Ołtarz w kaplicy

Dzieje zabytku

Ołtarz do kaplicy razem z figurami św. Joachima i św. Anny został prawdopodobnie wykonany przez Ignacego i Antoniego Korneckiego w czwartej ćwierci XVIII wieku. Został wymieniony w inwentarzu kościoła sporządzonym w 1883 roku jako drewniany z murowaną mensą, polichromowany w kolorze seledynowym, z pozłoconymi rzeźbami oraz obrazami Matki Boskiej Szkaplerznej i Zwiastowania, a w zwieńczeniu z wizerunkiem św. Sebastiana. Po tym czasie, zapewne na początku XX wieku w zwieńczeniu umieszczono wtórnie obraz św. Józefa.

Opis

Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, ustawiona na cokole z dwoma prostopadłościennymi postumentami wydzielonymi po bokach, z bramkami w partii cokołu. Ołtarz drewniany, prostopadłościenny, zwężający się ku dołowi, dekorowany z przodu rzeźbionym wieńcem z monogramem Marii, mensa drewniana. Na mensie ustawione tabernakulum w formie drewnianej skrzynki o ściętych przednich narożach, flankowanej parą kolumienek. Drzwiczki w formie stojącego prostokąta dekorowane płyciną. Nastawa ołtarzowa ujęta parą kolumn o stylizowanych kapitelach kompozytowych dźwigających pełne belkowanie, przerwane nad polem środkowym, oraz fragmenty przerwanego, półkolistego przyczółka, na którym klęczą na obłokach dwa putta. Fryz dekorowany ornamentem roślinnym zbliżonym do akantu. W polu głównym wnęka w formie stojącego prostokąta w profilowanej ramie, z obrazem Koronacji Marii. Nad nim medalion utworzony z akantu z monogramem Marii, zwieńczony koroną zamkniętą. Zwieńczenie w formie trapezu, którego brzegi dekorowane są stylizowanym rocaille'm tworzącym uszaki. W polu obraz św. Józefa w formie trapezu o ściętych dolnych narożach, zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym, w profilowanej ramie, z łukiem częściowo przesłoniętym obłokami z dwoma uskrzydlonymi główkami anielskimi. Nastawa zakończona medalionem z obłoków z Okiem Opatrzności w glorii promienistej. Nastawę flankują bramki w partii cokołu z przejściami w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym nadwieszonym, zakończone profilowanym gzymsem oraz cokołami dekorowanymi roślinnymi konsolami, na których stoją figury św. Anny i św. Joachima. Struktura polichromowana w kolorze seledynowym, ze złoconymi kolumnami, profilami i ornamentyką.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz w kaplicy razem z dekoracją rzeźbiarską mogli wykonać razem bracia Korneccy lub wyłącznie jeden z nich. Po zakończeniu działalności rodzinnego warsztatu w Gdowie w latach 1776-1778, przez następną dekadę Ignacy i Antoni wykonywali razem kolejne prace, później zaś pracowali już indywidualnie.
Nastawa ołtarzowa jest w typie aediculowym, a więc jednokondygnacyjnej struktury ze zwieńczeniem, ujętej parą podpór. Ten typ struktur był najbardziej popularny w XVIII wieku dla skromniejszych architektonicznie ołtarzy bocznych. Tego rodzaju struktury tworzone były w warsztacie Korneckich niemal przy każdym zleceniu. Nastawy aediculowe ze zwróconymi na zewnątrz podporami pojawiły się już wcześniej w dziełach Korneckich, w wyposażeniach w Zakliczynie i Bochni. Dekoracja rzeźbiarska, w tym figury i putta mają cechy formalne odpowiadające repertuarowi warsztatu. O późniejszym czasie powstania ołtarza (w czwartej ćwierci XVIII wieku) świadczy przede wszystkim zastosowana ornamentyka, która łączy w sobie stylizowany akant i rocaille, które historycznie występują w różnym czasie. Fakt pewnego eklektyzmu formalnego wskazuje na to, że ołtarz mógł być wykonany przez braci Korneckich, po rozwiązaniu warsztatu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ołtarz kilka krotnie restaurowany widoczne liczne przemalowania, ubytki warstwy malarskiej i przetarcia.

Streszczenie

Ołtarz do kaplicy razem z figurami św. Joachima i św. Anny został prawdopodobnie wykonany przez Ignacego i Antoniego Korneckiego w czwartej ćwierci XVIII wieku. Pierwotnie w zwieńczeniu znajdował się obraz św. Sebastiana, na początku XX wieku zamieniony na św. Józefa. Nastawa ołtarzowa jest w typie aediculowym, a więc jednokondygnacyjnej struktury ze zwieńczeniem, ujętej parą podpór. Ten typ struktur był najbardziej popularny w XVIII wieku dla skromniejszych architektonicznie ołtarzy bocznych.

Bibliografia