Najświętsze Serce Jezusa

Dzieje zabytku

W 1894 roku zapisano w księdze wydatków na budowę kościoła kwotę wydaną na „podróż do Kent (Kęt) po szkło i rzeźby”. Ołtarz boczny, w którym znajduje się rzeźba, był konserwowany między 1980 a 2000 rokiem.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna przedstawiająca Chrystusa, stojącego centralnie, z prawą nogą lekko ugiętą w kolanie. Ręce z widocznymi znakami męki, odsłaniają spod szat gorejące serce. Głowa lekko pochylona, oczy skierowane w dół, nos prosty, usta wąskie. Na twarzy krótki brązowy zarost oraz włosy lekko pofalowane, opadające na ramiona. Chrystus jest ubrany w białą tunikę z długimi rękawami, odsłaniającą nagie stopy. Ma czerwony płaszcz, dekorowany złotym ornamentem, z niebieskim podszyciem, przerzucony przez lewe ramię, mocno sfałdowany.
Polichromia w partiach ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Ukazany w rzeźbie typ ikonograficzny Najświętszego Serca Jezusa ma rozbudowane znaczenie. Przedstawia Jezusa-Boga – drugą osobę Trójcy Świętej, którego serce stanowi część fizycznego ciała. Oglądamy ludzkie serce w boskiej piersi. Kult tego przedstawienia rozpoczął się w późnym średniowieczu. W XVII wieku był propagowany przez jezuitów, którzy
szybko dostrzegli w nim szansę ożywienia popularnej pobożności.
Został jednak oficjalnie zatwierdzony przez kościół dopiero w 1765 roku, a jego doktrynalne znaczenie sformułowano dopiero w 1956 roku (w encyklice Piusa XII „Haurietas Aquas”). W XIX wieku, dzięki wspomnianej działalności jezuitów oraz w wyniku powstania kilku zgromadzeń pw. Najświętszego Serca kult przedstawienia nasilił się i zdominował masową pobożność.Uwidoczniony w rzeźbie typ ikonograficzny wykształcił się z obrazu Pompeo Batoniego, który namalował „Najświętsze Serce Jezusa” dla kościoła Il Gesù w Rzymie. Wizerunek ukazywał Jezusa w półpostaci, który w lewej ręce trzyma swoje serce na dłoni, a prawą na nie wskazuje. Obraz stał się najczęściej reprodukowanym wzorem ujęcia tematu Najświętszego Serca Jezusa. Drugi obraz Batoniego, o zbliżonej ikonografii, w którym serce Jezusa goreje na tle jego piersi, a Jezus jedną ręką błogosławi, a drugą wskazuje na serce został w 1891 roku uznany za jedyne dopuszczalne przedstawienie tego tematu. Wizje i obrazy dewocyjne rozpowszechniały z kolei wizerunek Najświętszego Serca Chrystusa z poziomą raną, koroną cierniową, płomieniami i krzyżem. Widoczny w stryszawskiej rzeźbie sposób przedstawienia, jak wiele innych, łączy wszystkie omówione wzory. Artysta zachował proporcje ciała, prawidłowo przedstawił fałdy szat. Zgodnie z konwencją i dziewiętnastowieczną modą rzeźbę cechuje łagodny wyraz.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ołtarz boczny, w którym znajduje się rzeźba, był konserwowany między 1980 a 2000 rokiem.

Streszczenie

Figura Najświętszego Serca Jezusa została wykonana w Kętach, najpewniej przez przygotowującego ołtarz artystę Stanisława Jarząbka. Reprezentuje bardzo popularny w XIX wieku typ przedstawienia Chrystusa z umieszczonym przed piersią płonącym sercem przepasanym koroną cierniową.

Bibliografia