Matka Boska z Dzieciątkiem i z fundatorami

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Niepołomice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niepołomice
Parafia
Opieki Matki Boskiej
Tagi
barok ikonografia maryjna malarstwo barokowe malarstwo wczesnobarokowe sztuka barokowa sztuka XVII wieku wczesny barok
Miejsce przechowywania
kościół, ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/09629
Kategoria
obraz
Czas powstania
pierwsza ćwierć XVII wieku (1620 ?)
Technika i materiał
olej na desce
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Szczegółowe dzieje obrazu ani ołtarza, w którym dzieło jest umieszczone, nie są znane. Obecnie istniejący kościół w Zabierzowie Bocheńskim został wybudowany w latach 1878-1881 na miejscu wcześniejszej, drewnianej świątyni wzniesionej w 1742 roku. Konsekracja murowanego kościoła odbyła się w 1888 roku, dokonał jej biskup Albin Dunajewski. Malowany na desce obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem jest znacznie starszy od określanego jako rokokowy ołtarza głównego. Na podstawie zapisu w kronice parafialnej jego powstanie datuje się na 1620 rok.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym, ujęty w złoconą profilowaną ramę dekorowaną kimationem. W centrum kompozycji, całopostaciowo i frontalnie ukazana Matka Boska z Dzieciątkiem w typie Niepokalanie Poczętej. Maria przedstawiona jako młoda kobieta o owalnej twarzy i dużych oczach ubrana w szaty królewskie: jasnoróżową suknię z długimi rękawami i białym kołnierzykiem, niebieski płaszcz oraz białą chustę i złotą, kameryzowaną koronę typu zamkniętego na głowie. W prawej ręce trzyma złote berło, na lewym przedramieniu podtrzymuje Dzieciątko Jezus. Stopy Marii, obute w sandały, są wsparte na sierpie księżyca. Dzieciątko przedstawione całopostaciowo, w pozycji siedzącej. Twarz okrągła z dużymi, szeroko otwartymi oczami i krótkim nosem, na głowie jasne i lekko kręcone włosy. Jezus prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma glob ziemski. Wokół bioder luźno udrapowana biała tkanina. W dolnej części kompozycji, u stóp Marii klęczące dwie grupy ukazanych w pomniejszonej skali fundatorów. Z lewej strony obrazu klęczące postaci kobiety w niebieskich szatach i białej chuście na głowie, dojrzałego mężczyzny z ciemnobrązowej szacie i czerwonym płaszczu oraz nieco dalej kolejna postać kobieca w niebiesko-szarych szatach i białym nakryciu głowy. Z prawej strony obrazu klęcząca postać duchownego w sutannie i białej komży, za którą mężczyzna z krótkimi włosami i wąsem ubrany w jasnobrązowe szaty i dwie kolejne postaci męska i kobieca. Na dalszym planie rozległy pejzaż z widocznymi w oddali murami miejskimi. W górnej części kompozycji, na wysokości twarzy Marii dwie uskrzydlone główki anielskie. Kolorystyka obrazu ciemna, ciepła z dominacją brązów i czerwieni.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz umieszczony w ołtarzu głównym zabierzowskiej świątyni to dzieło wczesnobarokowe. Jego pochodzenie ani autor nie są znane. Jest znacznie starszy od struktury ołtarza, w którego polu głównym obecnie się znajduje, jak i samej świątyni w Zabierzowie, która została wybudowana w latach 1878-1881. Dzieło przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem stojącą na półksiężycu oraz ukazanymi w pomniejszonej skali anonimowymi fundatorami. Marię wyobrażono w typie Niepokalanie Poczętej. Ikonografia tego przedstawienia w sztukach plastycznych wykształciła się w związku z kultem tejże długo przed ogłoszeniem dogmatu o Niepokalanym Poczęciu, co miało miejsce dopiero w 1854 roku. Wizerunek Niepokalanej wzorował się na średniowiecznych przedstawieniach Niewiasty Apokaliptycznej, dlatego symbole tej ostatniej, takie jak wieniec z 12 gwiazd, półksiężyc, słońce i smok (który przybrał później postać węża) zostały stałymi elementami ikonografii Immaculaty. Omawiany obraz przedstawia Marię z Dzieciątkiem, a więc nie jest to jeszcze samodzielny wizerunek Immaculaty, który de facto wykształcił się w XVII wieku. Obecność małego Jezusa wskazuje na Boskie Macierzyństwo Marii, które było możliwe wyłącznie dzięki temu, że Maria była wolna od grzechu pierworodnego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz umieszczony w ołtarzu głównym zabierzowskiej świątyni to dzieło wczesnobarokowe. Jego pochodzenie ani autor nie są znane. Jest znacznie starszy od struktury ołtarza, w którego polu głównym obecnie się znajduje, jak i samej świątyni w Zabierzowie, która została wybudowana w latach 1878-1881. Dzieło przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem stojącą na półksiężycu wraz z ukazanymi w pomniejszonej skali anonimowymi fundatorami. Marię wyobrażono w typie Niepokalanie Poczętej.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Natanek Piotr, "Informator Archidiecezji Krakowskiej 2000. Parafie i kościoły", Kraków 2000
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Biernacka Małgorzata, Dziubecki Tomasz, Graczyk Hanna, Pasierb Janusz Stanisław, "Maryja Matka Chrystusa", Warszawa 1987
Czapczyńska-Kleszczyńska Danuta, Szybisty Tomasz, "Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej, t. 1: Archidiecezja Krakowska, dekanaty krakowskie", Kraków 2014

Jak cytować?

Justyna Kuska, "Matka Boska z Dzieciątkiem i z fundatorami", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-z-dzieciatkiem-i-z-fundatorami

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności