Prospekt organowy i parapet chóru muzycznego

Dzieje zabytku

Organy sprawione do kościoła w Niedzicy w trzeciej tercji XVII wieku, uszaki dodane w drugiej ćwierci XVIII wieku, pozytyw wbudowany w parapet chóru muzycznego być może wykonany przez Wawrzyńca Czajkowicza (1749).

Opis

Prospekt architektoniczny, pięcioosiowy, na cokole. Oś środkowa i skrajne wyznaczone ryzalitami. Ryzalit środkowy wyższy od skrajnych, wieloboczny, ryzality skrajne dwuboczne (kątowe); we wszystkich osiach prześwity wypełnione piszczałkami; zwieńczone belkowaniem, podtrzymywane przez wsporniki. Prospekt ujęty uszami utworzonymi z motywów suchego akantu i karbowanej wstęgi. W zwieńczeniu ryzalitu środkowego osiem kabłąków dekorowanych perełkowaniem podtrzymujących rzeźbionego ptaka (kukułka). Ryzality zewnętrzne zwieńczone ażurowymi, trójkątnymi szczytami utworzonymi z motywów roślinnych. Pomiędzy ryzalitami oraz w górnych częściach prześwitów ornament małżowinowy, w dolnej fryz palmetowy. Struktura marmoryzowana na niebiesko, profile i gzyms na czerwono, ornamentyka złocona. Parapet chóru muzycznego, z wypukłą, półokrągłą częścią środkową, wspartą parze filarów stojących na wysokich graniastosłupowych cokołach, o kanelowanych trzonach i akantowych kapitelach, podzielony na siedem pól wydzielonych korynckimi kolumienkami, o gładkich, srebrzonych trzonach, złoconych bazach o kapitelach, stojącymi na konsolkach z podwieszeniem w kształcie szyszki. Kolumienki wspierają wyłamujący się nad nimi gzyms parapetu. Pola w kształcie leżącego prostokąta, ujęte fantazyjnie ukształtowanymi fartuchami, zdobione na przemian obrazami w kształcie ośmioboku lub leżącego owalu opisanego na kwadracie. Obrazy ujęte dekoracyjnymi, profilowanymi ramami. W górnej partii każdego przedstawienia wstęga z napisem: (od lewej): PARABOLA DE PARANDIS PRO TURI ET BELLO Sublibus. Luc. 14 V 2: PARABOLA EPULONIS ET LAZARI Luc. 16 V. 19; PARABOLA PHARISAEI ET PUBLICANI Luc. 18. V. 9; W polu środkowym mały trójosiowy pozytyw. PARABOLA DECEM VIRGINUM MATTH. 23. V. 1; CHRISTUS TRANSFIGURATUR MATTH. 17. V. 1; PROHIBET NIMIAM PROVICTU CURAM MATTH. 6. 25. Struktura marmoryzowana w odcieniach zieleni, beżów i czerwieni; ornamentyka i detal architektoniczny złocony i srebrzony. 

Zarys problematyki artystycznej

Barokowy prospekt organowy z trzeciej tercji XVII wieku z wbudowanym w parapet chóru muzycznego małym trójosiowym pozytywem z połowy XVIII wieku. Osobny temat stanowi program ikonograficzny obrazów na parapecie chóru muzycznego ilustrujących przypowieści ewangelicznych i sceny z życia Jezusa.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Prospekt drewniany, polichromowany i złocony, z cynowymi piszczałkami, umieszczony na chórze muzycznym w zachodniej części kościoła; architektoniczny, na cokole, pięcioosiowy, z ryzalitami, ujęty uszami z motywów suchego akantu i karbowanej wstęgi. W zwieńczeniu ryzalitu środkowego osiem kabłąków dekorowanych perełkowaniem podtrzymujących rzeźbionego ptaka (kukułka). Ryzality zewnętrzne zwieńczone ażurowymi, trójkątnymi szczytami utworzonymi z motywów roślinnych. Parapet chóru muzycznego drewniany, polichromowany, złocony, z wypukłą, półokrągłą częścią środkową, wspartą parze czworobocznych kanelowanych filarów; podzielony kolumienkami na siedem pól w kształcie leżącego prostokąta. W polu środkowym wbudowany mały trójosiowy pozytyw, w polach po jego bokach obrazy w profilowanych ramach ilustrujące przypowieści ewangeliczne i sceny z życia Jezusa. Wykonane w trzeciej tercji XVII wieku w warsztacie spiskim, uszaki dodane w drugiej ćwierci XVII wieku, mały pozytyw zapewne z połowy XVIII wieku.

Bibliografia