Św. Paweł Apostoł
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Oświęcim
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Wniebowzięcia NMP
Miejsce przechowywania
prezbiterium kościoła
Identyfikator
DZIELO/24498
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVIII wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, techniki snycerskie, polichromowanie, złocenia, srebrzenie
Wymiary podstawowe
szerokość –
około 75 cm
wysokość –
160 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury –
155 cm
Wymiar podstawy –
39 x 30 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Dzieje zabytku
Zapewne figura św. Piotra wraz z rzeźbą św. Pawła z drugiej połowy XVIII wieku pierwotnie przynależały do struktury ołtarza głównego w Oświęcimiu, który po pożarze kościoła w 1863 roku przerobiono dwa lata później, a następnie w latach 1892-1893. Zapewne wtedy ustawiono obie rzeźby na konsolach naprzeciw siebie na bocznych ścianach prezbiterium.
Opis
Rzeźba drążona z tyłu stoi na prostokątnej podstawie ustawionej na wolutowej konsoli przyściennej. Postać apostoła jest ujęta frontalnie w kontrapoście z głową skierowaną w prawo. Prawą rękę Paweł ma złożoną na piersi, lewą zaś wyciągniętą w bok trzyma miecz zwrócony ostrzem w dół. Święty ma pociągłą, wychudzoną twarz o migdałowatych oczach, lekko garbatym nosie i pełnych rozchylonych ustach. Głowę okala opadająca na pierś broda i lekko kręcone sięgające ramion włosy. Postać ubrana jest w długą, przylegającą do ciała suknię oraz płaszcz zarzucony na lewę ramię, opadający na plecy z fragmentem tkaniny przerzuconym przez lewe biodro. Rzeźba jest polichromowana w całości na biało ze złoconymi lamówkami szat i wzorem dekoracyjnym wzdłuż krawędzi. Miecz posiada złoconą rękojeść i srebrzony ostrze.
Zarys problematyki artystycznej
Oświęcimska rzeźba św. Pawła Apostoła wyrasta z tradycji rokokowych realizacji kształtowanych "manierą Fontany". Stąd też figura posiada teatralne upozowanie, "grając" powierzoną sobie rolę, aczkolwiek przez to nie jest zdeformowana lub manieryczna. Tendencję tę można było zauważyć np. w twórczości Francesca Placidiego (np. wystrój rzeźbiarski w Morawicy) lub też u Piotra Korneckiego (np. rzeźby u cystersów w Jędrzejowie lub w farze w Bochni), a także w manierze działającego w Krakowie i w okolicy Johanna Georga Lehnera (ok. 1703-1776) i jego uczniów czy też Piotra Rojowskiego pracującego przy wystroju kaplicy św. Jana Kantego w Kętach. Święty Paweł został wyobrażony według tradycyjnej ikonografii.
Stan zachowania / Prace konserwatorskie
Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono na przełomie XX i XXI wieku.
Literatura
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 25;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 401-402;
M. Lechner, Paulus, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 8, Ikonographie der Helligen. Melitius bis Zweiundvierzig Martyrer. Register, Hrgs. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, kol. 128-147;
A. Dettloff, Rzeźba krakowska drugiej połowy XVIII w. Twórcy, nurty i tendencje, Kraków 2013, s. 69-82, 151-154.
Streszczenie
Zapewne figura św. Pawła wraz z rzeźbą św. Piotra z drugiej połowy XVIII wieku pierwotnie przynależały do struktury ołtarza głównego w Oświęcimiu, który po pożarze kościoła w 1863 roku przerobiono dwa lata później, a następnie w latach 1892-1893. Zapewne wtedy ustawiono obie rzeźby na konsolach naprzeciw siebie na bocznych ścianach prezbiterium.
Osoby związane z dziełem
Inne dzieła z tego miejsca
![Zdjęcie nr 1: Marmurowa chrzcielnica uzyskała kształt kielicha. Na sześciennym cokole ustawiono czworoboczny postument, z którego wyrasta gruszkowa tralka podtrzymująca, spłaszczoną, sferyczną czarę dekorowaną imitacją płaskiego puklowania z wywiniętym brzegiem. Blaszana pokrywa uzyskała formę trybowanej półkuli, zakończonej aplikowaną kulą z krzyżem z gołębicą Ducha Świętego. Na pokrywie znajduje się trybowana inskrypcja: „A[NNO] D[OMINI] / 1613 /10.SA/LA MIEY/SKY".](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5bb4998f4e24db516bc745b0/WorkImage/5c6bf177deaa5e706fa0f3bf/5c6bf177deaa5e706fa0f3bf_blockSmall.jpg?rand=1713432625)
![Zdjęcie nr 1: Płytowe epitafium ścienne składa się z trzech zasadniczych części - konsoli, płyty właściwej i zwieńczenia. Całość wspiera się na prostopadłościennej konsoli mającej formę leżącego, wydłużonego prostokąta. Na niej ustawiono czworoboczną płytę z inskrypcją wspartą na dwóch trapezoidalnych nóżkach, z dłuższym bokiem u góry. Płytę przy krawędziach ozdobiono ornamentem roślinnym tworzącym dekoracyjną bordiurę. Pole w całości wypełnia napis: "Magdalenie z Ostrzeszewiczów / WRONOWSKIEY / Zmarłey dnia 8[ósme]go Maia 1823 / w Roku życia 76 / przywiązane Dzieci / nayukochańszey Matce swoiey / Pomnik ten niewygasłego żalu kładą / Przechodzących / prosząc o westchnienie do Boga za Jey / Duszę". Na płycie wsparto na okrągłych podporach, pierwotnie zdobionych aplikacjami z brązu, zwieńczenie w formie płaskiego obelisku o ściętym wierzchołku. Jego pole zdobi profilowane obramienie oraz ryta arkatura. Na szczycie znajduje się półwypukła waza. Pomiędzy podporami obelisku umieszczono wykonane z brązu litery: "D[eo] O[pitmo] M[aximo]".](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5bd1b9698a68d45184978166/WorkImage/5c6bf0d4d25dce7088603917/5c6bf0d4d25dce7088603917_blockSmall.jpg?rand=1713432625)
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po technice i materiale
![Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5761632794eef3d32613ba97/WorkImage/5b446d5a4d9d597226db9bba/5b446d5a4d9d597226db9bba_home.jpg?rand=1713432625)
Jak cytować?
ks. Szymon Tracz, "Św. Paweł Apostoł", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-pawel-apostol-1