Św. Jacek

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane.

Opis

Feretron z obrazem w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Jacka. Święty ukazany frontalnie, w półpostaci, z głową wysuniętą delikatnie do przodu i wzrokiem skierowanym przed siebie. Ręce ugięte, w lewej rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem, w prawej puszka na komunikanty. Ma okrągłą, małą twarz o ciemnych oczach, wąskim nosie i ustach, na głowie ma wyciętą tonsurę. Jest ubrany w biały habit dominikański oraz czarną pelerynę z kapturem, na to ma założoną srebrzystą stułę. W lewym, górnym rogu obrazu herb rodziny Odrowążów. Obraz oprawiono w profilowaną ramę, ustawiono na prostopadłościennej, wyciętej od dołu podstawie z otworami na drążki, ujęto spływami wolutowymi i zamknięto od góry łukiem wklęsło-wypukłym przedzielonym rozetą zwieńczoną krzyżem. Struktura malowana na kolor niebieski; profile złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Feretron (łac. feretrum) służył w starożytności do obnoszenia posągów bóstw podczas procesji triumfalnych; podobną funkcję ma obecnie w kościele katolickim podczas uroczystych procesji. Jest to przenośny obraz lub rzeźba na podstawie, w którą wsuwa się drążki.
Święty Jacek urodził się w Kamieniu Opolskim, kształcił się w Paryżu i Bolonii, w końcu wstąpił do zakonu dominikanów. Dał się poznać jako porywający kaznodzieja i misjonarz, a jego najważniejszą zasługą było założenie klasztoru Dominikanów w Krakowie, gdzie zmarł w 1257 roku. Trzymana przez niego figurka Marii nawiązuje do legendy, według której Maria ukazała mu się i powiedziała: „Ciesz się, synu mój, Jacku, gdyż modlitwy twoje są miłe Mojemu Synowi, Zbawcy. O cokolwiek w moim imieniu będziesz prosił, otrzymasz od Niego”. Podobno od tego czasu głosił płomienne kazania ku czci Marii. Według innego przekazu Jacek, uciekając z płonącego kościoła uratował tylko Najświętszy Sakrament. Został zatrzymany przez głos nakazujący mu zabrać również Matkę Boską, której kamienny posąg znajdował się w świątyni. Z cudowną pomocą zdołał go unieść i zabrać ze sobą. Trzymaną w drugiej ręce puszkę na komunikanty (lub monstrancję) miał według legendy uratować z pożaru (według innej wersji przed profanacją pogan) kościoła w Kijowie. Obraz wykazuje cechy średniej jakości malarstwa XIX wieku i stanowi ukłon w stronę dawniejszej tradycji przedstawiania osób na jednolitym, ponadczasowym tle.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Doby.

Streszczenie

W dziewiętnastowieczny feretron wprawiono malowane przedstawienie św. Jacka trzymającego figurkę Madonny oraz puszkę na komunikanty.

Bibliografia