Kościół św. Wojciecha

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Bulowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Wojciecha Biskupa i Męczennika
Identyfikator
DZIELO/23962
Kategoria
kościół
Dookreślenie zabytku
kościół parafialny
Ilość
1
Czas powstania
1817 rok
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Bulowice
Technika i materiał
kamień, cegła, techniki murarskie i ciesielskie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obecny kościół św. Wojciecha w Bulowicach wzniesiony w 1817 roku zastąpił wcześniejszą świątynię drewnianą sprzed 1598 roku. W 1835 roku Michał i Stanisław Hermasowie z Pewelki wykonali wieżyczkę na sygnaturkę. W kilkanaście lat później w 1859 roku nakryto wieżę baniastym hełmem. W wyniku pożaru w 1916 roku zniszczeniu uległo część wyposażenia, m.in ołtarz główny, który zastąpiono obecnym z lat 1925-1926. znalazły się w nim rzeźby uratowane z poprzedniej nastawy. W 1851 roku stolarz Józef Beila we współpracy ze snycerzem Piotrem Chrabczyńskim. Z inicjatywy obecnego proboszcza ks. Józefa Pilcha w latach 2007-2009 dokonano rozbudowy świątyni wg planów przygotowanych przez architekta Michała Kuczmińskiego. W jej efekcie dostawiono dwie nawy boczne, które połączono półkolistym aneksem za apsydą kościoła.

Opis

Orientowany kościół św. Wojciecha w Bulowicach obecnie uzyskał strukturę trójnawowej, trójprzęsłowej bazyliki z jednoprzęsłowym, nieco węższym prezbiterium zamkniętym spłaszczoną absydą. Na przedłużeniu dostawionych naw wybudowano półkolisty aneks zakrystyjny okalający apsydę, przepruwając go trzema półokrągłymi oknami oraz wejściem na osi. W aneksie od strony południowo-wschodniej urządzono otwartą na zewnątrz półkolistą arkadą kaplicę Ogrójcową. Od zachodu do nawy głównej przylega lekko wysunięta do przodu czworoboczna wieża flankowana dwoma, piętrowymi aneksami. Elewację masywu wieżowego artykułuje profilowany gzyms koronujący wyłamany na szerokości wieży, podtrzymujący miedziany daszek pulpitowy, dzielący ją na dwie kondygnacje. Podobny gzyms zamyka wieżę u góry, ponad którym wznosi się cebulasty hełm zwieńczony krzyżem na bani. Pod gzymsem w górnej części wieży usytuowano tarcze zegarowe oraz poniżej półokrągłe okna. W jej przyziemiu urządzono kruchtę, do której prowadzi portal uszaty z widocznym nad nim odcinkiem belkowania. Za pomocą symetrycznych spływów dostawione dwie nawy zostały połączone w spójną całość z masywem wieżowym. Do obu naw prowadzą półokrągłe arkady, w których urządzono otwarte przedsionki poprzedzające weście do kościoła. Nawę główną i prezbiterium nakryto dachem siodłowym. W jej części wschodniej nadwieszono wieżyczkę na sygnaturkę w kształcie sześciobocznej latarnii z baniastym hełmem i krzyżem. Nawy boczne i aneks zakrystyjny przykryto dachami pulpitowymi. Elewacje zewnętrzne zostały pozbawione artykulacji za wyjątkiem niskiego kamiennego cokołu obiegającego całą świątynię. Wnętrze nawy głównej zostało rozczłonkowane za pomocą opilastrowanych filarów, ponad którymi widoczne są odcinki belkowania. W tęczy kościoła zastosowano pilastry zdwojone. Nawy boczne połączono z nawą główną za pomocą mocno spłaszczonych arkad. Ponad nimi przepruto prostokątne okna zamknięte łukiem odcinkowym. Całość nawy nakryto sklepieniem żagielkowym wspartym na gurtach, zaś prezbiterium przykryto hemisferycznie. W części zachodniej nawy głównej zawieszono chór muzyczny wsparty na dwóch drewnianych filarach z drewnianym, pełnym parapetem artykułowanym czworobocznymi płycinami. Na osi środkowej parapet wyłamano na rzucie trapezu. W prezbiterium ustawiono ołtarz główny, a przy łuku tęczowym dwa ołtarze boczne. Na północnej ścianie łuku tęczowego zawieszono ambonę. Dwa niewielkie ołtarze boczne znalazły się także na zakończeniu naw bocznych.

Zarys problematyki artystycznej

Kościół w Bulowicach przynależy do popularnych w cesarstwie austriackim, a później austro-węgierskim licznej grupy tzw. kościołów józefińskich wzniesionych w typie Musternkirchen II. Podobne rozwiązanie zastosowano m.in. w niedalekim Inwałdzie w kościele Narodzenia Najświętszej Marii Panny z lat 1747-1750, w Przeciszowie w kościele Narodzenia św. Jana Chrzciciela z lat 1816-1818, w kościele św. Małgorzaty w Izdebniku z lat 1838-1841 oraz w kościele św. Macieja Apostoła w Bielanach z 1826 roku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnia konserwację przeprowadzono w pierwszym dwudziestoleciu XXI wieku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 8, 466, 467, 492;
Sz. Tracz, Troska o artystyczne dziedzictwo sztuki sakralnej w Diecezji Bielsko-Żywieckiej w latach 1992-2012, [w:] In aedificationem Corporis Christi. W 50-lecie święceń prezbiteriatu Księdza Biskupa Tadeusza Rakoczego Pierwszego Pasterza Diecezji Bielsko-Żywieckiej, red. T. Borutka, Bielsko-Biała, Kraków 2013, s. 362-363.

Streszczenie

Obecny kościół św. Wojciecha w Bulowicach wzniesiony w 1817 roku zastąpił wcześniejszą świątynię drewnianą sprzed 1598 roku. W 1835 roku Michał i Stanisław Hermasowie z Pewelki wykonali wieżyczkę na sygnaturkę. W kilkanaście lat później w 1859 roku nakryto wieżę baniastym hełmem. W wyniku pożaru w 1916 roku zniszczeniu uległo część wyposażenia, m.in ołtarz główny, który zastąpiono obecnym z lat 1925-1926. znalazły się w nim rzeźby uratowane z poprzedniej nastawy. W 1851 roku stolarz Józef Beila we współpracy ze snycerzem Piotrem Chrabczyńskim. Z inicjatywy obecnego proboszcza ks. Józefa Pilcha w latach 2007-2009 dokonano rozbudowy świątyni wg planów przygotowanych przez architekta Michała Kuczmińskiego. W jej efekcie dostawiono dwie nawy boczne, które połączono półkolistym aneksem za apsydą kościoła.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Kościół św. Wojciecha", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/kosciol-sw-wojciecha

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności