Matka Boska z Dzieciątkiem (Matka Boska Suska)

Dzieje zabytku

Obraz był pierwotnie głównym przedstawieniem ołtarza bocznego lewego w starym kościele. Zasłaniał go, znajdujący się obecnie w jego polu, wizerunek Michała Archanioła. Został przeniesiony do nowego kościoła przed 1971 rokiem.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta w prostej, profilowanej ramie. Madonna w typie Hodegetrii, przedstawiona frontalnie, w półpostaci. Głowa zwrócona lekko w lewo, twarz pociągła, o wyrazistych rysach, ciemnej karnacji, długim nosie, zwężonych oczach i drobnych ustach. Prawą ręką wskazuje na trzymane na lewej ręce, siedzące Dzieciątko Jezus zwrócone w trzech czwartych w prawo, z głową przechyloną na lewe ramię. Twarz ma owalną, o ciemnej karnacji i wyrazistych rysach. Włosy brązowe, kręcone, zaczesane na twarz. Lewą rączką podtrzymuje księgę, prawą ma uniesioną w geście błogosławieństwa. Ubrania postaci przykrywają drewniane, rzeźbione i złocone sukienki. Maria jest ubrana w jednolitą suknię z monogramem pod szyją i maforion dekorowany liśćmi. Na prawym ramieniu ma pięcioramienną gwiazdę. Dzieciątko ma na sobie gładką sukienkę. Wokół głów postaci promieniste nimby, od nimbu Marii odchodzą promienie umieszczone naprzemiennie z gwiazdkami; na głowach otwarte korony dekorowane kameryzacją. Tło tworzą lustra.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem nawiązuje do powszechnie czczonego przedstawienia Matki Boskiej Częstochowskiej znajdującego się w sanktuarium na Jasnej Górze. Do obrazu jasnogórskiego zbliżają go ogólna kompozycja, ciemna karnacja, rysy twarzy Marii – niewielkie, jakby półprzymknięte oczy, bardzo wąski nos i usta, gesty oraz sposób ujęcia Dzieciątka. Na suskim obrazie Maria nie ma jednak charakterystycznych, równoległych nacięć na prawym policzku.
W ogólniejszym ujęciu obraz jest barokową trawestacją bizantyńskiego w genezie typu Hodegetrii. Szczególnie charakterystyczny jest gest wykonywany przez Marię, wskazującą prawą dłonią na Dzieciątko Jezus. Gest ten oznacza formę prezentacji, która wzywa do oddania czci Jezusowi, ale jednocześnie jest też interpretowany jako prośba i symbol modlitwy. Nazwa Hodegetria wywodzi się od świątyni dowódców gr. „Ton Hodegon”, w której cesarze bizantyńscy modlili się, gdy opuszczali Konstantynopol na czele wojsk. Według innej wersji to nazwa monasteru, w którym przechowywano cudowny obraz Bogarodzicy. Greckie słowo „hodos” oznacza również drogę. Stąd też rozwinęła się symboliczna interpretacja tego wizerunku, jako Matki Boskiej Wskazującej Drogę (Przewodniczki). Gwiazda na prawym ramieniu może być odniesieniem do typu Matki Boskiej Śnieżnej, dla której jest to jeden elementów wyróżniających.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia i spękania powierzchni malarskiej, brak dwóch promieni, przetarcia warstwy pozłoty.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zwanej lokalnie Matką Boską Suską, powstał być może wraz z ołtarzem, do którego był przeznaczony w drugiej połowie XVIII wieku, i z którego został przeniesiony do nowego kościoła. Opiera się na schemacie Matki Boskiej Częstochowskiej i jest trawestacją bizantyńskiego w genezie typu Hodegetrii.

Bibliografia