Św. Marcin

Dzieje zabytku

Źródła archiwalne niewiele mówią na temat obrazu św. Marcina. Obraz wzmiankowany był w wizytacji biskupiej z 1832 roku: „habet altaria tria, maius in honorem s. Martini episcopi consecrati cum duplici eiusdem imagine, qua militis et episcopi”. Obraz poddano konserwacji w 1975 roku.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym. W centrum postać św. Marcina klęczącego na obłoku, zwróconego trzy czwarte w lewo, z wyciągniętą przed siebie lewą ręką oraz prawą, ugiętą i uniesioną przy boku. Twarz starcza, z wysokim czołem, oczy patrzące przed siebie, nos prosty i wąski; okolona długą i gęstą brodą. Włosy krótkie i jasne. Wokół głowy świetlisty nimb. Święty ubrany w białą albę, dekorowaną przy brzegach koronką, drapowaną w liczne i równoległe fałdy oraz długą, różową stułę – przepasane w talii. Na piersi zawieszony krzyż. Na ramiona ma narzuconą sztywną, bladożółtą kapę zapiętą na piersi dekoracyjną broszą. W prawym górnym narożu obrazu Chrystus siedzący na obłoku zwrócony trzy czwarte w prawo, z prawą ręką na piersi. Twarz Chrystusa oddana nieproporcjonalnie, ze zbyt długim nosem, dużymi oczami przymkniętymi ciężkimi powiekami, z silnie wysuniętym podbródkiem, okolona krótką brodą. Chrystus ubrany w czerwony płaszcz, odsłaniający nagi tors. Po lewej stronie obrazu aniołek z mieczem w prawej dłoni i czerwoną tkaniną przewieszoną przez prawe ramię. Tło wypełniają szare obłoki rozświetlone w górnej partii obrazu. Kolorystyka jasna i pastelowa. Rama drewniana, złocona, szeroka, od wewnątrz profilowana, pośrodku zdobiona listkami akantu na czerwonym tle, na zewnątrz dekorowana stylizowanym kimationem i pojedynczymi kwiatami słonecznika.

Zarys problematyki artystycznej

Według niektórych badaczy, kierujących się pewnym nie do końca jasnym zapisem w kronice parafialnej, obraz jest autorstwa węgierskiego malarza Jana Grimma i pochodzi z 1725 roku. Z kolei inni badacze obraz św. Marcina przypisują twórczości Szymona Kawalskiego, malarza działającego na Spiszu w latach sześdziesiątych i siedemdziesiątych XVIII wieku, zwracając uwagę na cechy charakterystyczne dla twórczości Kawalskiego: pewien brak proporcji, czy wręcz deformację twarzy, które uwidaczniają się na twarzy Chrystusa, znajdującego się w prawym górnym narożu. Do twórczości Kawalskiego nawiązuje również bardzo długa i wąska stuła św. Marcina, którą możemy porównać do innych stuł na obrazach malarza, np. w obrazie św. Jana Nepomucena w kościele św. Walentego w Krempachach. Obraz porównywany jest również do obrazu Szymona Kawalskiego przedstawiającego św. Kwiryna w kościele w Łapszach Niżnych. Niewątpliwie atrybucja krempaskiego dzieła wymaga jednak dalszych badań. Badacze twórczości Szymona Kawalskiego przypisują autorstwo temu artyście właściwie większości dzieł malarstwa osiemnastowiecznego na terenie Spisza o wyraźnie różnych cechach stylistycznych. Dlatego też rozważania te należy ostatecznie odrzucić i podjąć w przyszłości ponownie próbę analizy stylistycznej dzieł malarstwa drugiej połowy XVIII wieku na Spiszu, w tym dzieł Szymona Kawalskiego.

Święty Marcin jest drugim z kolei patronem świątyni w Krempachach. Warto wspomnieć, że pierwotnie świątynia była pod wezwaniem św. Serwacego. Święty Marcin urodził się około 316 roku, a zmarł w 397 lub 401 roku. Pochodził z Węgier, był żołnierzem w legionach Konstancjusza w Galii. W 356 roku opuścił armię i został uczniem św. Hilarego. W 370 roku został wybrany na biskupa Tours. Według legendy św. Marcin miał podzielić się z ubogim swym płaszczem, dlatego często w ikonografii przedstawiany jest jako żołnierz siedzący na koniu i ucinający mieczem połę płaszcza dla ubogiego, a także z atrybutami, które identyfikują go jako żołnierza, ale również jako biskupa.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, liczne spękania warstwy malarskiej.

Streszczenie

Święty Marcin jest drugim z kolei patronem świątyni w Krempachach. Warto zaznaczyć, że pierwotnie świątynia była pod wezwaniem św. Serwacego. Święty Marcin urodził się około 316 roku, a zmarł w 397 lub 401 roku. Pochodził z Węgier, był żołnierzem w legionach Konstancjusza w Galii. W 356 roku opuścił armię i został uczniem św. Hilarego. W 370 roku został wybrany na biskupa Tours. Według legendy św. Marcin miał podzielić się z ubogim swym płaszczem, dlatego często w ikonografii przedstawiany jest jako żołnierz siedzący na koniu i ucinający mieczem połę płaszcza dla ubogiego, a także z atrybutami, które identyfikują go jako żołnierza, ale również jako biskupa.

Bibliografia