Św. Błażej, św. Florian

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Andrychów
Miejscowość
Inwałd
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Miejsce przechowywania
kaplica
Identyfikator
DZIELO/13483
Kategoria
feretron
Ilość
1
Czas powstania
czwarta ćwierć XVIII wieku
Technika i materiał
drewno; techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie; polichromia, złocenia i srebrzenia
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Opis

Obrazy w formie stojącego prostokąta ujęte są dwustronną, profilowaną ramą o dolnej i górnej krawędzi o falistym zarysie, dekorowaną rocaille'm, zwieńczoną szczytem utworzonym z rocaille'u. Rama umocowana na podstawie na rzucie wydłużonego prostokąta z wypukłościami od przodu i tyłu, z dwoma otworami przeznaczonymi do wsuwania drążków.

Obraz św. Błażeja przedstawia świętego w półpostaci zwróconego w trzech czwartych w lewo, w kierunku ukazanego półpostaciowo na pierwszym planie młodzieńca. Szczupłą twarz świętego charakteryzuje blada karnacja, duże, półprzymknięte oczy oraz jasnobrązowy zarost. Krótkie włosy zaczesane są do tyłu. Święty Błażej ubrany jest w komżę, skrzyżowaną na piersi złotą stułę i niebieską kapę z jasnoróżowym podszyciem. Po lewej stronie kompozycji znajdują się atrybuty świętego, jak pastorał, infuła i dwa zgrzebła. Chłopiec jest zwrócony tyłem, z twarzą widoczną z profilu. Ma na sobie białą koszulę i niebieską koszulę, a głowę i podbródek owinięty białą chustą. Święty w dwóch dłoniach trzyma świece krzyżując je na gardle chłopca.W dolnej części obrazu widoczne są obłoki, w prawym dolnym rogu napis „S(ANCTUS) BLASIUS”.

Obraz św. Floriana przedstawia wyłaniającą się z obłoku półpostać świętego zwróconego w trzech czwartych w prawo i z głową skierowaną w lewo. Twarz świętego o zdecydowanych, męskich rysach, długim nosie, rozwartych szeroko oczach, od dołu okolona brązowym zarostem z krótką brodą. Ubrany w strój rzymskiego legionisty, tunikę, zbroję torsową i czerwony płaszcz zapięty na lewym ramieniu, na głowie hełm z pióropuszem. Święty w lewej ręce trzyma wiadro, zalewając wodą pożar budynku u dołu, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Przy jego prawym boku znajduje się półpostaciowo ukazane putto trzymające chorągiew. Tło kompozycji stanowi pejzaż. W dolnej części widoczny jest napis „S(ANCTUS) FLORIANUS”.

Zarys problematyki artystycznej

Feretronem określa się obustronnie malowany obraz ujęty ozdobnymi ramami bądź figurę świętej postaci osadzone na podstawie, w którą wsuwane są drążki umożliwiające noszenie podczas procesji. Tematyka przedstawień na feretronach najczęściej nawiązuje do szczególnie czczonych na danym terenie świętych.

Srebrzono-złoconą ramę feretonu wyróżniają lekkie, charakaterystyczne dla epoki rokoka zakrzywienia w górnej i dolnej partii. Dodatkowo motywy typowe dla tego stylu pojawiają się w bogatym zwieńczeniu w postaci detali ornamentalnych przypominających kogucie grzebienie.
Awers feretronu przedstawia wizerunek św. Błażeja żyjącego w III wieku w Cezarei Kapadockiej (dzisiejsza Turcja) biskupa i męczennika oraz jednego z Czternastu Wspomożycieli. Początkowo trudnił się on zawodem lekarza, jednak po pewnym czasie porzucił to zajęcie by wieść życie pustelnicze. W czasie rządów prześladującego chrześcijan Licyniusza został wybrany biskupem Sebasty w Armenii (obecnie Turcja). Kierował swą diecezją, przebywając w jednej z pieczar górskich. Został jednak wtrącony do więzienia, gdzie umacniał w wierze swoich współtowarzyszy. Prezentowana na feretronie scena nawiązuje do jednego z wydarzeń, jakie miały miejsce w więzieniu. Święty Błażej miał wówczas uzdrowić syna pewnej kobiety, którego gardło przebiła ość. Echem tej opowieści jest błogosławieństwo gardła poprzez przykładanie skrzyżowanych świec (tzw. błażejków) w dniu, w którym przypada liturgiczne wspomnienie świętego (3 lutego). Obok ukazanego w stroju biskupim świętego widoczne są także dwa grzebienie (w ikonografii pojawiają się zamiennie z pazurami) nawiązujące do ran zadawanych w trakcie tortur, jakim go poddano za brak wyprcia się wiary. Ostatecznie św. Błażej został ścięty mieczem. Uważany jest za opiekuna zwierząt domowych, patrona gręplarzy, kamieniarzy i osób z chorobami gardła.

Na rewersie feretronu znajduje się wizerunek św. Floriana żyjącego na przełomie III i IV wieku w Ceti (obecnie Dolna Austria). Jako młodzieniec został powołany do rzymskiej armii dowodzonej przez cesarza Dioklecjana, wielkiego prześladowcę chrześcijan. W 304 roku Florian miał wstawić się za ciemiężonymi legionistami chrześcijańskimi, za co poniósł męczeńską śmierć utopiony w rzece Enns. Ukazany pośród obłoków, w zbroi rzymskiego legionisty święty w lewej dłoni trzyma niewielki cebrzyk, z którego wylewa wodę na płonący dom. Atrybut ten nawiązuje do legendy, wedle której miał jednym wiadrem ugasić pożar płonącej wsi. Święty Florian patronuje zawodom związanym z ogniem: strażakom, hutnikom, kominiarzom, piekarzom czy garncarzom. W 1436 roku ustanowiono go jednym czterech głównych patronów Królestwa Polskiego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Literatura

- św. Błażej [w:] Marecki Józef, Rotter Lucyna, Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych, Kraków 2013, s. 574-575.


- Wegner Helena, św. Błażej [w:] Encyklopedia katolicka, red. Gryglewicz Feliks, Łukaszyk Romuald, Sułowski Zygmunt, t. 2, Lublin 1985, sp. 674-675.



Streszczenie

Feretron obrazowy, stanowiący element ruchomego wyposażenia kościoła, stosowany podczas uroczystych procesji, prezentuje formę typową dla schyłku XVIII wieku.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Św. Błażej, św. Florian", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-blazej-sw-florian

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności