Pokłon pasterzy

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Myślenice
Miejscowość
Trzemeśnia
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Myślenice
Parafia
Parafia św. Klemensa
Tagi
Boże Narodzenie malarstwo XIX wieku
Miejsce przechowywania
plebania
Identyfikator
DZIELO/17230
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
XIX wiek
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 84 cm
wysokość – 144 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 134 cm
Szerokość bez ramy – 74 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0

Dzieje zabytku

Obraz przedstawiający Pokłon pasterzy powstał w XIX wieku.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta z przedstawieniem Świętej Rodziny w stajence wśród pasterzy. W centrum obrazu Dzieciątko leżące w żłobie przekrytym białą tkaniną, w różowo-białych powijakach. W prawej części obrazu, obok żłóbka klęczy Maria, zwrócona w trzech czwartych w prawo, lewą rękę kładzie na piersi, prawą nakrywa Dzieciątko. Twarz ma szczupłą, o dużych oczach zwróconych w dół, wąskim nosie i małych ustach, okoloną brązowymi włosami. Ubrana jest w czerwoną suknię, niebieski płaszcz i beżowy welon. Za Marią stoi św. Józef, zwrócony w trzech czwartych w prawo, w prawej ręce trzyma laskę. Twarz ma kwadratową, o starczych rysach, dużych oczach zwróconych w dół, małym nosie i ustach, okoloną siwymi włosami i brodą. Ubrany jest w żółtą tunikę z kołnierzykiem oraz niebiesko-brązowy płaszcz. Obok Marii, w dolnej prawej części obrazu klęczy przez żłóbkiem pasterz, zwrócony profilem w prawo, oparty na lewej ręce. Ukazany jest jako starzec, o dużych oczach, garbatym nosie. Twarz okolona długą brązową broda i krótkimi włosami, na głowie łysina. Ubrany jest w zieloną koszulę, jasnobrązowe spodnie oraz brązowy płaszcz. W lewej części obrazu klęczą dwaj pasterze, zwróceni profilem w lewo. Na pierwszym planie ukazany dojrzały mężczyzna, o twarzy okolonej brązowymi brodą i włosami. Ubrany jest w zieloną tunikę sięgającą kolan oraz niebieskie spodnie, na prawym ramieniu ma zawieszoną torbę. Obok niego młody pasterz, z pochyloną głową, wsparty obiema rękami na lasce. Twarz o dużych oczach, małym nosie i pełnych ustach, okoloną krótkimi, brązowymi włosami. W głębi stajni ukazane głowy czarnego osła i brązowego wołu. Ponad postaciami zachmurzone niebo, rozświetlone pośrodku, z dwoma aniołkami trzymającymi szarfę z napisem „GLORIA INVESE DEEDO. (sic!)” Od puttów wychodzą promienie skierowane na Dzieciątko.

Zarys problematyki artystycznej

Epizod pokłonu pasterzy opisany został wyłącznie w Ewangelii Łukasza (Łk 2, 8-20). Najpierw aniołowie zwiastowali pasterzom narodzenie Jezusa. Później „gdy aniołowie odeszli od nich do nieba, pasterze mówili nawzajem do siebie: «Pójdźmy do Betlejem i zobaczmy, co się tam zdarzyło i o czym nam Pan oznajmił». Udali się też z pośpiechem i znaleźli Maryję, Józefa i Niemowlę, leżące w żłobie”.
Na obrazie z Trzemeśni przedstawiona jest Święta Rodzina w stajence oraz adorujący pasterze. Postać Józefa dawniej nie występowała w scenie Bożego Narodzenia, zaczęła pojawiać się od XV wieku, ale zawsze z tyłu lub w tle. W dawnej ikonografii Bożego Narodzenia szczególną rolę odgrywały postacie osła i wołu, w związku z proroctwem Izajasza „«Wół rozpoznaje swego pana i osioł żłób swego właściciela, Izrael na niczym się nie zna, lud mój niczego nie rozumie»” (Iz 1, 3). W nowożytności zaczęto je jednak odsuwać na dalszy plan, wyłącznie sygnalizując ich obecność. Wprowadzenie do scen Bożego Narodzenia postaci pasterzy i trzech króli miało na celu pewną laicyzację tego przedstawienia, przybliżając samo wydarzenie wiernym. Pokłon pasterzy bliższy był ludowi i chłopom, zaś pokłon trzech króli osobom usytuowanym wyżej w hierarchii społecznej (w osobach króli portretowano nawet monarchów). Obraz trzemeski wykonany jest za pomocą uproszczonych środków malarskich, w sposób bliski malarstwu ludowemu (nieprofesjonalnemu).

Streszczenie

Obraz przedstawiający Pokłon pasterzy powstał w XIX wieku. Epizod Pokłonu pasterzy opisany został wyłącznie w Ewangelii Łukasza (Łk 2, 8-20). Obraz trzemeski wykonany jest za pomocą uproszczonych środków malarskich, w sposób bliski malarstwu ludowemu (nieprofesjonalnemu).

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Pokłon pasterzy", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/poklon-pasterzy-5

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności