Polichromia ścienna

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Krzeszowice
Miejscowość
Zalas
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Krzeszowice
Parafia
Św. Marii Magdaleny i św. Andrzeja Apostoła
Kościół
Św. Marii Magdaleny i Andrzeja Apostoła
Tagi
Janina Kraupe polichromia ścienna Wacław Taranczewski
Miejsce przechowywania
ściany kościoła
Identyfikator
DZIELO/11447
Kategoria
polichromia ścienna
Ilość
1
Czas powstania
ściany: druga połowa XX wieku; sklepienie: 1957 rok
Technika i materiał
polichromia
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa 4.0

Opis

Polichromia, kładziona bezpośrednio na cegłę, pokrywa ściany oraz sklepienie świątyni – na ścianach namalowano sceny figuralne, na sklepieniu dekorację floralną. Poszczególne sceny na ścianach są ujęte w cienkie białe ramy. Przedstawienia są schematyczne, linearne i obwiedzione konturem.
Na ścianach prezbiterium od strony północnej przedstawienie Ostatniej Wieczerzy. Chrystus w centrum siedzi na tronie, prawa dłoń uniesiona w geście błogosławieństwa, lewa spoczywa na stole, przed nim kielich i chleb, wokół głowy nimb. Obok Chrystusa symetrycznie rozmieszczeni apostołowie tworzący cztery grupy złożone z trzech apostołów każda. Po przeciwnej stronie scena Zesłania Ducha Świętego. W centrum klęcząca frontalnie Matka Boska, w nimbie wokół głowy, nad nią gołębica Ducha Świętego w glorii. Postać Matki Boskiej i otaczający apostołowie z językami ognia. Powyżej obu przedstawień prostokątne zakończone ostrołukowo płyciny wypełnione w górnej części linearnymi przedstawieniami świętych na białym tle. Na północnej ścianie prezbiterium św. Stanisław Kostka ukazany całopostaciowo, zwrócony w lewą stronę, w habicie przewiązanym sznurem w pasie i w płaszczu. W lewej dłoni trzyma krucyfiks, a w prawej lilię; wokół głowy nimb. U dołu napis: „ŚW. STANISŁAW KOSTKA” . Po przeciwnej stronie bł. Maria Goretti. Postać jest zwrócona w prawą stronę, ubrana w sukienkę i chustę na ramionach, dłonie złożone na piersi, w prawej trzyma palmę męczeństwa. U dołu napis „bł. Maria G[?]oretti”
Apsyda:
W najniższym pasie od lewej strony scena Zmartwychwstania. W centrum Chrystus wychodzący z grobu, ukazany frontalnie, ubrany w czerwony płaszcz, spięty pod szyją, prawa dłoń uniesiona w geście błogosławieństwa, w lewej chorągiew paschalna. Po prawej stronie ukazany siedzący na kamieniu grobowym anioł zwrócony w stroną Chrystusa. Po lewej stojące trzy niewiasty, w dłoniach trzymające naczynia. Wokół głów Chrystusa i anioła nimby.
Scena przedstawiająca Wieczerzę w Emaus ukazuje trzy postacie siedzące przy stole. Chrystus po lewej stronie, profilem, z prawą dłonią uniesioną w geście błogosławieństwa, w lewej trzymający kulę. Po prawej stronie przedstawieni apostołowie z uniesionymi rękami. Na stole kielich z winem i bochenek chleba. Wszystkie postaci siedzą na krzesłach z wysokimi zapleckami.
W scenie przedstawiającej wizytę Zbawiciela u Marii i Marty, Chrystus ukazany z prawej strony, z profilu, siedzi na krześle z wysokim zapieckiem, zwrócony w stronę Marii. Prawa dłoń uniesiona w geście oratorskim, lewa spoczywa na kolanie. Maria klęcząca przed Jezusem jest ukazana z profilu. Na drugim planie fragment stołu, na którym stoi biały wazon i bochenek chleba. Z lewej strony postać Marty ukazana frontalnie, z głową skierowaną w stronę Chrystusa, z dłońmi trzymającymi misę.
W scenie przedstawiającej Złożenie do grobu, w centrum znajduje się Maria trzymająca na kolanach ciało syna, podtrzymywane dodatkowo przez dwie kobiety. Wokół grupy trzy postacie adorujących kobiet.
W wyższym rzędzie od lewej strony scena przedstawiająca Wskrzeszenia Łazarza. Z prawej strony stojący Łazarz w śmiertelnym zawoju, po jego lewej stronie Chrystus ukazany niemal profilem, z uniesionymi dłońmi. Za Chrystusem cztery postaci, trzy kobiety i mężczyzna, jedna z kobiet klęczy.
W kolejnej scenie wyobrażono Jezusa zwróconego w lewo, w stronę św. Piotra, z lewą dłonią wzniesioną do góry i z prawą trzymającą dwa klucze, które przekazuje Piotrowi. Przed nim klęczący, ukazany z profilu św. Piotr, odbierający klucze lewą dłonią. Na drugim planie, za postacią Piotra, stoi dwóch mężczyzn.
W scenie przedstawiającej przypowieść o talentach, ukazane są cztery kobiety. Z prawej strony kobieta zwrócona w prawą stronę, prawa ręka uniesiona, w dłoni moneta. Z lewej strony, grupa trzech poruszonych kobiet.
Scena ukazująca Umywanie nóg Chrystusowi przez Marię Magdalenę przedstawia siedzącego Chrystusa zwróconego w prawo, w kierunku klęczącej Marii Magdaleny. Kobieta wyciera jego stopy włosami, obok pojemnik na oleje. Na drugim planie suto zastawiony stół biesiadny, przy nim siedzą trzy postacie umieszczone symetrycznie, w centrum mężczyzna, po jego bokach kobiety. Z lewej strony, stojąca kobieta z misą.
W trzecim rzędzie od lewej scena przedstawiająca rozmnożenie chleba i ryb. Z prawej strony siedzący Chrystus, ukazany z profilu, zwrócony w prawą stronę. Z dłońmi uniesionymi nad koszem, pełnym ułomków chleba. Przed nim dziecko w prawej dłoni trzymające kosz, w lewej dwie ryby. Za dzieckiem przedstawiono dwóch stojących mężczyzn zwróconych w stronę Chrystusa.
Kolejna scena przedstawia uzdrowienie chorego. Z prawej strony stojący Chrystus, ukazany z profilu z uniesionymi dłońmi. Z lewej strony grupa trzech osób – kobieta podtrzymywana przez dwóch mężczyzn.
W następnym rzędzie od lewej scena przedstawiająca Chrystusa z dwoma mężczyznami. Jezus po lewej stronie, ukazany z profilu, zwrócony w lewą stronę, prawa dłoń uniesiona w geście oratorskim. Z prawej strony dwóch kroczących mężczyzn.
następna scena z Barankiem Apokaliptycznym. W centrum ustawiony jest ołtarz, na którym stoi kielich, nad nim na księdze z siedmioma pieczęciami spoczywa baranek w glorii. Z lewej strony św. Jan Ewangelista, zwrócony w stronę baranka, w lewej dłoni otwarta księga, w prawej pióro. Z prawej strony ustawiony frontalnie św. Jan Chrzciciel, w lewej dłoni trzyma krzyż na długim drzewcu, wokół głów nimby.
Kolejna scena przedstawia Chrystusa z Samarytanką. Po lewej stronie Jezus siedzący przy studni, ukazany z profilu, zwrócony w lewą stronę, lewa ręka uniesiona, prawa spoczywa na kolanie. Z prawej strony Samarytanka zwrócona w stronę Chrystusa, czerpiąca wodę ze studni.
W zwieńczeniu prezbiterium od lewej strony św. Andrzej ukazany całopostaciowo, frontalnie, w pomarańczowej tunice, brązowym płaszczu, w lewej ręce ma zamkniętą księgę i pióro gęsie, w prawej podtrzymuje krzyż, wokół głowy nimb.
W środkowej scenie znajduje się Matka Boska z Dzieciątkiem ukazana całopostaciowo, frontalnie. Maria w białej sukni, niebieskim płaszczu i czerwonych trzewiczkach, na lewym ramieniu trzyma Dzieciątko Jezus ubrane w czerwoną tunikę, prawą dłoń unosi w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma jabłko królewskie. Wokół głów nimby. Po bokach napisy „AVE / MARIA / GRATIA / PLENA”.
Z prawej strony św. Maria Magdalena ukazana całopostaciowo, frontalnie, w zielonej sukni, pomarańczowym płaszczu, białym welonie na głowie, w prawej dłoni trzyma otwartą księgę, na niej trupia czaszka, na której spoczywa lewa dłoń. Wokół głowy nimb.
Na ścianie przy łuku tęczowym po stronie północnej przedstawiono biskupów św. Stanisława i św. Wojciecha. Ukazani frontalnie, całopostaciowo, obaj w pełnym stroju biskupim, w lewych dłoniach pastorały, wokół głów nimby. Święty Stanisław z paliuszem na ramionach, prawa dłoń w geście błogosławieństwa, św. Wojciech w rękawiczkach, w prawej dłoni zamknięta księga. U dołu tarcze herbowe, nad nimi napisy „ŚWIETY STANISŁAW BISKUP / ŚWIETY WOJCIECH BISKUP”.
Na sklepieniach w nawie głównej, prezbiterium i absydzie w polach wydzielanych czerwonym konturem, dekoracja w formie bujniej wici roślino-kwiatowej. W nawie główniej rzadsza. Łuk tęczowy z barwionymi kształtkami – czerwień, pomarańcz, zieleń, granat. Sklepienia naw bocznych – w polach wydzielanych czerwonym konturem, dekoracja w formie symetrycznych dekoracyjnych wstążek, żółto-niebieskich. Sklepienia empor błękitne.
Ściana chóru – balustrada, w przyłączach wić akantowa, tło groszkowane, na balustradzie przedstawienia dam i królów, na osi godło Polski wyżej napis „966”, postacie ukazane w popiersiu, oddzielone kwiatonami, tło cętkowane. Ściana chórowa z symetrycznym przedstawianiem aniołów w locie, w długich rozwianych szatach, przy pasach falujące wstążki. Anioł po lewej dmący w trąbkę, po prawej oburącz trzyma skrzypce.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Pochodząca z drugiej połowy XX wieku polichromia ścienna kościoła w Zalasie została namalowana przez dwóch autorów. Ściany dekoracją figuralną ze scenami z życia Chrystusa i postaciami świętych pokrył Wacław Taranczewski, a sklepienie ornamentalną Janina Kraupe.

Jak cytować?

Agata Felczyńska , "Polichromia ścienna", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/polichromia-scienna-5

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności