Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Prospekt wykonano w drugiej połowie XVIII wieku, być może na konsekrację kościoła 5 czerwca 1767.

Opis

Chór muzyczny stanowi przyścienną, trójosiową, konstrukcję zawieszoną na dwóch kroksztynach i wspartą na dwóch smukłych kolumnach podtrzymujących oś środkową. Prowadzą na niego dwubiegowe schody w nawie ustawione od południa. Parapet chóru jest trójosiowy, wybrzuszony w osi środkowej, z silnie zaznaczonym, wyłamującym się cokołem i podwieszonym lambrekinem. W osiach bocznych parapet dekorują trzy malowane okręgi z przestylizowanym krzyżem wewnątrz, otoczonym potrójnymi promieniami pomiędzy ramionami, poprzedzielane smukłymi gałązkami kwiatów, z wyobrażeniem trawy poniżej. Prospekt jest pięcioosiowy, z osiami skrajnymi wyższymi od środkowej, podtrzymywany przez trzy konsolki z imitacją puklowania. Cokół wsparty na konsolach jest wyłamany na osiach skrajnych i wypukły w osi środkowej. Nisze na piszczałki są prostokątne. Siedem piszczałek ustawiono pod kątem. Zbiegają się one ku środkowi. W górnej partii umieszczono ornament utworzony ze stylizowanej wici roślinnej. Powyżej znajduje się niepełne belkowanie, wyłamane analogicznie jak cokół, z pionowymi prześwitami, zwieńczone ornamentami roślinnymi i krzyżem pośrodku. Osie druga i czwarta są dwukondygnacyjne z prostokątnymi prześwitami na piszczałki, ze zwieńczeniami utworzonymi z ze stylizowanej wici roślinnej. Kolorystyka prospektu jest jasna, beżowa. Detale, cokoły i belkowania pierwotnie były złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Aranżacja chóru muzycznego w Grojcu z niewielkim, nadwieszonym w stosunku do parapetu prospektem organowym stanowi typowe rozwiązanie spotykane w drugiej połowie XVIII wieku w małych, wiejskich kościołach w Małopolsce. Typowy trójwieżowy układ wywodzi się jeszcze z początku XVII wieku. Bardzo podobną aranżację co w Grojcu, otrzymały prospekt organowy w niedalekich Głębowicach oraz w Polance Wielkiej z 1735 roku z organami wykonanymi przez Wawrzyńca Harbutowskiego, rokokowy prospekt w kościele św. Macieja w Bielanach, z podobną dyspozycją prospekt w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Starej Wsi, jak też niezachowany prospekt w drewnianym kościele św. Andrzeja Apostoła w Osieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan prospektu zły. Liczne przetarcia i przemalowania. W konstrukcji zaawansowana obecność drewnojadów.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 8, 23, 28, 31;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 276-277;
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 1076.

Streszczenie

Prospekt wykonano w drugiej połowie XVIII wieku, być może na konsekrację kościoła 5 czerwca 1767. Stanowi popularny sposób aranżacji występujący w Małopolsce od początku XVII wieku.