Matka Boska z Dzieciątkiem (Matka Boża Jagodna)

Dzieje zabytku

Obraz został przywieziony do Suchej około 1620 roku przez braci zakonu Kanoników Regularnych Laterańskich, których prepozytem był ksiądz Marcin Kłoczyński (1562-1644). Od 1624 roku miał swój ołtarz, liczne wota i pisemne podziękowania za doznane przed nim łaski. Do lat sześćdziesiątych XX wieku znajdował się w bocznym ołtarzu Michała Archanioła w starym kościele. Był konserwowany w 1962 roku w Krakowie na Wydziale Konserwacji Akademii Sztuk Pięknych oraz w 2013 roku.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta z wizerunkiem Maki Boskiej z Dzieciątkiem. Maria została przedstawiona w pozycji stojącej, frontalnie, przytrzymuje Dzieciątko lewą ręką, a prawą na nie wskazuje. Patrzy na widza, ma pogodny wyraz twarzy, ciemne oczy, prosty nos i małe usta. Jest ubrana w białą suknię z pasem haftu pod szyją i granatowy maforion zdobiony złotą gwiazdą na prawym ramieniu i delikatnym ornamentem na brzegach. Dzieciątko patrzy na widza, unosi prawą dłoń w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma niebieską kulę ze złotą opaską zwieńczoną krzyżem. Ma owalną twarz z wysokim czołem, głęboko osadzonymi oczami, szerokim nosem i małymi ustami. Jest ubrane w czerwoną sukienkę i jasnobrązowy płaszcz, który owija się wokół jego prawego biodra i przechodzi przez lewą rękę, stopy ma bose. Młody Jezus stoi na stole nakrytym ciemnozieloną tkaniną. Przed nim po lewej stronie leży otwarta księga z zapisanymi stronami, po prawej patera z owocami. Nimby wyciskane, promieniste, obwiedzione kolistym otokiem, złocone. Tło również złote, wyciskane w gęsty ornament roślinno-kwiatowy, z drobnych form oplecionych wijącą się łodygą.

Zarys problematyki artystycznej

W ogólniejszym ujęciu obraz jest barokową trawestacją bizantyńskiego w genezie typu Hodegetrii. Szczególnie charakterystyczny jest gest wykonywany przez Marię, wskazującą prawą dłonią na Dzieciątko Jezus. Gest ten oznacza formę prezentacji, która wzywa do oddania czci Jezusowi, ale jednocześnie jest też interpretowany jako prośba i symbol modlitwy. Nazwa Hodegetria wywodzi się od świątyni dowódców gr. „Ton Hodegon”, w której cesarze bizantyńscy modlili się, gdy opuszczali Konstantynopol na czele wojsk. Według innej wersji to nazwa monasteru, w którym przechowywano cudowny obraz Bogarodzicy. Greckie słowo „hodos” oznacza również drogę. Stąd też rozwinęła się symboliczna interpretacja tego wizerunku, jako Matki Boskiej Wskazującej Drogę (Przewodniczki). Dzieciątko trzyma w ręce jabłko królewskie – symbol władzy.
Z lokalną nazwą obrazu łączy się legenda, według której kiedy w Suchej zmarło dziecko, matka w lasach i sadach zbierała owoce i jagody i kładła je w misce na ołtarzu, w którym znajdował się cudowny obraz. Miała to być strawa dla dziecka w Niebie. Według innego przekazu matki, które utraciły dziecko nie jadły jagód każdego roku do dnia 2 lipca, wierząc, że każdy owoc, z którego zrezygnują, Matka Boska przekaże zmarłemu dziecku. Według jeszcze innej legendy w okolicach święta Nawiedzenia, które obchodzono do 1969 roku 2 lipca, w lasach dojrzewały jagody. W tej wersji Matka Boska idąc do św. Elżbiety na rozgrzanych ścieżkach, spotykała węże i skorpiony. Zmęczona drogą przystawała, by posilić się rosnącymi w okolicy jagodami. Z tego powodu, aby nie odbierać pożywienia Marii, tradycja ludowa zakazuje zbierania jagód 2 lipca, a łamiącym zakaz grozi ukąszenie wymienionych gadów.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabruzdenia i spękania powierzchni malarskiej. Obraz był konserwowany w 1962 roku w Krakowie na Wydziale Konserwacji Akademii Sztuk Pięknych oraz w 2013 roku.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem zwanej lokalnie Matką Bożą Jagodną został namalowany w XVII wieku i przywieziony do Suchej około 1620 roku przez braci zakonu Kanoników Regularnych Laterańskich. Wizerunek słynął z cudów, był szczególnie czczony przez matki, które utraciły dzieci.

Bibliografia