Najświętsze Serce Jezusa

Dzieje zabytku

Witraż został wykonany w 1952 roku według projektu Władysława Jastrzębskiego w pracowni S. G. Żeleński w Krakowie z przeznaczeniem do kościoła w Krzęcinie.

Opis

Witraż o wykroju prostokąta stojącego zakończonego łukiem odcinkowym nadwieszonym. Wewnątrz przedstawienie Chrystusa w otoczeniu sześciu postaci męskich. Chrystus w nimbie stojący frontalnie z prawą dłonią wyciągniętą w geście błogosławieństwa, lewą wskazuje na gorejące serce na piersi. Ubrany jest w białą tunikę i czerwony płaszcz przewinięty na wysokości pasa. W otoczeniu Chrystusa po lewej strony trzy postacie duchownych, z których pierwszy ubrany jest w komżę, kapę i stułę, a po prawej trzech mężczyzn w strojach chłopskich. Pierwszy z nich ma na sobie koszulę, kamizelkę, szerokie spodnie i sukmanę. Scena otoczona bordiurą z dekoracją kwiatową. Na wysokości głowy Chrystusa inskrypcja: „VCZCIE SIĘ / +ODE MNIE / IŻEM JEST / CICHY I PO/KORNEGO+ / SERCA.." Powyżej sceny katusz z inskrypcją „IHS”, otoczony wolutami i czerwonymi kwiatami, w glorii. Poniżej kartusz z inskrypcją „NAJŚWIĘTSZE / +SERCE+ / +JEZUSA+ / ZMIŁUJ SIĘ NAD NAMI” również w otoczeniu wolut. Witraż utrzymany w chłodnej kolorystyce, z przewagą szarości i zieleni.

Zarys problematyki artystycznej

Ukazany w witrażu typ ikonograficzny Najświętszego Serca Jezusa ma rozbudowane znaczenie. Przedstawia Jezusa-Boga – drugą osobę Trójcy Świętej, którego serce stanowi część fizycznego ciała. Oglądamy ludzkie serce w boskiej piersi. Kult tego przedstawienia rozpoczął się w późnym średniowieczu. W XIX wieku, dzięki działalności jezuitów oraz w wyniku powstania kilku zgromadzeń pw. Najświętszego Serca kult ten nasilił się i zdominował masową pobożność. Wizje i obrazy dewocyjne rozpowszechniały m.in. wizerunek Najświętszego Serca Chrystusa z ukazywanym sercem z koroną cierniową oraz płomieniami.
Witraż powstał w pracowni kontynuującej tradycje zakładu, który od 1902 roku działał w Krakowie pod nazwą „Krakowski Zakład Witrażów Artystycznych Oszkleń Wytrawiania na szkle prof. Władysława Ekielskiego i Antoniego Tucha”. Dwa lata po założeniu, do spółki dołączył architekt Stanisław Gabriel Żeleński, który w 1906 roku przejął zakład na własność i zmienił jego nazwę na „Krakowski Zakład Witrażów, Oszkleń Artystycznych i Fabryka Mozaiki Szklanej S.G. Żeleński”, a w skrócie „S.G. Żeleński”. Po śmierci Stanisława zakład prowadziła rodzina, a w 1952 roku został upaństwowiony. Po przejściu na powrót w ręce prywatne warsztat działa do dziś. W czasie swojego istnienia realizował projekty witraży m.in. w kościele Mariackim w Krakowie, w katedrze wawelskiej według projektu Józefa Mehoffera, w kościele Franciszkanów w Krakowie według projektu Stanisława Wyspiańskiego oraz w szeregu innych lokalizacji w Krakowie i kościołach w mniejszych miejscowościach, np. Chrzanowie, Liszkach, Kalwarii Zebrzydowskiej, czy Rudawie.
Władysław Jastrzębski, który zaprojektował witraże do kościoła w Krzęcinie, był również współautorem dekoracji szklanych w kościele Cystersów w krakowskiej Mogile oraz kościele parafialnym św. Michała Archanioła w Mszanie Dolnej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Witraż ze sceną Najświętszego Serca Jezusa powstał w 1952 roku w pracowni „S.G. Żeleński” w Krakowie. Projekt do niego sporządził Władysław Jastrzębski, współautor realizacji w Mogile i Mszanie Dolnej.

Bibliografia