Matka Boska Różańcowa

Dzieje zabytku

Płaskorzeźbiony wizerunek Matki Boskiej Różańcowej powstał w XVIII wieku. Jego oprawa została wtórnie zamontowana.

Opis

Płaskorzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem na prostokątnym tle. Maria ukazana jako siedząca, zwrócona w trzech czwartych w prawo, lewą stopę opiera na półksiężycu, depcząc głowę węża.
W lewej, wyciągniętej w bok ręce trzyma szkaplerz i różaniec, prawą przytrzymuje Dzieciątko siedzące na jej kolanie. Twarz ma owalną, o delikatnych rysach, okoloną długimi włosami opadającymi na ramiona. Ubrana jest w pomarańczową suknię o dużym dekolcie, zielony płaszcz zarzucony na przedramiona, opadający po bokach postaci i na kolana, na głowie ma biały welon, z partią tkaniny skumulowaną wokół prawej ręki. Dzieciątko zwrócone jest w trzech czwartych w lewo, z torsem i rękami skierowanymi w przeciwną stronę, opiera się głową o rękę Matki, w prawej rączce trzyma szkaplerz i różaniec. Przedstawienie w prostej ramie zwieńczonej kokardą, ujętej po bokach uszami w formie zębów. Polichromia naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Płaskorzeźbione przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem stanowi kompilację wizerunku Matki Boskiej Różańcowej i Szkaplerznej z atrybutami Niepokalanego Poczęcia.
Wizerunek Niepokalanej kształtował się na średniowiecznych przedstawieniach Niewiasty Apokaliptycznej, dlatego symbole tej ostatniej, takie jak wieniec z 12 gwiazd, półksiężyc, słońce i smok (który przybrał później postać węża) zostały stałymi elementami przedstawień Immaculaty. Niepokalane Poczęcie silnie oddziaływało później na kształtującą się ikonografię Matki Boskiej Różańcowej. Dlatego w wizerunkach tej ostatniej stosowano atrybuty Immaculaty, przy czym postać Marii dodatkowo trzymała różaniec. Kompozycja z siedzącą Matką Boską z Dzieciątkiem często pośród obłoków należy do mniej popularnych niż z Madonna w pozycji stojącej. Formuła symetrycznych przedstawień, na których z jednej strony Maria, a z drugiej Dzieciątko wręcza różaniec, wykształciła się w nowożytności w wizerunkach ze świętymi dominikańskimi.
Wizerunek, na którym Matka Boska i Dzieciątko wręczają różaniec i szkaplerz nie ma precedensu. Być może ma to związek z brackim charakterem obrazów Matki Boskiej Różańcowej i Szkaplerznej, połączonych w jedno przedstawienie. Omawiany wizerunek bliższy jest pod względem ikonograficznym do Matki Boskiej Różańcowej przez wykorzystanie atrybutów Niepokalanego Poczęcia i różańca. Pojawienie się szkaplerza nie jest do końca jasne, być może stanowi efekt przenikania do tematyki różańcowej innych przedstawień.
Dawniej w kościele św. Klemensa w Wieliczce znajdował się ołtarz Matki Boskiej Różańcowej użytkowany przez Bractwo Różańcowe. Być może omawiane dzieło stanowiło wizerunek bracki, który po rozebraniu kościoła św. Klemensa w 1786 roku został przeniesiony do kościoła św. Sebastiana i oprawiony na nowo.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Delikatne przetarcia polichromii tła i ramy. Płaskorzeźba pokryta grubą warstwą przemalówek.

Streszczenie

Płaskorzeźbiony wizerunek Matki Boskiej Różańcowej powstał w XVIII wieku. Stanowi kompilację wizerunku Matki Boskiej Różańcowej i Szkaplerznej z atrybutami Niepokalanego Poczęcia.

Bibliografia