Prospekt organowy
Zdjęcie nr 1: Prospekt organowy jednokondygnacyjny, pięcioosiowy o formach architektonicznych umieszczony na wysokim cokole. Osie nieparzyste (pierwsza, trzecia i piąta) z większymi piszczałkami wypukłe, a pierwsza i piąta, na rzucie trójkąta niższe od środkowej. Wszystkie zwieńczone pełnym belkowaniem z wydatnym, profilowanym gzymsem dekorowanym kostkowaniem. W górnej części złocony, ażurowy lambrekin utworzony z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Osie parzyste są niższe z płaskimi, prostokątnymi niszami mieszczącymi mniejsze piszczałki. Wieńczą je profilowano-fazowane konsole oraz ażurowe struktury z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Prospekt polichromowany w odcieniach seledynowej zieleni z czerwonymi detalami, zaś ornamentyka i załamania profili architektonicznych złocone.
Zdjęcie nr 2: Prospekt organowy jednokondygnacyjny, pięcioosiowy o formach architektonicznych umieszczony na wysokim cokole. Osie nieparzyste (pierwsza, trzecia i piąta) z większymi piszczałkami wypukłe, a pierwsza i piąta, na rzucie trójkąta niższe od środkowej. Wszystkie zwieńczone pełnym belkowaniem z wydatnym, profilowanym gzymsem dekorowanym kostkowaniem. W górnej części złocony, ażurowy lambrekin utworzony z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Osie parzyste są niższe z płaskimi, prostokątnymi niszami mieszczącymi mniejsze piszczałki. Wieńczą je profilowano-fazowane konsole oraz ażurowe struktury z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Prospekt polichromowany w odcieniach seledynowej zieleni z czerwonymi detalami, zaś ornamentyka i załamania profili architektonicznych złocone.
Zdjęcie nr 3: Prospekt organowy jednokondygnacyjny, pięcioosiowy o formach architektonicznych umieszczony na wysokim cokole. Osie nieparzyste (pierwsza, trzecia i piąta) z większymi piszczałkami wypukłe, a pierwsza i piąta, na rzucie trójkąta niższe od środkowej. Wszystkie zwieńczone pełnym belkowaniem z wydatnym, profilowanym gzymsem dekorowanym kostkowaniem. W górnej części złocony, ażurowy lambrekin utworzony z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Osie parzyste są niższe z płaskimi, prostokątnymi niszami mieszczącymi mniejsze piszczałki. Wieńczą je profilowano-fazowane konsole oraz ażurowe struktury z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Prospekt polichromowany w odcieniach seledynowej zieleni z czerwonymi detalami, zaś ornamentyka i załamania profili architektonicznych złocone.

Prospekt organowy

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Niepołomice
Miejscowość
Zabierzów Bocheński
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niepołomice
Parafia
Opieki Matki Boskiej
Miejsce przechowywania
kościół, chór muzyczny
Identyfikator
DZIELO/09652
Kategoria
organ
Czas powstania
koniec XIX wieku (?)
Technika i materiał
drewno rzeźbione, złocone i polichromowane; techniki snycerskie
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Szczegółowe dzieje obiektu nie są znane. Obecnie istniejący kościół w Zabierzowie Bocheńskim został wybudowany w latach 1878-1881 na miejscu wcześniejszej, drewnianej świątyni wzniesionej w 1742 roku. Konsekracja murowanego kościoła odbyła się 1888 roku, dokonał jej biskup Albin Dunajewski. Omawiany prospekt powstał zapewne w czasie zbliżonym wzniesieniu obecnego kościoła tj. pod koniec XIX wieku.

Opis

Prospekt organowy jednokondygnacyjny, pięcioosiowy o formach architektonicznych umieszczony na wysokim cokole.
Osie nieparzyste (pierwsza, trzecia i piąta) z większymi piszczałkami wypukłe, a pierwsza i piąta, na rzucie trójkąta niższe od środkowej. Wszystkie zwieńczone pełnym belkowaniem z wydatnym, profilowanym gzymsem dekorowanym kostkowaniem. W górnej części złocony, ażurowy lambrekin utworzony z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Osie parzyste są niższe z płaskimi, prostokątnymi niszami mieszczącymi mniejsze piszczałki. Wieńczą je profilowano-fazowane konsole oraz ażurowe struktury z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Prospekt polichromowany w odcieniach seledynowej zieleni z czerwonymi detalami, zaś ornamentyka i załamania profili architektonicznych złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Prospekt organowy w Zabierzowie Bocheńskim przynależy do grupy niewielkich, wiejskich założeń architektonicznych, stanowiących obudowę dla instrumentu organowego, która wywodzi się z trójwieżowych układów, naśladujących monumentalne oprawy instrumentów w wielkich kościołach miejskich. Schemat trójwieżyczkowy stosowano od XVI stulecia po wiek XIX.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Szczegółowe dzieje obiektu nie są znane. Prospekt powstał zapewne w czasie zbliżonym wzniesieniu obecnego kościoła w Zabierzowie Bocheńskim tj. pod koniec XIX wieku (budowa obecnej świątyni trwała w latach 1878-1881) i przynależy do grupy niewielkich, wiejskich założeń architektonicznych, która wywodzi się z trójwieżowych układów, naśladujących monumentalne oprawy instrumentów w wielkich kościołach miejskich.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Natanek Piotr, "Informator Archidiecezji Krakowskiej 2000. Parafie i kościoły", Kraków 2000
Czapczyńska-Kleszczyńska Danuta, Szybisty Tomasz, "Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej, t. 1: Archidiecezja Krakowska, dekanaty krakowskie", Kraków 2014
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Witraż w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkoliście ujęty geometryczną bordiurą wypełnioną błękitnymi i jasnozielonymi trójkątami oraz ciemnoczerwonymi rombami. W polu ukośna krata wypełniona naprzemiennie białymi i jasnofioletowymi rombami. W dolnej części witraża umieszczony owalny medalion wsparty na girlandzie z kwitnących róż mieszczący frontalne przedstawienie Chrystusa przedstawionego w typie Dobrego Pasterza. Chrystus ujęty w popiersiu, ubrany w białą szatę z długimi rękawami oraz czerwony płaszcz spięty pod szyją złotą klamrą w kształcie czwórliścia. Na rękach trzyma białego baranka. Wokół głowy postaci widoczny nimb krzyżowy. Tło medalionu w kolorach zielonym, fioletowym i odcieniach niebieskiego. Powyżej prostokątne pole z napisem: "Fund[ator]: Fr[anciszek] Grodowski i Józef Łosiński / inwalidzi wojenni / Wykonano R[oku] P[ańskiego] 1938 za pobytu Ks[iędza] Prob[oszcza] Wł[adysława] Ziemińskiego".
witraż
Chrystus Dobry Pasterz
Zdjęcie nr 1: Kosz na rzucie ośmioboku ze ścianami o dekoracji w formie ostrołukowych płycin artykułowanymi pilastrami o kompozytowych kapitelach z podwieszonymi festonami. W dolnej części kosza ćwierćwałek dekorowany, złoconymi liscmi akantu. Kosz zwieńczony profilowanym, wydatnym gzymsem wyłamanym w osiach pilastrów. Na osi znajduje się nowsze lektorium zdobione kostkowaniem. Struktura malowana w odcieniu seledynowej zieleni z elementami koloru ciemnoczerwonego (trzony i kapitele pilastrów oraz ćwierćwałek), ornamentyka i załamania profili architektonicznych złocone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica ustawiona na prostopadłościennej podstawie. Profilowany cokół o przekroju prostokąta o ściętych narożach, trzon o takim samym przekroju ujęty u góry i u dołu profilowanymi wałkami. Czara spłaszczona o przekroju czworoboku o ściętych narożach; z wylewem. Pola z płycinową dekoracją peudomaswerkową. Pokrywa drewniana o dekoracji analogicznej jak czara, zwieńczona pełnoplastyczną, rzeźbioną sceną Chrztu Chrystusa.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Wizerunek Chrystusa przybitego trzema gwoździami do krzyża. Ciało wyprostowane, o wyraźnie wyeksponowanej linii żeber i muskulaturze, długie i szczupłe ręce rozciągnięte powyżej głowy, nogi delikatnie ugięte w kolanach, prawe kolano powyżej lewego. Głowa pochylona na prawy bark. Twarz szczupła, oczy zamknięte, nos prosty. Włosy długie, ciemnobrązowe, lekko falowane opadające na prawe ramię postaci. Na twarzy ciemny zarost – krótka, ciemnobrązowa broda i wąsy. Na głowie złocona korona cierniowa. Biodra otacza krótkie, złote perizonium przewiązane w węzeł. W miejscach przebić gwoździami oraz na ranie w boku ślady krwi. Krzyż gładki, ciemnobrązowy, na górnej belce titulus w formie złoconego, wolutowego kartusza z napisem „INRI” (łac. Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum) na białym tle. Figura w pełni polichromowana, partie szat złocone.
rzeźba
Krucyfiks
Zdjęcie nr 1: Kościół na planie krzyża łacińskiego, jednonawowy, pięcioprzęsłowy, z transeptem i jednoprzęsłowym prezbiterium zakończonym wielobocznie. Ramiona transeptu jednoprzęsłowe, o wysokości nawy, zamknięte prostymi ścianami. W narożnikach pomiędzy prezbiterium i ramionami transeptu dwa prostokątne aneksy mieszczące zakrystię i skarbiec. Prezbiterium i ramiona transeptu oddzielone od nawy wydatnymi półfilarami przechodzącymi bezpośrednio w gurty sklepienne. Prezbiterium od absydy oddziela arkada tęczowa wsparta na dostawionych do węgarów kolumnach kompozytowych. Sklepienie nad skrzyżowaniem naw krzyżowe, nad pozostałymi przęsłami nawy kolebkowe o przekroju koszowym, nad ramionami transeptu krzyżowe (ostrołukowe), w absydzie ćwierćsferyczne z lunetami. Otwory okienne prostokątne, zamknięte półkoliście, rozglifione do wewnątrz; trzy pary w nawie, dwa na ścianach zamykających ramiona transeptu. Ponad oknami w transepcie dodatkowo po jednym okrągłym oknie wypełnionym rozetą. W prezbiterium okna w kształcie wydłużonego prostokąta o smukłych proporcjach zamkniętego półkoliście, pomiędzy nimi para regularnie rozmieszczonych okien owalnych. W zachodnim przęśle nawy murowany trójprzęsłowy chór muzyczny wsparty na parze ośmiobocznych filarów z cokołami, a pod ścianami na parze półfilarów. Balustrada o prostej dekoracji płycinowej. Podniebie chóru podzielone belkami na trzy kasetony, pośrodku których kwadratowe płyciny. Fasada kościoła dwukondygnacyjna, trójosiowa przechodząca w czworoboczną wieżę. Ściany rozczłonkowane lizenami, kondygnacje oddzielone profilowanym gzymsem. W części środkowej wejście zamknięte łukiem półkolistym, z dwuspadowym drewnianym daszkiem, wyżej prostokątne okno zamknięte półkoliście. W polach bocznych mniejsze, prostokątne okna zamknięte półkoliście. Wieża o narożach ujętych lizenami, podtrzymującymi gzyms, nakryta ozdobnym zwieńczeniem z czterema wieżyczkami w narożach, pomiędzy którymi trójkątne szczyciki nad oknami i ostrosłupowy hełm zakończony krzyżem. Ściany boczne nawy i transeptu ujęte uskokowymi przyporami. Ściany zamykające ramiona transeptu podzielone na dwie strefy, z których dolna ujęta lizenami, górna wypełniona oknem w ozdobnym obramieniu. Dachy dwuspadowe, kryte dachówką. Na skrzyżowaniu naw wieloboczna, drewniana wieżyczka na sygnaturkę nakryta ostrosłupowym hełmem pokrytym blachą.
kościół
Kościół Opieki Najświętszej Marii Panny
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną i częściowo złoconą ramą. W centrum kompozycji postać Chrystusa zwróconego frontalnie, który lewą ręką dotyka rany na piersi, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Postać ubrana jest w białą szatę o szerokich rękawach, przepasaną w talii. Z boku wydobywają się dwie wiązki promieni czerwona i niebieska. Wokół głowy widoczny świetlisty nimb. Jezus stoi na obłokach. Tło obrazu jednolicie ciemnoszare. U dołu obrazu banderola z napisem „JEZU UFAM TOBIE”.
obraz
Jezu Ufam Tobie

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Chór muzyczny na zachodniej ścianie nawy, wsparty na dwóch słupach, ozdobionych od strony nawy dwoma kanelowanymi pilastrami o kapitelach kompozytowych. Jego parapet jest wklęsło-wypukły, z profilowanym cokołem, podzielony na kwatery kanelowanymi i złoconymi pilastrami. W kwaterach wypukłe pola kwadratowe o ćwierkolistych narożach ozdobione rzeźbionymi stylizowanymi rozetami. Parapet zwieńczony niewielkim gzymsem przełamanym na osi pilastrów. Pod listwą cokołu falisty fartuch. Struktura chóru muzycznego ciemnozielona. Pola płycin oliwkowo-ciemnozielone. Pilasty, rozety i profilowania są złocone. Znajdujący się na chórze prospekt wsparty na cokole z czterema kroksztynami, trzyosiowy, z osiami wydzielonymi kwadratowymi w podstawie filarkami. Oś środkowa podzielona na wie strefy: dolną z dwiema arkadkami z kostkowanym gzymsem i górną zamkniętą łukiem odcinkowym. Osie boczne zakończone gzymsem z kostkowaniem. W partii cokołowej bogato rzeźbiony motyw małżowinowo-chrząstkowy.
chór muzyczny

Chór muzyczny i prospekt organowy

Zdjęcie nr 1: Prospekt organowy o formach architektonicznych, pięcioosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Osie nieparzyste wypukłe; osie skrajne na rzucie trójkąta; oś środkowa wyższa na rzucie połowy sześcioboku ujęta w górnej części akantowymi wolutami. W osiach parzystych niższe płyciny mieszczące mniejsze piszczałki. W górnej partii części piszczałkowej płaskorzeźbiona dekoracja akantowa. Zwieńczenie utworzone z przełamującego się, bogato profilowanego belkowania z wydatnym gzymsem. Struktura malowana w kolorze ciemnego granatu, ornamenty w jaśniejszym zielono-niebieskim odcieniu.
prospekt organowy

Prospekt organowy

Zdjęcie nr 1: Część zachodnią nawy kościoła zamyka murowany, trójarkadowy chór muzyczny. Sklepiony jest on krzyżowo, dostępny od południa, wsparty na dwóch filarach opiętych pilastrami od strony wschodniej, oraz dwóch półfilarach przylegających do ścian. Parapet chóru zakończony jest uproszczonym belkowaniem dźwiganym przez półfilary oraz wąskimi pilastrami ponad arkadami, umieszczonymi na ich osi. Belkowanie zostało wyłamane ponad filarami i pilastrami. Powyżej arkad, w przestrzeniach między pilastrami umieszczone są płyciny dopasowane kształtem do pola, które zajmują. Otoczone są profilowaną, złoconą ramą. Prospekt organowy wykonany z drewna, wsparty na wysokim cokole, z trzema wieżyczkami na rzucie półkolistym, osadzone na postumentach z podwieszonymi rozetami i szyszkami. Między wieżyczkami, z których środkowa jest wyższa od bocznych. Zarówno wieżyczki jak i ścianki z piszczałkami są zwieńczone odcinkami gzymsów. Cały instrument zdobiony ornamentem małżowinowo-chrząstkowym, występującym w formie zwieńczeń, uszu i dekoracji górnej części grup piszczałek. Elementy ornamentalne złocone. Korpus prospektu zdobią trzy płyciny. Środkowa, dwa razy szersza płycina ma kształt stojącego prostokąta zakończonego łukiem nadwieszonym. Z kolei dwie symetryczne płyciny skrajne zakończone są łukiem dwudzielnym. Wszystkie obejmuje profilowana rama.
prospekt organowy

Prospekt organowy

Zdjęcie nr 1: Parapet chóru oparty na dwóch profilowanych, drewnianych filarach. Na balustradzie stacje drogi krzyżowej. Prospekt organowy na wysokim, prostopadłościennym cokole; pięcioosiowy o zróżnicowanej wysokości osi: środkowa najwyższa o zarysie wypukłym, skrajne nieco niższe, trójkątnie występujące ku przodowi, druga i czwarta najniższe, płaskie. Całość zamknięta profilowanymi gzymsami. W górnej części prześwitów mieszczących piszczałki ornament akantowy.
prospekt organowy

Prospekt organowy

Zdjęcie nr 1: Organy architektoniczne, pięcioosiowe na wysokiej podstawie i niewielkim cokole, trójwieżyczkowe. Wieżyczki boczne niższe od środkowej, wszystkie z półokrągłymi ryzalitami, z prostokątnymi i wypukłymi prześwitami na piszczałki, dekorowanymi w górnych narożach akantem, zakończone fryzem i gzymsem oraz ornamentalnymi szczytami utworzonymi z akantu, karbowanej wstęgi, kampanul i muszli; ryzality u spodu z podwieszonymi kampanulami i muszlą. Szczyt środkowej wieżyczki utworzony z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Pomiędzy wieżyczkami dwie najniższe osie z prześwitami na piszczałki w formie stojącego prostokąta, zakończone fragmentami gzymsu. Organy ujęte uszami utworzonymi z akantu i karbowanej wstęgi. Struktura polichromowana w całości w kolorze ciemnobeżowym, ornamenty złocone.
prospekt organowy

Prospekt organowy

Zdjęcie nr 1: Organy architektoniczne, pięcioosiowe, jednokondygnacyjne na cokole. Oś środkowa i skrajne wydzielone wielobocznymi ryzalitami, środkowa dwukrotnie niższa, flankowana dwiema niższymi. Wszystkie osie z prześwitami na piszczałki w formie stojącego prostokąta, zwieńczone belkowaniem. Na belkowaniu osi środkowej szczyt z monogramem maryjnym, ujęty wiciami roślinnymi wychodzącymi z osi wewnętrznych. Prześwity w górnej partii wypełnione ażurowym ornamentem roślinnym. Organy ujęte uszami utworzonymi z wolut i zawieszonych na nich ukwieconych gałązek i kampanuli. Na osiach bocznych ustawione wysokie wazony z kwiatami. Struktura polichromowana w kolorze zielonym, profilowania na czerwono, marmoryzowana, ornamentyka złocona i srebrzona.
prospekt organowy

Prospekt organowy

Jak cytować?

Justyna Kuska, "Prospekt organowy", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/prospekt-organowy-23

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności