Matka Boska Częstochowska oraz Najświętsze Serce Jezusa

Opis

Feretron dwustronny z płaskorzeźbionymi przedstawieniami Matki Boskiej Częstochowskiej i Najświętszego Serca Jezusa, ustawiony na dwóch nóżkach, zaopatrzonych w otwory na drążki do noszenia. Struktura ujęta jest po bokach kolumienkami z kompozytowymi kapitelami, na których ustawione są niewielkie wazony płomieniste. Feretron zwieńczony jest baldachimem i koroną zamkniętą, spiętą sześcioma kabłąkami z zatkniętym u szczytu krzyżykiem na kuli. Tkanina upięta jest pod kapitelami i spływa wzdłuż kolumienek. Po jednej stronie feretronu znajduje się niewielka płaskorzeźba Matki Boskiej Częstochowskiej z podpisem na podłużnej banderoli „POD TWOJĄ OBRONĘ UCIEKAMY SIĘ” umieszczona w owalnej ramie, oplecionej płaskorzeźbioną wicią akantu z muszlą u dołu i palmetą u góry. Po drugiej stronie feretronu umieszczona jest płaskorzeźba Chrystusa stojącego na obłokach z rozłożonymi na boki rękami, adorowanego przez dwa anioły. Chrystusa ukazano na tle promienistej mandorli. Ubrany jest w białą suknię, podwiązaną w talii oraz czerwony płaszcz królewski podbity gronostajem. Na piersiach ma gorejące serce, oplecione koroną cierniową z zatkniętym u góry krzyżykiem, a na głowie koronę zamkniętą. Anioły zwrócone są ku środkowi kompozycji, końcówki skrzydeł mają zielone. Anioł po prawej stronie, ubrany w białą albę i czerwoną dalmatykę trzyma w dłoniach kadzielnicę, natomiast anioł po lewej, ubrany w niebieską suknię trzyma w dłoni koronę cierniową i włócznię. Wszystkie postacie wokół głów mają złote i okrągłe nimby. Płaskorzeźby po obu stronach feretronu umieszczone są na brązowym tle. Struktura oraz ornamenty są złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Feretron to obraz lub rzeźba umieszczone w ozdobnej ramie, z podstawą zaopatrzoną w otwory na drążki do noszenia podczas procesji. Zygmunt Gloger w „Encyklopedii staropolskiej” pochodzenie słowa „feretron” czy „feretrum” wywodził ze starożytnego Rzymu, gdzie określało posągi niesione w pochodach triumfalnych. Omawiany feretron został wykonany w XIX wieku, zawiera jednak pewne elementy o cechach rokokowych (neorokokowych?), jak podwieszony baldachim, płomieniste wazony, czy elementy rocaille'u. Jednakże dziewiętnastowieczne płaskorzeźby umieszczone w polach feretronu pozwalają z pewnością przesunąć datowanie feretronu na późniejszy czas. Po jednej stronie umieszczono wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, a po drugiej Najświętszego Serca Jezusa, adorowanego przez dwa anioły. Ikonografia Najświętszego Serca Jezusa rozwinęła się w czwartej ćwierci XVIII wieku, a w sztuce dewocyjnej w XIX i na początku XX wieku. Na teologiczne ujęcie i liturgiczny kształt nabożeństwa do Serca Pana Jezusa miały wpływ objawienia siostry Marii Alacoque ze Zgromadzenia Sióstr Wizytek. Porządek nabożeństwa zatwierdził papież Klemens XIII w 1765 roku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, delikatne zabrudzenia powierzchni, brak fragmentu jednej nóżki.

Streszczenie

Feretron dwustronny z płaskorzeźbionymi przedstawieniami Matki Boskiej Częstochowskiej i Najświętszego Serca Jezusa, ustawiony na dwóch nóżkach, powstały w XIX wieku.

Bibliografia