ołtarz główny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Bulowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Wojciecha Biskupa i Męczennika
Miejsce przechowywania
prezbiterium kościoła
Identyfikator
DZIELO/23859
Kategoria
ołtarz
Czas powstania
lata 1925-1926
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i snycerskie, polichromowanie, złocenie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obecny ołtarz wykonano w latach 1925-1926, gdyż poprzedni z ok. 1850 roku spłonął. Zachowały się z niego figury św. Piotra i św. Pawła, które wtórnie zostały wykorzystane nad bramkami obecnej nastawy.

Opis

Jednokondygnacyjna nastawa ze zwieńczeniem uzyskała architektoniczną strukturę wzbogaconą o flankujące ją bramkami. Współczesny marmurowy stipes ołtarzowy wspierający mensę uzyskał formę prostopadłościanu z licem artykułowanym dwiema półkolumienkami. Na mensie ustawiono tabernakulum w formie drewnianej skrzynki, obitej trybowaną blachą. Drzwiczki uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. W ich polu wyobrażono kielich z hostią w glorii, ujęty trybowanym winnym gronem i aplikowanymi kłosami zbóż. Z dwóch stron drzwiczek widnieje trybowana dekoracja w postaci winnego grona. Na tabernakulum usytuowano tron wystawienia, w postaci obrotowej niszy ujętej dwiema parami kolumienek podtrzymujących gzyms wyłamany pośrodku na kształt łuku odcinkowego oraz cokół z figurką baranka na księdze z siedmioma pieczęciami, podtrzymywany przez dwa spływy wolutowe. Tabernakulum ujęte zostało dwoma postumentami dekorowanymi z przodu rozetami. Ustawiono na nich figury klęczących aniołów. Nastawa ujęta została dwiema parami kolumn o kapitelach kompozytowych ustawionych na cokołach dekorowanych płycinami z ornamentem roślinnym, podtrzymujących pełne belkowanie z silnie wysuniętym gzymsem, oraz zewnętrzną parą cofniętych w tył kolumn. W polu głównym usytuowano obraz z przedstawieniem Zmartwychwstałego Chrystusa ze św. Janem Chrzcicielem i św. Janem Ewangelistą, ujęty profilowaną ramą w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowych nadwieszonym. Kondygnacja ujęta została po bokach uszami utworzonymi z karbowanej wstęgi i akantu. Zwieńczenie nastawy ustawiono na schodkowym, zwężającym się cokole, dekorowanym medalionem z monogramem Marii oraz anthemionami. Ujmują je dwie pary kolumienek o kapitelach kompozytowych podtrzymujących gzyms wyłamujący się po środku na kształt łuku półkolistego, dekorowany wicią roślinną. W polu zwieńczenia znalazł się obraz w formie stojącego owalu z przedstawieniem Dzieciątka Jezus prezentującego krzyż, ujęty profilowaną ramą dekorowaną ornamentem roślinnym. Zwieńczenie flankują stojące na gzymsie figury św. Józefa z Dzieciątkiem i Symeona z Dzieciątkiem. Nastawę flankują znajdujące się przy ścianie para kolumn i para półkolumn ustawionych na dwustrefowych cokołach, dźwigających pełne belkowanie, na którym siedzą dwa putta. Pomiędzy cokołem nastawy i zewnętrznych podpór ulokowano wygięte listwy tworzące bramki, na których stoją figury św. Piotra i św. Pawła. Struktura retabulum jest polichromowana w kolorze beżowym, z białymi i czerwonymi profilami i płycinami. Kolumny, ornamentyka i profile zostały pozłocone.

Zarys problematyki artystycznej

Klasycyzujący w swojej strukturze ołtarz główny w Bulowicach, mimo iż powstał w latach dwudziestych XX wieku, pod względem estetycznym wpisuje się w szereg wcześniejszych, podobnych realizacji, znajdujących się w kościołach dawnej Galicji. Na uwagę zasługuje także fakt, wykorzystania w nowej nastawie ocalałych z pożaru figur św. Piotra i św. Pawła, które stanowią pewnego rodzaju ciągłość ideową z poprzednim wyposażeniem kościoła.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono na początku XXI wieku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 8-9;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s.534-536.

Streszczenie

Obecny ołtarz wykonano w latach 1925-1926, gdyż poprzedni z ok. 1850 roku spłonął. Zachowały się z niego figury św. Piotra i św. Pawła, które wtórnie zostały wykorzystane nad bramkami obecnej nastawy.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "ołtarz główny ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-glowny-120

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności