Ambona
Zdjęcie nr 1: Koszowa ambona przyścienna z baldachimem uzyskała formę architektoniczną. Czworoboczny kosz otrzymał ścięte naroża. Jego boki mają linię wklęsło-wypukłą. Wypełniono je pseudopłycinami utworzonymi ze złoconych ceownic, tworzących kartusze z festonami i girlandami. W polu środkowym oraz w narożach kosza ambony umieszczono uskrzydlone główki anielskie. Całość kosza została zwieńczona profilowanym gzymsem. U dołu podwieszono ażurową, złoconą strukturę utworzoną z czterech wolut i kwiatonu. W zaplecku ambony usytuowano dwuskrzydłowe drzwi ujęte pilastrami o gładkich trzonach. Górne części pilastrów udekorowano podwieszonymi festonami. Baldachim uzyskał rzut prostokąta o ściętych narożach oraz wklęsło-wypukłe boki. Został wsparty na dwóch konsolach, na których usytuowano pełne belkowanie z podwieszonym lambrekinem. Partię fryzu zdobi złocony ornament roślinnym, uzupełniony kwiatami. Całość baldachimu zwieńczono płaskorzeźbioną, złoconą i srebrzoną gołębicą Ducha Świętego w srebrzonych obłokach na tle glorii promienistej. Strukturę ambony pomalowano w kolorze jasnozielonym, natomiast partie ornamentów zostały wyzłocone, zaś karnacje uskrzydlonych aniołków polichromowano.
Zdjęcie nr 2: Koszowa ambona przyścienna z baldachimem uzyskała formę architektoniczną. Czworoboczny kosz otrzymał ścięte naroża. Jego boki mają linię wklęsło-wypukłą. Wypełniono je pseudopłycinami utworzonymi ze złoconych ceownic, tworzących kartusze z festonami i girlandami. W polu środkowym oraz w narożach kosza ambony umieszczono uskrzydlone główki anielskie. Całość kosza została zwieńczona profilowanym gzymsem. U dołu podwieszono ażurową, złoconą strukturę utworzoną z czterech wolut i kwiatonu. W zaplecku ambony usytuowano dwuskrzydłowe drzwi ujęte pilastrami o gładkich trzonach. Górne części pilastrów udekorowano podwieszonymi festonami. Baldachim uzyskał rzut prostokąta o ściętych narożach oraz wklęsło-wypukłe boki. Został wsparty na dwóch konsolach, na których usytuowano pełne belkowanie z podwieszonym lambrekinem. Partię fryzu zdobi złocony ornament roślinnym, uzupełniony kwiatami. Całość baldachimu zwieńczono płaskorzeźbioną, złoconą i srebrzoną gołębicą Ducha Świętego w srebrzonych obłokach na tle glorii promienistej. Strukturę ambony pomalowano w kolorze jasnozielonym, natomiast partie ornamentów zostały wyzłocone, zaś karnacje uskrzydlonych aniołków polichromowano.
Zdjęcie nr 3: Koszowa ambona przyścienna z baldachimem uzyskała formę architektoniczną. Czworoboczny kosz otrzymał ścięte naroża. Jego boki mają linię wklęsło-wypukłą. Wypełniono je pseudopłycinami utworzonymi ze złoconych ceownic, tworzących kartusze z festonami i girlandami. W polu środkowym oraz w narożach kosza ambony umieszczono uskrzydlone główki anielskie. Całość kosza została zwieńczona profilowanym gzymsem. U dołu podwieszono ażurową, złoconą strukturę utworzoną z czterech wolut i kwiatonu. W zaplecku ambony usytuowano dwuskrzydłowe drzwi ujęte pilastrami o gładkich trzonach. Górne części pilastrów udekorowano podwieszonymi festonami. Baldachim uzyskał rzut prostokąta o ściętych narożach oraz wklęsło-wypukłe boki. Został wsparty na dwóch konsolach, na których usytuowano pełne belkowanie z podwieszonym lambrekinem. Partię fryzu zdobi złocony ornament roślinnym, uzupełniony kwiatami. Całość baldachimu zwieńczono płaskorzeźbioną, złoconą i srebrzoną gołębicą Ducha Świętego w srebrzonych obłokach na tle glorii promienistej. Strukturę ambony pomalowano w kolorze jasnozielonym, natomiast partie ornamentów zostały wyzłocone, zaś karnacje uskrzydlonych aniołków polichromowano.
Zdjęcie nr 4: Koszowa ambona przyścienna z baldachimem uzyskała formę architektoniczną. Czworoboczny kosz otrzymał ścięte naroża. Jego boki mają linię wklęsło-wypukłą. Wypełniono je pseudopłycinami utworzonymi ze złoconych ceownic, tworzących kartusze z festonami i girlandami. W polu środkowym oraz w narożach kosza ambony umieszczono uskrzydlone główki anielskie. Całość kosza została zwieńczona profilowanym gzymsem. U dołu podwieszono ażurową, złoconą strukturę utworzoną z czterech wolut i kwiatonu. W zaplecku ambony usytuowano dwuskrzydłowe drzwi ujęte pilastrami o gładkich trzonach. Górne części pilastrów udekorowano podwieszonymi festonami. Baldachim uzyskał rzut prostokąta o ściętych narożach oraz wklęsło-wypukłe boki. Został wsparty na dwóch konsolach, na których usytuowano pełne belkowanie z podwieszonym lambrekinem. Partię fryzu zdobi złocony ornament roślinnym, uzupełniony kwiatami. Całość baldachimu zwieńczono płaskorzeźbioną, złoconą i srebrzoną gołębicą Ducha Świętego w srebrzonych obłokach na tle glorii promienistej. Strukturę ambony pomalowano w kolorze jasnozielonym, natomiast partie ornamentów zostały wyzłocone, zaś karnacje uskrzydlonych aniołków polichromowano.
Zdjęcie nr 5: Koszowa ambona przyścienna z baldachimem uzyskała formę architektoniczną. Czworoboczny kosz otrzymał ścięte naroża. Jego boki mają linię wklęsło-wypukłą. Wypełniono je pseudopłycinami utworzonymi ze złoconych ceownic, tworzących kartusze z festonami i girlandami. W polu środkowym oraz w narożach kosza ambony umieszczono uskrzydlone główki anielskie. Całość kosza została zwieńczona profilowanym gzymsem. U dołu podwieszono ażurową, złoconą strukturę utworzoną z czterech wolut i kwiatonu. W zaplecku ambony usytuowano dwuskrzydłowe drzwi ujęte pilastrami o gładkich trzonach. Górne części pilastrów udekorowano podwieszonymi festonami. Baldachim uzyskał rzut prostokąta o ściętych narożach oraz wklęsło-wypukłe boki. Został wsparty na dwóch konsolach, na których usytuowano pełne belkowanie z podwieszonym lambrekinem. Partię fryzu zdobi złocony ornament roślinnym, uzupełniony kwiatami. Całość baldachimu zwieńczono płaskorzeźbioną, złoconą i srebrzoną gołębicą Ducha Świętego w srebrzonych obłokach na tle glorii promienistej. Strukturę ambony pomalowano w kolorze jasnozielonym, natomiast partie ornamentów zostały wyzłocone, zaś karnacje uskrzydlonych aniołków polichromowano.

Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Grojec
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Św. Wawrzyńca
Miejsce przechowywania
kościół, północna ściana prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/12996
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
po 1767 roku
Technika i materiał
drewno polichromowane, techniki snycerskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Ambona powstała zapewne po 1767 roku, w którym to konsekrowano kościół.

Opis

Koszowa ambona przyścienna z baldachimem uzyskała formę architektoniczną. Czworoboczny kosz otrzymał ścięte naroża. Jego boki mają linię wklęsło-wypukłą. Wypełniono je pseudopłycinami utworzonymi ze złoconych ceownic, tworzących kartusze z festonami i girlandami. W polu środkowym oraz w narożach kosza ambony umieszczono uskrzydlone główki anielskie. Całość kosza została zwieńczona profilowanym gzymsem. U dołu podwieszono ażurową, złoconą strukturę utworzoną z czterech wolut i kwiatonu. W zaplecku ambony usytuowano dwuskrzydłowe drzwi ujęte pilastrami o gładkich trzonach. Górne części pilastrów udekorowano podwieszonymi festonami. Baldachim uzyskał rzut prostokąta o ściętych narożach oraz wklęsło-wypukłe boki. Został wsparty na dwóch konsolach, na których usytuowano pełne belkowanie z podwieszonym lambrekinem. Partię fryzu zdobi złocony ornament roślinnym, uzupełniony kwiatami. Całość baldachimu zwieńczono płaskorzeźbioną, złoconą i srebrzoną gołębicą Ducha Świętego w srebrzonych obłokach na tle glorii promienistej. Strukturę ambony pomalowano w kolorze jasnozielonym, natomiast partie ornamentów zostały wyzłocone, zaś karnacje uskrzydlonych aniołków polichromowano.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona w Grojcu stanowi przykład niezwykle eleganckiego i wysmakowanego sprzętu kościelnego. Na uwagę zasługują jej wysmuklone proporcje oraz ciekawie poprowadzone dyspozycje architektoniczne uzupełnione delikatną ornamentyką oraz uskrzydlonymi główkami aniołków. Podobną realizację z drugiej połowy XVIII wieku można wskazać w kościele św. Marcina w Jawiszowicach. Z kolei charakterystyczne umieszczenie przedstawienia gołębicy Ducha Świętego na tle obłoków i promienistej glorii w zwieńczeniu występuje na zaplecku klasycystycznej ambony w Polance Wielkiej, gdzie baldachim nie powstał.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry, konserwację ambony przeprowadziła w 2017 roku konserwator dzieł sztuki Barbara Wantuła.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 11, 28;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 390-391;
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 416; 1076;
R. Kalinowski, Ecclesia Sancti Martini Jawiszowice, Kraków 2017, s. 79.

Streszczenie

Rokokowa ambona powstała zapewne wkrótce po 1767 roku, w którym to konsekrowano kościół. Stanowi ciekawy przykład rokokowego sprzętu kościelnego o wysmakowanej formie artystycznej.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Na krucyfiksie przedstawiono ściętą z tyłu rzeźbioną figurę ukrzyżowanego Chrystusa. Jego ramiona ukazane zostały w lekkim zwisie, zaś układ ciała przyjmuje kształt litery „T”. Postać Ukrzyżowanego charakteryzuje się wydłużonymi proporcjami o wyraźnie zarysowanych mięśniach kończyn oraz zapadłą klatką piersiową. Głowa Jezusa jest przechylona na prawe ramię. Jego twarz jest pociągła o długim, prostym nosie, przymkniętych oczach i ustach wygiętych z kącikami skierowanymi do dołu. Okala ją brązowy zarost o szpicowatym zakończeniu. Włosy Zbawiciela są długie, kształtowane w falujące pukle, z pasmem opadającym na prawe ramię. Na głowie Jezus ma koronę cierniową, spod której spływają na twarz strugi krwi. Krew spływa także wzdłuż ramion, nóg i stóp. Na prawym boku zaznaczono broczącą ranę po włóczni. Ręce i nogi przytwierdzone są do krzyża za pomocą trzech gwoździ w kształcie czworobocznego graniastosłupa ściętego. Biodra Chrystusa przepasane zostały srebrzonym perizonium, przewiązanym na prawym biodrze ze zwisającym festonem wzdłuż prawego uda. Jest ono drapowane w szerokie fałdy wzdłuż przewiązania i na festonie. Ponad głową Zbawiciela widnieje późniejszy titulus z napisem „INRI”. Postać Chrystusa jest polichromowana, a perizonium srebrzone z widocznymi laserunkami.
krucyfiks
Krucyfiks
Zdjęcie nr 1: Drewniany konfesjonał uzyskał rozbudowaną formę architektoniczną, ustawioną na niewysokim cokole na rzucie prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym. Przedpiersie ma wypukły kształt z jednoskrzydłowymi drzwiczkami zwieńczonymi profilowanym gzymsem. Całą strukturę ujęto pilastrami o gładkich trzonach dźwigającymi odcinki pełnego belkowania. Na ich osiach ustawiono płomieniste wazony. W zwieńczeniu znalazły się dwie, przeciwstawnie ustawione woluty oraz muszla palmetowa na tle skrzyżowanych gałązek laurowych. Zaplecek uzyskał gładką formę pozbawioną dekoracji. Całość ujęto po bokach spływami wolutowymi z ustawionymi na ich szczycie wazonikami (brak prawego wazonika). Strukturę konfesjonału pomalowano farbą olejną w kolorze jasnożółtym, zaś detale architektoniczne w kolorze pomarańczowym.
konfesjonał
Konfesjonał
Zdjęcie nr 1: Feretron uzyskał kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, w który wprawiono dwustronnie malowany obraz ujęty w złocone pierwotnie ramy dekorowane ornamentem palmetowym. Ramy otacza ażurowa, płaskorzeźbiona i złocona stylizowana wić akantowa. Obramienie przymocowane jest do bladoniebieskiej podstawy w kształcie leżącego, profilowanego graniastosłupa przeprutego dwoma kwadratowymi otworami przeznaczonymi na zakładanie drążków procesyjnych z metalowymi uchwytami po bokach. Na awersie wyobrażono Matkę Boską Różańcową otoczoną owalnymi medalionami ilustrującymi tajemnice różańcowe. W centrum kompozycji ukazano stojącą postać Madonny z Dzieciątkiem z koronującymi ją dwoma aniołami. Maria ujęta została frontalnie z głową widoczną w trzech czwartych lekko pochyloną w prawo. Na lewym przedramieniu trzyma małego Jezusa, którego podtrzymuje prawą ręką. Matka Boska ma owalną twarz o jasnej karnacji, rumianych policzka, wydatnym nosie i ustach. Stoi na półksiężycu opartym o glob. Pod jej stopami widoczny jest deptany wąż. Trzymane przez nią Dzieciątko ujęte zostało w trzech czwartych w lewo. Jezus prawą rączką błogosławi a lewą wskazuje na matkę. Ma owalną twarz o jasnej karnacji z rumianymi policzkami, wydatnym nosem i ustami, okoloną krótkimi włosami. Zarówno postać Marii, jak i Dzieciątka okrywa złocona i srebrzona wotywna, tekturowa sukienka. Na głowę Marii dwóch aniołów widocznych po obu jej stronach nakłada koronę, osłoniętą złoconą koroną wotywną. Obie postaci okrywają srebrzone i złocone tekturowe sukienki wotywne odsłaniające tylko twarze o jasnej karnacji, wydatnym nosie i ustach, otoczone jasnobrązowymi włosami i trzymane w rękach lilie. Pod szyją Marii do sukienki przymocowano sznur korali z krzyżykiem. Wokół centralnych postaci w niewielkich, owalnych medalionach rozmieszczono przedstawienia ilustrujące piętnaście tajemnic różańcowych. Każda z nich oparta jest o kilkuosobową kompozycję, której towarzyszy podpis. Idąc od góry w lewo namalowano: Zwiastowanie Marii, Nawiedzenie św. Elżbiety, Boże Narodzenie, Ofiarowanie w świątyni, Znalezienie w świątyni, Modlitwa w Ogrójcu, Biczowanie, Cierniem ukoronowanie, Niesienie krzyża, Ukrzyżowanie, Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie, Zesłanie Ducha Świętego, Wniebowzięcie Marii, Ukoronowanie Marii w niebie. Narrację tajemnic rozdziela u góry wiszący na paciorkach różańca złocisty krzyżyk. Na rewersie przedstawiono Matkę Boską Niepokalanie Poczętą. W centrum kompozycji ukazano stojącą frontalnie na globie Madonnę depczącą węża. W odsuniętej od ciała prawej ręce trzyma lilię, lewą zaś przyciska do piersi. Maria ma owalną twarz o jasnej karnacji, rumiane policzki, szeroko otwarte oczy ze spojrzeniem skierowanym przed siebie, wydatny nos i usta. Jej głowę okalają jasnobrązowe włosy spływające na ramiona. Postać Madonny przykrywa tekturowa, złocona i srebrzona sukienka wotywna. Wokół zaś głowy widoczne są złocone promienie i gwiazdki. Madonnie przedstawionej na jasnoochrowych, rozjaśnionych obłokach towarzyszą cztery pary uskrzydlonych główek anielskich ustawionych po obu jej stronach. Po obu stronach globu główki są pojedyncze. Twarze aniołków mają jasne karnacje, pucułowate i rumiane policzki. Ich głowy otaczają krótkie, jasne włosy.
feretron
Feretron z Matką Boską Różańcową i Matka Boską Niepokalaną
Zdjęcie nr 1: Przyścienne epitafium uzyskało kształt prostokątnej tablicy z majuskułową łacińską inskrypcją, ujętej rozbudowaną ramą, w obramieniu utworzonego z ornamentu rollwerkowego. Na ramie występują płaskorzeźbione panoplia, m.in. tarcza, hełm rycerski, skrzyżowane szable, łuk i kołczan ze strzałami, proporce, armaty, beczka na proch i inne. W zwieńczeniu umieszczono owalny kartusz herbowy zwieńczony krzyżem o trójlistnie zakończonych ramionach. W jego polu wpisano herb Kornicz umieszczony na tarczy z labrami, hełmem i klejnotem. Kartusz flankują antytetycznie ustawione woluty, na których ustawiono wazony. Pod tablicą na osi także umieszczono owalny kartusz wypełniony herbem Trąby, ujęty po bokach wolutami.
płyta nagrobna
epitafium Andrzeja Porębskiego
Zdjęcie nr 1: Orientowany kościół w Grojcu został wzniesiony jako świątynia salowa na rzucie wydłużonego prostokąta z nieznacznie wysuniętym poza zarys nawy transeptem. Nawę od wschodu kończy trójbocznie zamknięte prezbiterium, wpisane w obrys usytuowanej od wschodu prostokątnej zakrystii. Natomiast od zachodu zamyka ją nieznacznie wysunięta do przodu czworoboczna wieża, w przyziemiu której urządzono kruchtę. Wieżę wieńczy ostrosłupowy hełm z krzyżem wsparty na trójbocznych przyczółkach zamykających u góry płaszczyzny ścian bocznych. Poniżej hełmu widocznie są trójkątnie zamknięte, prostokątne okna, a pod nimi na ścianie zachodniej zainstalowany zegar. Po bokach wieży ściany nawy zostały przeprute monumentalnymi, trapezoidalnymi oknami doświetlającymi chór muzyczny i wnętrze świątyni. Podobne okna wprowadzono w ścianie południowej i północnej transeptu. Wnętrze kościoła nakryto żelbetonowym, płaskim stropem wspartym na łamanych filarach, stanowiących stylizowaną wersję sklepienia lustrzanego. W części zachodniej nawy oraz w ramionach transeptu wprowadzono połączone ze sobą empory. Na emporze zachodniej urządzono chór muzyczny ze współczesnym prospektem organowym. Prezbiterium zostało podniesione o kilka stopni w stosunku do poziomu posadzki nawy. Ustawiono w nim marmurowy ołtarz posoborowy oraz ambonkę, dekorując środkową ścianę prezbiterium monumentalną, rzeźbioną postacią Chrystusa Zmartwychwstałego. Na ścianie północnej zawieszono w dekoracyjnej, romboidalnej ramie wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej.
kościół
Kościół Matki Boskiej Miłosierdzia
Zdjęcie nr 1: Kościół pw. św. Wawrzyńca w Grojcu jest drewnianą budowlą orientowaną, jednonawową z trójbocznie zamkniętym węższym prezbiterium od wschodu i wieżą od zachodu. Prostokątna nawa została wzniesiona na zrąb. Nawę i prezbiterium przykrywa dach siodłowy pokryty blachą cynkowaną. Do prezbiterium od północy przylega murowana zakrystia na rzucie prostokąta nakryta blaszanym dachem pulpitowym, a od południa prostokątny, drewniany aneks pełniący funkcję kaplicy bocznej, o podobnym dachu. Od północy do nawy dostawiono murowaną kaplicę na rzucie prostokąta przylegającą do zakrystii, a od południa niewielką czworoboczną kruchtę. Obie przestrzenie przykryto blaszanym dachem pulpitowym. W kruchcie południowej znajduje się drewniany portal z nadprożem w wykroju w ośli grzbiet. Nad wschodnią częścią nawy usytuowano sygnaturkę w kształcie wielobocznej latarni z krzyżem. Od zachodu do nawy dostawiono czworoboczną, drewnianą wieżę wzniesioną w konstrukcji słupowej, która w połowie nad nawą jest nadwieszona. Jej ściany są pionowe podzielone daszkami na trzy kondygnacje. Nakrywa ją blaszany, namiotowy hełm z latarnią zwieńczoną krzyżem. W przyziemiu wieży urządzono kruchtę. Wnętrze kościoła nakryto stropem z fasetą oddzieloną od ścian gzymsem. W zachodniej części nawy urządzono chór muzyczny zawieszony na dwóch kroksztynach i wsparty na kolumnach. W prezbiterium na ścianie wschodniej znajduje się ołtarz główny, a w nawie przy tęczy dwa ołtarze boczne oraz ambona.
kościół
Kościół św. Wawrzyńca w Grojcu

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem w postaci jednobiegowych schodów z pełną balustradą, dostawionych od północy. Kosz na planie ośmioboku, ustawiony na niskim, profilowanym cokole, z podwieszeniem w formie zbliżonej do spłaszczonego stożka, o wklęsło-wypukłych ściankach, zakończonego szyszką. Ścianki ambony wydzielone zwielokrotnionymi pilastrami toskańskimi, z płycinami w partii trzonów, podtrzymującymi przełamujący się nad nimi gzyms tworzący parapet. W polach płyciny w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z figurami czterech ewangelistów ustawionych na wspornikach w postaci uskrzydlonych główek anielskich. Baldachim na planie ośmioboku, w formie zbliżonej do spłaszczonego stożka, o wklęsło-wypukłych ściankach, o krawędzi obwiedzionej lambrekinem, zakończonego postumentem z figurą Chrystusa w typie Salvator Mundi. Na podniebieniu gołębica Ducha Świętego w glorii promienistej. Struktura polichromowana w odcieniach beżu, z bladoróżowymi detalami i złoconymi profilami. Figury ewangelistów i Chrystusa ścięte z tyłu, ukazane frontalnie, w kontrapostach. Twarze mają pociągłe, o migdałowatych oczach, garbatych nosach i pełnych ustach, okolone są gęstymi, krótkimi brodami i falowanymi włosami opadającymi na ramiona. Postacie ubrane są w złocone tuniki przepasane w talii oraz płaszcze. Ewangeliści trzymają w rękach pióra i otwarte księgi, przy nogach znajdują się ich atrybuty. Chrystus w lewej ręce trzyma jabłko królewskie, prawą błogosławi.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Wisząca, przyścienna ambona składa się z kosza, zaplecka i baldachimu. Dojście do kosza prowadzi przez dwuskrzydłowe drzwi usytuowane w zaplecku. Kształt kosza oparto na planie siedmiu boków z dziesięcioboku, ustawionych na wałku, z podwieszeniem w formie zbliżonej do stożka, zakończonego szyszką oraz dekorowanym rozetami i uskrzydlonymi główkami anielskimi. Ścianki kosza artykułowano prostokątnymi, obramienionymi płycinami z pięcioma płaskorzeźbionymi przedstawieniam czterech ewangelistów i siewcy. Każdego ewangelistę identyfikuje jego atrybut. Siewca, umieszczony na trzeciej płycinie, został ukazany jako młody mężczyzna, który idąc przez zaorane pole rzuca w nie ziarno. U jego stóp widać pług oraz worek ze zbożem na zasiew. Parapet kosza uzyskał formę gzymsu. Zaplecek został ujęty profilowaną ramą. W jego pole wpisano prostokątne, dwuskrzydłowe drzwi w profilowanym obramieniu. Baldachim uzyskał rzut analogiczny do kosza ambony. Płaskie podniebie z wyobrażeniem gołębicy Ducha Świętego na tle złocistych promieni ujmuje profilowany, łamany gzyms, ponad którym poprowadzono kopulasty dach. Na jego szczycie ustawiono rzeźbę Mojżesza trzymającego tablice Dekalogu. Struktura ambony została polichromowana w kolorze beżowym, z białymi i czerwonymi profilami, oraz pozłacanymi detalami, profilami i ornamentyką. Płaskorzeźby na koszu oraz figura Mojżesza otrzymały naturalistyczną polichromię.
ambona

ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca ustawiona przy północnej ścianie, dostępna jednobiegowymi schodami z balustradą od strony prezbiterium. Kosz na planie sześcioboku u dołu z ćwierćwałkiem, zdobionym na narożach dekoracją rokokową; u góry zamknięty profilowanym gzymsem. Ścianki artykułowane spływami wolutowymi o karbowanych trzonach. W polach prostokątne płyciny mieszczące płaskorzeźbione rocaille. Podwieszenie w formie stożka o wklęsło-wypukłych bokach, zakończonego płaskorzeźbioną rozetą. Ścianki flankowane w narożach analogicznie jak kosz, w polach trapezoidalne płyciny, przerwane pośrodku okręgiem z rozetką. Zaplecek prostokąty ujęty płaskim obramieniem o zgeometryzowanych wolutach w dolnych narożach oraz rocaille'm w górnych. Pośrodku płaskorzeźbione przedstawienie św. Jana Chrzciciela na tle pejzażu. Baldachim powtarzający plan kosza, zwieńczony wazonem ustawionym na sześciu spiętych kabłąkach. W podniebiu gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii, na brzegach zawieszony lambrekin. Balustrada schodów pełna, od dołu ujęta półwałkiem, zamknięta profilowanym gzymsem, w polu dwie płyciny w kształcie rombów, w których umieszczone są rocaille. Balustrada zakończona filarkiem, na którym ustawiony jest wazonik. Całość struktury ambony polichromowana w odcieniach brązu, płaskorzeźba wielobarwna, profilowania i detal architektoniczny pozłacany, podniebienie baldachimu malowane na niebiesko, lambrekin posrebrzany.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca z dostępem od zakrystii. Podwieszenie w formie odwróconego ostrosłupa o ściętym wierzchołku, na krawędziach flankowane pilastrami zakończonymi u góry wolutowo, a na ściankach zdobione płycinami. Kosz na planie kwadratu umieszczony na wybrzuszonej podstawie, dekorowanej rocaille'owymi kartuszami, o ściętych górnych narożach; ścianki wklęsłe, zwężające się ku górze, ujęte w narożach pilastrami z trzonami dekorowanymi rocaille'em i zwisami z różanych gałązek. Podpory dźwigają gzyms wyłamany na ich osi, tworzący parapet. W polu ścianek płyciny z rocaille'ami w narożach z malowanymi olejem na desce obrazami przedstawiającymi ewangelistów. Od strony lewej: św. Mateusz z aniołem, pośrodku św. Marek z lwem i św. Łukasz z wołem, a po prawej św. Jan z orłem. Ewangeliści ukazani w pozycji siedzącej z księgami w dłoniach, ubrani w różnokolorowe, powłóczyste szaty na złotym tle. Zaplecek w kształcie stojącego prostokąta, ujęty pilastrami dekorowanymi rocaille'ami. W polu płycina w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem nadwieszonym z płaskorzeźbionymi tablicami dekalogu, ujętymi od dołu skrzyżowanymi gałązkami oliwnymi, związanymi wstęgą. Belkowanie nad zapleckiem o wypukłej linii, z przerwanym pośrodku gzymsem, od góry wypełnionym rocaille'em, od dołu ozdobionym podwieszonym lambrekinem z chwostami. Zwieńczenie ma formę zbliżoną do trapezu, ujęte jest wolutami spływającymi na belkowanie, na których ustawione są rokokowe wazony. W polu zwieńczenia znajduje się medalion z glorią pośród obłoków, a powyżej gołębica Ducha Świętego. Zwieńczenie flankują umocowane na ścianie, uskrzydlone główki aniołków dobrej i złej rady: po lewej o jasnej karnacji, a po prawej o czarnej karnacji. Szczyt zwieńczenia ma formę gzymsu z podwieszonym lambrekinem. Całość wieńczy zawieszona na ścianie promienista gloria z wieńcem utworzonym z obłoków. Struktura polichromowana jest w kolorze czerwonym, z czarnymi profilami oraz złoconą i srebrzoną ornamentyką.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona stojąca, ustawiona w prezbiterium. Stopa na planie ośmioboku z uskokiem; tuleja na podwójnym cokole, ośmioboczna, przechodząca w podstawę dla kosza; dekorowana w narożach maswerkiem. Kosz na planie sześciu boków z ośmioboku. Ścianki wydzielone wąskimi kolumienkami na wysokich cokołach podtrzymujących wysokie imposty i parapet kosza. W polu ścianek bocznych prostokątne płyciny z maswerkiem, powyżej fryz z kwadratowymi płycinami ze stylizowanymi rozetkami. Kosz u spodu dekorowany motywem geometrycznym i krenelażem. Na parapecie ustawiony na nóżce kwadratowy pulpit w profilowanej ramie. Z boku dwustopniowe schodki z metalową, ażurową balustradą, dekorowaną motywem roślinnym. Polichromia w kolorze jasnozielonym, z marmoryzowanymi i czerwonymi elementami, detale złocone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem od strony zaplecka. Kosz jest na planie ściętego sześcioboku ze ściankami wydzielonymi półfilarami o kapitelach korynckich. Pola ścianek wypełniają płyciny w kształcie stojącego prostokąta o narożach w formie uszaków, ujęte profilowanym obramieniem. Dół kosza obiega belkowanie z wybrzuszonym architrawem, szerokim fryzem i delikatnym gzymsem. Podwieszenie kosza zakończone jest motywem złoconej szyszki. Parapet ambony jest w formie belkowania ze znacznie wysuniętym gzymsem. W dolnej części zaplecka znajdują się prowadzące na ambonę drzwi. Powyżej jest płycina w kształcie leżącego prostokąta z płaskorzeźbioną, złoconą parą tablic Mojżeszowych, ujętych srebrzonymi obłokami. Baldachim na rzucie sześcioboku tworzy sześć wklęsłych płycin, dołem obiega je belkowanie z wydatnym gzymsem. Powyżej gzymsu znajduje się niewysoki cokół wyłamujący się na narożach, na których ustawione są płonące wazony. Baldachim wieńczy krzyż. Płyciny kosza ambony zdobią motywy stylizowanej ornamentyki roślinnej, w podniebiu znajduje się sylwetka gołębicy Ducha Świętego ujętej promienistą glorią. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.
ambona

Ambona

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-100

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności