Najświętszego Serca Pana Jezusa

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Przeciszów
Miejscowość
Przeciszów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Zator
Parafia
Narodzenia św. Jana Chrzciciela
Identyfikator
DZIELO/23262
Kategoria
ołtarz
Dookreślenie zabytku
ołtarz boczny prawy
Ilość
1
Czas powstania
lata 1816-1818
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno polichromowane, złocone, srebrzone, techniki stolarskie i snycerskie
Wymiary podstawowe
szerokość – 700 cm
wysokość – 800 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Neoklasycystyczny ołtarz boczny Najświętszego Serca Pana Jezusa, powstał tuż po wybudowaniu nowego kościół z lat 1816-1818, wzniesionego wg. projektu architekta Józefa Heintzego. Wykorzystane w nastawie rzeźby najprawdopodobniej pochodzą z wcześniejszego retabulum z drugiej połowy XVIII wieku.

Opis

Przyścienny, wczesnoklasycystyczny ołtarz uzyskał formę architektonicznej, jednokondygnacyjnej nastawy ze zwieńczeniem. Sarkofagowy stipes ołtarzowy podtrzymuje drewnianą mensy, na której ustawiono prostopadłościenne tabernakulum w formie skrzynki. Złocone drzwiczki ozdobiono płaskorzeźbionym przedstawieniem kielicha ustawionego na obłokach z hostią otoczoną promieniami. Tabernakulum flankują dwie wypukło wklęsłe płyciny zawierające obraz ze scena pokłonu Trzech Króli oraz Zmartwychwstanie Chrystusa. Powyżej wzniesiono retabulum artykułowane po bokach kanelowanymi pilastrami z kompozytowymi głowicami, podtrzymującymi wyłamane po zewnętrznych belkowanie, dodatkowo wsparte na ustawionych w narożach konsolach. Konsole ozdobiono ornament z motywem stylizowanej muszli. Na belkowaniu wsparto przerwany przyczółek, na bokach którego siedzą dwa uskrzydlone anioły. Zwieńczenie utworzono z lezącego prostokąta o wklęsłych bokach zwieńczonego profilowanym gzymsem ujętym w nadwieszony łuk odcinkowy. Na jego szczycie po bokach ustawiono dwa stojące uskrzydlone anioły. W polu zwieńczenia znalazł się płaskorzeźbiony chrystogram "IHS" w promienistej glorii. Powyżej umieszczono parę uskrzydlonych główek anielskich. Z kolei w polu kondygnacji między pilastrami usytuowano półokrągłą niszę z figurą Najświętszego Serca Pana Jezusa. Na tle pilastrów dostawione zostały posągi św. Barbary i św. Marii Magdaleny. Struktura została pomalowana w kolorze jasnego seledynu, ornamenty i profile wyzłocono, a rzeźby otrzymały naturalistyczną polichromię.

Zarys problematyki artystycznej

Wczesnoklasycystyczna nastawa ołtarza bocznego łączy w sobie rozwiązania charakterystyczne dla późnego baroku z nowymi prądami, co stanowiło cechę charakterystyczną w wyposażeniach powstałych w tzw. kościołach józefińskich. Odnosi się wrażenie, że rzeźby św. Barbary i św. Marii Magdaleny oraz figury aniołów w zwieńczeniu mogą pochodzić z wcześniejszej, jeszcze rokokowej nastawy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Nastawa wymaga konserwacji. Drewno zostało zaatakowane przez drewnojada, widoczne są ubytki warstwy malarskiej i jej przetarcia.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 492;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 534-535;
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 1094.

Streszczenie

Neoklasycystyczny ołtarz boczny Najświętszego Serca Pana Jezusa, powstał tuż po wybudowaniu nowego kościół z lat 1816-1818, wzniesionego wg. projektu architekta Józefa Heintzego. Wykorzystane w nastawie rzeźby najprawdopodobniej pochodzą z wcześniejszego retabulum z drugiej połowy XVIII wieku.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Najświętszego Serca Pana Jezusa", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/najswietszego-serca-pana-jezusa

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności