Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Nastawa ołtarza bocznego lewego wraz z dwoma ołtarzami - głównym i bocznym prawym, zostały ustawione w Nidku w drugiej połowie XVIII wieku. W wyniku włamania do kościoła w latach dziewięćdziesiątych XX wieku z retabulum skradziono znajdujące się w zwieńczeniu figury aniołów.

Opis

Jednokondygnacyjna i jednoosiowa nastawa ołtarza bocznego uzyskała formę architektoniczną ze zwieńczeniem, ustawioną na cokole. Stipes ołtarzowy ustawiony na podeście uzyskał kształt sarkofagu malowanego na czerwono o linii wklęsło-wypukłej z profilowanym cokołem i gzymsem pomalowanych na bladoniebiesko. W narożach stipesu dekorację wykonano na zielono w geometryczne wzory. W centrum pola umieszczono malowany chrystogram "IHS" na niebieskim tle otoczony wieńcem z kwiatów. Nastawa została ujęta parą opilastrowanych filarów, ustawionych pod kątem, zwróconych na zewnątrz, dźwigających pełne belkowanie przerwane nad polem środkowym oraz fragmenty przerwanego odwróconego przyczółka. Trzony wewnętrznych pilastrów o głowicach korynckich są kanelowane. W polu głównym znajduje się prześwit w formie stojącego prostokąta zamkniętego trójbocznie. Pilastry zewnętrzne u szczytu zwieńczono złoconymi wolutami. Zwieńczenie uzyskało formę trapezu o wklęsłych bokach zakończonego półkoliście wygiętym gzymsem, przechodzącym po bokach w woluty. Na wolutach widoczne są liście palmowe. W polu umieszczono obraz św. Erazma w profilowanej ramie w formie zbliżonej do trapezu o wklęsłych bokach i ściętych dolnych narożach, zamkniętego łukiem falistym. Struktura nastawy została polichromowana w kolorze kości słoniowej, ze złoconymi profilami i ornamentami.

Zarys problematyki artystycznej

Zespół ołtarzy w Nidku stanowi bardzo dobry przykład retabulów rokokowych, które w małopolskim snycerstwie zapoczątkował na szeroką skalę obok Kacpra Bażanki Francesco Placidi. Do tego ostatniego należy zastosowanie w zwieńczeniach odwróconego, przerwanego przyczółka wolutowego, co miedzy innymi znalazło realizację w monumentalnym ołtarzu głównym opackiego kościoła w Tyńcu z połowy XVIII wieku, czy też projektowanym przez artystę ołtarzu głównym do katedry we Fromborku z lat 1747-1752.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ołtarz poddano konserwacji w 2017 roku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 176, il. 358;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 401-402.

Streszczenie

Nastawa ołtarza bocznego lewego wraz z dwoma ołtarzami - głównym i bocznym prawym, zostały ustawione w Nidku w drugiej połowie XVIII wieku. W wyniku włamania do kościoła w latach dziewięćdziesiątych XX wieku z retabulum skradziono znajdujące się w zwieńczeniu figury aniołów.