Rzeźba św. Mikołaja przynależy do struktury lewego ołtarza bocznego powstałego po 1702 roku i dedykowanego Najświętszej Marii Pannie w Osieku. Gest prawej ręki wskazuje, iż święty pierwotnie trzymał w niej pastorał.
Pełnoplastyczne przedstawienie w kontrapoście ukazuje w całej postaci św. Mikołaja, biskupa. Święty ujęty został w trzech czwartych z głową widoczną w profilu. W nieznacznie odsuniętej od tułowia lewej ręce trzyma zamkniętą na dwie klamry złoconą księgę z leżącymi na niej obok siebie trzema złotymi kulami. Odsuniętą od tułowia ma także prawą rękę, w której pierwotnie trzymał pastorał, na co wskazuje układ palców dłoni. Mikołaj został ukazany jako dojrzały mężczyzna o jasnej karnacji. Ma pociągłą twarz bez zarostu z prostym nosem i wydatnymi ustami. Spod złotej mitry z fanonami opadającymi na plecy widać krótkie, brązowe włosy. Z przodu titulus mitry dekoruje płaskorzeźba mało czytelnej postaci, a circulus imitacja kameryzacji. Święty ubrany jest w mocno u spodu drapowaną albę, odsłaniającą wierzchołki ciemnych butów. Na albie nałożoną ma ciemną dalmatykę lamowaną u dołu złoconą frędzlą. Przykrywa ją złota kapa z dekoracyjną bortą zdobioną naśladownictwem kameryzacji i haftu, spiętą na piersi fibulą w kształcie rozety z kamieniem.
Ekspresyjna w swym wyrazie rzeźba św. Mikołaja przywodzi na myśl prace powstałe w Małopolsce pod wpływem prądów artystycznych docierających z południowych Niemiec, krajów austriackich oraz częściowo Moraw. W przypadku rzeźb z osieckiej nastawy można tu dostrzec pewne podobieństwo z dziełami Antoniego Gegenbauera (zm. 1773) i jego warsztatu, znajdującymi się np. w kościele Bernardynów w Krakowie, i kościele Bożego Ciała na krakowskim Kazimierzu czy też w Więcławicach lub w kolegiacie św. Andrzeja w Olkuszu.
Widoczne zabrudzenia, przetarcia i ubytki w warstwie polichromii i złoceń. Ostatnią konserwację rzeźby przeprowadzono wraz z pracami przy ołtarzu w latach dziewięćdziesiątych XX wieku.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 23;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 394-401;
A. Hałatek, B. Jania, Świątynie Osieka, Osiek 2008, s. 8;
A. Detloff, Rzeźba krakowska drugiej połowy XVIII w. Twórcy, nurty i tendencje, Kraków 2013, s. 177-194;
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 1028.
Rzeźba św. Mikołaja przynależy do dekoracji retabulum lewego ołtarza bocznego dedykowanego Najświętszej Marii Panny w Osieku i wraz z nastawą powstała po 1702 roku być może w kręgu twórczości Antoniego Gegenbauera i jego warsztatu.
ks. Szymon Tracz, "Św. Mikołaj", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-mikolaj-20