Święta Rodzina
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Budzów
Miejscowość
Bieńkówka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Sułkowice
Parafia
Parafia Przenajświętszej Trójcy
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/13769
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
ostatnia dekada XIX wieku
Technika i materiał
olej na desce
Wymiary podstawowe
szerokość –
69 cm
wysokość –
88 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy –
76 cm
Szerokość bez ramy –
56 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Dzieje zabytku
Obraz został namalowany do kościoła w Bieńkówce około ostatniej dekady XIX wieku.
Opis
Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem Świętej Rodziny. Po prawej stronie siedzi Maria przytrzymując rękami stojące na jej prawym kolanie Dzieciątko Jezus, które lewą dłonią przytrzymuje się jej ramienia, a prawą unosi w geście błogosławieństwa. Maria ma drobną twarz, ukazaną z lewego profilu, prosty i długi nos, duże oczy i delikatnie zaznaczone usta. Brązowe i zwinięte w pukle włosy opadają na jej lewe ramię i plecy. Maria ubrana jest w czerwoną suknię z dekoltem w kształcie litery „V”, ozdobionym złotą bordiurą oraz obszerny niebieski płaszcz z białą podszewką, który opada na kamienny podest ostro załamanymi fałdami. Dzieciątko ubrane jest w białą szatę, luźno zarzuconą na lewe ramię, którą z prawej strony podtrzymuje Maria. Po lewej stronie obrazu stoi św. Józef, zwrócony trzy czwarte w lewo z gałązką białej lilii w prawej dłoni i lewą ręką złożoną na piersi. Twarz podłużna z długim nosem, dużymi oczami, okolona bujną brodą oraz gęstymi, ciemnymi włosami, opadającymi do ramion. Święty ubrany jest w fioletową suknię oraz brązowy płaszcz z jasnobrązową podszewką. Święta Rodzina ukazana została na kamiennym, profilowanym postumencie. Wokół głów postaci zostały umieszczone dekoracyjne koliste nimby, u Dzieciątka Jezus z motywem krzyża, u Marii zdobiony puklowaniem, a wszystkie obficie dekorowane małymi kreseczkami i białymi kropkami. Z tyłu na szarym tle wisi pas złotej tkaniny z motywem małych krzyżyków zamkniętych w podwójnych czwórliściach.
Zarys problematyki artystycznej
Rozkwit kultu Świętej Rodziny miał miejsce w okresie od XI do XVI wieku. Początkowo postacie nazywane były „Trójcą Ziemską” – terminem, który wprowadził św. Bernardyn ze Sieny (XIV/XV wiek). Dzięki serii grafik, a później drukom ulotnym i dewocyjnym wizerunki Świętej Rodziny zyskały na znacznej popularności. Przedstawiały rodzinę podczas wykonywania codziennych obowiązków lub wydarzeń opisanych w ewangeliach. Przykład sceny, w której Maria i Józef trzymają na kolanach Dzieciątko, ukazany na obrazie w w Bieńkówce, należy do najczęściej przedstawianych.
Obraz o identycznym układzie kompozycyjnym z charakterystycznym złotym pasem w tle, zakupiono również do kościoła św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Cięcinie około 1899 roku. Być może oba dzieła wykonał ten sam artysta (choć obraz w Cięcinie jest namalowany z mniejszym oddaniem szczegółów - zapewne dlatego, że przeznaczony był do zwieńczenia ołtarza). Kolejnym przykładem wykorzystania tego samego wzoru graficznego, jednakże już innego autora, jest obraz z kościoła Stygmatów św. Franciszka z Asyżu w Alwernii z XIX wieku.
Streszczenie
Obraz „Święta Rodzina” do kościoła w Bieńkówce został namalowany około ostatniej dekady XIX wieku. Ukazuje popularny w tym czasie układ kompozycyjny przedstawienia.
Inne dzieła z tego miejsca
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po tagach
Po technice i materiale
![Zdjęcie nr 1: Balustrada ganku obiegająca ścianę zachodnią, północną i południową z malowanymi scenami Litanii Loretańskiej umieszczonymi w płycinach o różnorodnych kształtach, przeważnie stojącego prostokąta z modyfikacjami: o ściętych narożach, zamkniętych półkoliście, zamkniętych uszakami lub innych. Poszczególne osie wydzielone są pilastrami hermowymi, wspartymi na bazach i niskich cokołach. Podpory podtrzymują imposty zdobione rombami oraz niepełne belkowanie w postaci profilowanego gzymsu, wyłamanego na ich osi. Pod oraz ponad obrazami umieszczone są złocone napisy. Balustrada ujęta jest od dołu fantazyjnie wykrojonymi kartuszami, ozdobionymi kaboszonami i rautami. Struktura jest polichromowana na czarno, pilastry i detale na czerwono, ornamentyka i profilowania złocone oraz srebrzone. Poszczególne sceny opatrzone są napisami:
Na ścianie południowej, od lewej:
1. „S. VIRGO VIRGINVM, OR(A PRO NOBIS)”, „PANNO NAD PANNAMI, MODL(SIĘ ZA NAMI)”
2. „MATTER VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO ŻYJĄCYCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „MATER PVLCHRAE DILECTIONIS, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO JEZVSOWEJ MIŁOSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „MATER SANCTAE SPEI, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO S. NADZIEJI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „MATER HONORIFICATA, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO PRZESŁAWNA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „LIGNVUM VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DRZEWO ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „VENA VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „STRVMIENIV ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „NAVIS INSTITORIS ETC, OR(A PRO NOBIS)”, „OKĘCIE CHLEB ŻŸWŸ NIOSACŸ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „FAVVS DISTILANS, OR(A PRO NOBIS)”, „SŁODKOŚCI PŁŸNACA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „FONS SIGNATVS, OR(A PRO NOBIS)”, „ZDROJV ZAPIECZĘTOWANY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PVTEVS AQVARVM VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „STVDNICO WOD ŻŸWŸCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „TORRENS MELLIS ET BVTYRI, OR(A PRO NOBIS)”, „POTOKV Z MIŁOSCIA CIEKACY: M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „DOMVS SAPIENTIAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DOMIE MADROSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „SPECVLM SINE MACVLA, OR(A PRO NOBIS)”, „ZWIERCIADŁO BEZ ZMAZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie zachodniej, od lewej:
1. „THRONVS SALAMONIC, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON SALOMONA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „MVLIER AMICTA SOLE, OR(A PRO NOBIS)”, „NIEWIASTA W SŁONCE ODZIANA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „PVLCHRA VT LVNA, OR(A PRO NOBIS)”, „PIEKNA JAK KSIEŻYC, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „ELECTA VT SOL, OR(A PRO NOBIS)”, „WYBRANA JAK SŁOŃCE, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „HONORIFICENTIA POPVLI NOSTRI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEDMIOT CZCI NARODU NASZEGO”
6. „VIRGA MOYSIS, OR(A PRO NOBIS)”, „LASKA MOJŻESZOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „CIVITAS REFVGII, OR(A PRO NOBIS)”, „MIASTO UCIECZKI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „CLYPEVS OMNIB, IN TE SPERATIB, OR(A PRO NOBIS)”, „TARCZA WSZYSTKICH TOBIE UFAJ[ĄCY]M”
9. „TVRRIS EBVRNEA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO Z KOSCI SŁONIOWEJ M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie północnej, od lewej:
1. „TVRRIS DAVIDICA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO DAWIDOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „PARADISVS VOLVPTATIS, OR(A PRO NOBIS)”, „RAJU ROZKOSZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „DESIDERIVM COLLIVEM ETERNORV, OR(A PRO NOBIS)”, „PRAGNIENIE PAGÓRKÓW WIECZny do, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „LILIVM INTER SPINAS, OR(A PRO NOBIS)”, „LILIA MIĘDZY CIERNIAMI”
5. „RVBVS ARDENS INCONBVSTVS, OR(A PRO NOBIS)”, „KRZAK OGNISTY CIERNIowy, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „THALAMVS SPONSI, OR(A PRO NOBIS)”, „KOMNATA OBLUBIEŃCÓW, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „TABERNACVLVM FOEDERIS, OR(A PRO NOBIS)”, „NAMIOT PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „AVRORA CONSVRGENS, OR(A PRO NOBIS)”, „JUTRZENKA WSCHODZĄCA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „SANCTVARIVM DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „SANKTUARIUM BOGA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „ARCA TESTAMENTI, OR(A PRO NOBIS)”, „ARKA PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PROPITIATORIVM ALTISSIMI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEBŁAGANIE PRZEDWIECZNEGO, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „GLORIA IERVSALEM, OR(A PRO NOBIS)”, „CHWAŁA JERUSALEM, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „SOLVM GLORIA DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON CHWAŁY BOŻEJ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „REGINA CAELI, OR(A PRO NOBIS)”, „KRÓLOWA NIEBA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/59a3f97fed050f099cb97de9/WorkImage/5b44798b70d08872201b7e0c/5b44798b70d08872201b7e0c_home.jpg?rand=1714130775)
Jak cytować?
Maria Działo, "Święta Rodzina", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/swieta-rodzina-9