Św. Jan Nepomucen

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Brzeszcze
Miejscowość
Brzeszcze
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Urbana
Miejsce przechowywania
kaplica boczna południowa
Identyfikator
DZIELO/24033
Kategoria
feretron
Dookreślenie zabytku
feretron z figurą św. Jana Nepomucena
Ilość
1
Czas powstania
przełom XIX i XX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno rzeźbione i polichromowane
Wymiary podstawowe
szerokość – 35 cm
wysokość – 98 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Feretron sprawiono na przełomie XIX i XX wieku dla uświetnienia procesji parafialnych.

Opis

Feretron składa się z całopostaciowej rzeźby św. Jana Nepomucena ustawionej na niskim czworobocznym postumencie przymocowanym do rozbudowanego, profilowanego cokołu przeprutego w osiach skrajnych otworami na drążki do noszenia. Jan Nepomucen został ukazany frontalnie w nieznacznym kontrapoście. Na lewym przedramieniu trzyma krucyfiks z pasyjką od dołu wsparty prawą ręką. Święty ma owalną twarz z jasną karnacją o pełnych, rumianych policzkach, wydatnym nosie i ustach i szeroko otwartych oczach o spojrzeniu skierowanym na widza. Jego głowę otaczają krótkie, brązowe włosy widoczne spod biretu, który ma na głowie oraz krótka broda. Kapłan ubrany jest w czarną sutannę z parterami, białą komżę dekorowaną u spodu koronką oraz pozłoconą almucję.

Zarys problematyki artystycznej

Na półludowa rzeźba z feretronu św. Jana Nepomucena przynależy do licznej grupy przedstawień tego świetego, bez wątpienia inspirowanych wzorami graficznymi, które w rozmaitych wariantach ukazywały chwałę praskiego męczennika. Warto w tym miejscu wspomnieć np. grafikę Christiana Menradta, wydaną przez Martina Engelbrechta ukazującą tegoż świętego w całej postaci z pierwszej połowy XVIII wieku, powtórzoną w połowie XVIII wieku przez Jerzego Wyszłowskiego, czy też figurkę św. Jana z jasnogórskiego relikwiarza z 1732 roku. Istotną realizacją jest figura św. Jana Nepomucena na fasadzie obecnej katedry św. Mikołaja w Bielsku-Białej, powstałej wg projektu Leopolda Baurea z lat 1907-1910, ozdobiona rzeźbami św. Jadwigi Śląskiej, św. Mikołaja i praskiego męczennika autorstwa Othmara Schimkowitza. W ten sam sposób bardzo często ukazywano św. Jana Nepomucena w licznych przydrożnych kapliczkach.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Widoczne są nieznaczne ubytki warstwy malarskiej i zabrudzenia.

Literatura

T. Adamek, Św. Jan Nepomucen i jego relikwiarz na Jasnej Górze, „Studia Claromontana”, 3 (1982), s. 371-380;
J.von Herzogenberg, Johannes von Nepomuk, Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 7, Ikonographie der Helligen. Innozenz bis Melchisedech, Hrgs. E. Kirschbaum, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, [w:] kol. 153-157;
Szyszka, Dzieje parafii Brzeszcze, Brzeszcze 1996;
Katedra św. Mikołaja, kościół św. Stanisława w Bielsku-Białej, red. J. Picheta, Bielsko-Biała 1998, s. 12, il. s. 42;
Kalendariu parafii św. Urbana w Brzeszczach, Brzeszcze 2004;
malarstwo Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych ze szczególnym uwzględnieniem późnego baroku, Warszawa 2016, s. 524, il. 111a-111b.

Streszczenie

Feretron ze św. Janem Nepomucenem sprawiono na przełomie XIX i XX wieku dla uświetnienia procesji parafialnych. Święty został tutaj przedstawiony wg tradycyjnej ikonografii.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Jan Nepomucen", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jan-nepomucen-22

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności