Matka Boska z Dzieciątkiem i z fundatorami

Dzieje zabytku

Szczegółowe dzieje obrazu ani ołtarza, w którym dzieło jest umieszczone, nie są znane. Obecnie istniejący kościół w Zabierzowie Bocheńskim został wybudowany w latach 1878-1881 na miejscu wcześniejszej, drewnianej świątyni wzniesionej w 1742 roku. Konsekracja murowanego kościoła odbyła się w 1888 roku, dokonał jej biskup Albin Dunajewski. Malowany na desce obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem jest znacznie starszy od określanego jako rokokowy ołtarza głównego. Na podstawie zapisu w kronice parafialnej jego powstanie datuje się na 1620 rok.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym, ujęty w złoconą profilowaną ramę dekorowaną kimationem. W centrum kompozycji, całopostaciowo i frontalnie ukazana Matka Boska z Dzieciątkiem w typie Niepokalanie Poczętej. Maria przedstawiona jako młoda kobieta o owalnej twarzy i dużych oczach ubrana w szaty królewskie: jasnoróżową suknię z długimi rękawami i białym kołnierzykiem, niebieski płaszcz oraz białą chustę i złotą, kameryzowaną koronę typu zamkniętego na głowie. W prawej ręce trzyma złote berło, na lewym przedramieniu podtrzymuje Dzieciątko Jezus. Stopy Marii, obute w sandały, są wsparte na sierpie księżyca. Dzieciątko przedstawione całopostaciowo, w pozycji siedzącej. Twarz okrągła z dużymi, szeroko otwartymi oczami i krótkim nosem, na głowie jasne i lekko kręcone włosy. Jezus prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma glob ziemski. Wokół bioder luźno udrapowana biała tkanina. W dolnej części kompozycji, u stóp Marii klęczące dwie grupy ukazanych w pomniejszonej skali fundatorów. Z lewej strony obrazu klęczące postaci kobiety w niebieskich szatach i białej chuście na głowie, dojrzałego mężczyzny z ciemnobrązowej szacie i czerwonym płaszczu oraz nieco dalej kolejna postać kobieca w niebiesko-szarych szatach i białym nakryciu głowy. Z prawej strony obrazu klęcząca postać duchownego w sutannie i białej komży, za którą mężczyzna z krótkimi włosami i wąsem ubrany w jasnobrązowe szaty i dwie kolejne postaci męska i kobieca. Na dalszym planie rozległy pejzaż z widocznymi w oddali murami miejskimi. W górnej części kompozycji, na wysokości twarzy Marii dwie uskrzydlone główki anielskie. Kolorystyka obrazu ciemna, ciepła z dominacją brązów i czerwieni.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz umieszczony w ołtarzu głównym zabierzowskiej świątyni to dzieło wczesnobarokowe. Jego pochodzenie ani autor nie są znane. Jest znacznie starszy od struktury ołtarza, w którego polu głównym obecnie się znajduje, jak i samej świątyni w Zabierzowie, która została wybudowana w latach 1878-1881. Dzieło przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem stojącą na półksiężycu oraz ukazanymi w pomniejszonej skali anonimowymi fundatorami. Marię wyobrażono w typie Niepokalanie Poczętej. Ikonografia tego przedstawienia w sztukach plastycznych wykształciła się w związku z kultem tejże długo przed ogłoszeniem dogmatu o Niepokalanym Poczęciu, co miało miejsce dopiero w 1854 roku. Wizerunek Niepokalanej wzorował się na średniowiecznych przedstawieniach Niewiasty Apokaliptycznej, dlatego symbole tej ostatniej, takie jak wieniec z 12 gwiazd, półksiężyc, słońce i smok (który przybrał później postać węża) zostały stałymi elementami ikonografii Immaculaty. Omawiany obraz przedstawia Marię z Dzieciątkiem, a więc nie jest to jeszcze samodzielny wizerunek Immaculaty, który de facto wykształcił się w XVII wieku. Obecność małego Jezusa wskazuje na Boskie Macierzyństwo Marii, które było możliwe wyłącznie dzięki temu, że Maria była wolna od grzechu pierworodnego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz umieszczony w ołtarzu głównym zabierzowskiej świątyni to dzieło wczesnobarokowe. Jego pochodzenie ani autor nie są znane. Jest znacznie starszy od struktury ołtarza, w którego polu głównym obecnie się znajduje, jak i samej świątyni w Zabierzowie, która została wybudowana w latach 1878-1881. Dzieło przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem stojącą na półksiężycu wraz z ukazanymi w pomniejszonej skali anonimowymi fundatorami. Marię wyobrażono w typie Niepokalanie Poczętej.

Bibliografia