Matka Boska Różańcowa

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Przeciszów
Miejscowość
Przeciszów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Zator
Parafia
Narodzenia św. Jana Chrzciciela
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny lewy
Identyfikator
DZIELO/23257
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
lata dwudzieste XX wieku
Technika i materiał
olej na desce
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz wykonano w latach dwudziestych XX wieku do lewego ołtarza bocznego w kościele parafialnym.

Opis

Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta. W centrum kompozycji przedstawiono Matkę Boską Różańcową w towarzystwie św. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej. Siedząca na obłokach Madonna ukazana została frontalnie z głową pochyloną w lewo ujętą w trzech czwartych. Wyciągniętą prawą ręką podaje różaniec klęczącemu na ziemi św. Dominikowi, natomiast lewą przytrzymuje siedzącego na jej kolanach małego Jezusa. Maria ma pociągłą twarz o jasnej karnacji delikatny nos i usta oraz półprzymknięte oczy. Ubrana jest w szkarłatną suknię przepasaną w pasie oraz niebieski płaszcz podbity jasną ochrą, narzucony na ramiona i spięty pod szyją podłużną klamrą, którego lewa poła zakrywa jej kolana. Na głowie Maria ma jasną chustę, której rozwiane końce spływają na ramiona w całości zakrywając jej włosy. Na głowie otoczonej jasnym nimbem ma złotą koronę ze stylizowanymi floralnie sterczynami. Siedzące na kolanach matki Dzieciątko ujęte został w trzech czwartych w lewo. Jezus prawą ręką udziela błogosławieństwa Dominikowi, lewą zaś podtrzymuje na kolanach niebieski glob ze złotym krzyżykiem. Dzieciątko ma pociągłą twarz z drobnym nosem i ustami, otoczoną krótkimi jasnymi włosami odsłaniającymi fragment lewego ucha. Jego głowę okala świetlisty nimb. Klęczący z lewej strony św. Dominik został ukazany w trzech czwartych w prawo, z głową w profilu uniesioną w stronę Madonny. Obiema rękami odbiera różaniec od Marii zakończony złotym krzyżykiem. Jest to mężczyzna w średnim wieku o jasnej karnacji z siwiejącymi włosami z wyciętą tonsurą. Ma prosty nos i wydatne usta. Ubrany jest w biały habit i czarny płaszcz zakonny z kapturem. Wokół głowy widać nimb. Po drugiej stronie klęczy zwrócona w lewo św. Katarzyna ze Sieny. Prawą rękę przykłada do piersi, lewą zaś wyraźnie odsuwa od siebie w geście adoracji. Jej spojrzenie lekko uniesionej głowy jest skierowane w stronę Madonny. Katarzyna ma jasną karnację, drobny nos i usta. Święta ubrana jest w biały habit ze szkaplerzem oraz czarny welon, spod którego widać kornet i podwikę. Na głowie ma cierniową koronę. Jej głowę otacza nimb. W górnej części obrazu na tle obłoków ukazano dwóch adorujących Marię uskrzydlonych aniołów. Obaj ujęci zostali w pełnej postaci w trzech czwartych. Anioł z lewej pochyla głowę do przodu, trzymając w prawej ręce lilię, lewą zaś przykładając do piersi. Ubrany jest w długą jasną tunikę oraz bladoniebieską koszulę. Z kolei anioł z prawej unosi głowę ku górze, jednocześnie trzymając w lewej ręce złote berło. Na dole obrazu pomiędzy obu świętymi na tle łąki z widocznym w głębi górzystym krajobrazem leży otwarta księga oraz w tyle czarny pies z pochodnią w pysku, ukazany na tle globu.

Zarys problematyki artystycznej

W obrazie w Przeciszowie wykorzystano przedstawienie Matki Boskiej Różańcowej, określane od 1875 roku jako Matka Boska Pompejańska, nazywana tak od wizerunku czczonego w sanktuarium maryjnym w Pompejach. Został on wypracowany na bazie szesnastowiecznych włoskich przedstawień w typie sacra conversazione, gdzie Madonnie z Dzieciątkiem towarzyszy św. Dominik i św. Katarzyna ze Sieny. Wzór ten przeniesiono na grunt europejski, czego przykładem jest odkryte w 2018 roku późnorenesansowe malowidło z 1598 roku na łuku tęczowym w niedalekim kościele parafialnym Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bestwinie, gdzie ukazano moment przekazania różańca św. Także w następnych stuleciach w podobny sposób przedstawiano scenę przekazania różańca św. Dominikowi i św. Katarzynie, czego wymowny przykład stanowi obraz ołtarzowy autorstwa Matthäusa Güntera (zm. 1788) w Dominikanerkirche w Augsburgu, gdzie obok Madonny Różańcowej ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską dodatkowo widać na globie ziemskim psa z płonącą pochodnią w pysku. Zatem twórca omawianego obrazu musiał skorzystać z powszechnie dostępnego wzoru graficznego, bądź też inspirował się podobnymi przedstawieniami w sąsiednich kościołach.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono wraz z ołtarzem na przełomie XX i XXI wieku.

Literatura

I. Frank, Dominikus von Calerugea, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, t. 6, Ikonographie der Heiligen. Crescentianus von Tunis bis Innocentia, Hrgs. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Wien 1994, kol. 77, il. 3.

Streszczenie

Obraz z przedstawieniem Matki Boskiej Różańcowej wykonano w latach dwudziestych XX wieku do lewego ołtarza bocznego w kościele parafialnym.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Matka Boska Różańcowa", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-rozancowa-24

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności