Koronacja Matki Boskiej
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Poręba Wielka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Bartłomieja Apostoła
Kościół
Św. Bartłomieja Apostoła
Miejsce przechowywania
plebania
Identyfikator
DZIELO/13194
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
XVII wiek
Technika i materiał
olej na desce
Wymiary podstawowe
szerokość –
123 cm
wysokość –
167 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 133 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Opis
Obraz w formie stojącego prostokąta, ujęty grubą, profilowaną ramą, dekorowaną rzeźbionymi, ażurowymi liśćmi akantu. W centrum obrazu klęcząca na obłokach i uskrzydlonej główce anielskiej Matka Boska, zwrócona frontalnie, z uniesionymi rękami rozłożonymi na boki. Twarz okrągła o niewielkich oczach, nosie i pełnych ustach. Ubrana w jasnoróżową, silnie drapowaną suknię, przepasaną w talii oraz niebieski płaszcz narzucony na głowę i opadający na ramiona i plecy. Nad jej głową podtrzymują koronę Jezus i Bóg Ojciec, powyżej zaś gołębica Ducha Świętego w glorii. Po prawej stronie Chrystus Zmartwychwstały, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z ugiętą prawą nogą, lewą ręką podtrzymuje koronę, w prawej trzyma berło. Na dłoniach widoczne są ślady po gwoździach. Twarz pociągła o silnie podkreślonych rysach, okolona zarostem i półdługimi włosami opadającymi na plecy. Ubrany w czerwony płaszcz, odsłaniający jego tors, zapięty pod szyją, opadający na plecy i przesłaniający partie nóg. Po lewej stronie obrazu Bóg Ojciec stojący na obłoku, zwrócony w trzech czwartych w prawo, z ugiętą prawą nogą, w lewej ręce trzyma jabłko królewskie, prawa podtrzymuje koronę. Twarz pociągła, okolona długą białą brodą oraz krótkimi włosami. Ubrany w białą szatę, dalmatykę, na głowie ma tiarę, na plecy zarzucony żółty płaszcz. Postacie ukazane na tle ciepłego, żółto-brązowego nieba, wokół głów mają nimby.
Zarys problematyki artystycznej
Sceny Koronacji Matki Boskiej w przedstawieniach plastycznych pojawiają się od XIII wieku. Początkowo Maria ukazywana była jako tronująca obok Jezusa nakładającego na jej głowę koronę. W rozbudowanych ikonograficznie retabulach późnośredniowiecznych ołtarzy scena Koronacji Marii stanowiła najważniejszy temat ukazujący jej gloryfikację. Od około XIV wieku Matkę Boską przedstawiano jako klęczącą przed Chrystusem, by w ten sposób zaakcentować także jej rolę jako pośredniczki wiernych. W przedstawieniach nowożytnych klęcząca Maria ukazywana jest frontalnie, pomiędzy postaciami Chrystusa z jednej i Boga Ojca z drugiej strony wspólnie dokonującymi aktu koronacji. Powyżej natomiast znajduje się gołębica Ducha Świętego. Od schyłku średniowiecza scena Koronacji Matki Boskiej stanowiła następstwo przedstawienia jej wniebowzięcia. W okresie baroku sceny te zostały połączone w jednej kompozycji ukazującej zabieraną do nieba Marię i oczekującą w sferze niebios Trójcę Świętą.
Mimo widocznych wpływów malarstwa doby baroku obraz cechuje stylistyka prowincjonalnego warsztatu. Od początków XVII wieku produkcja malarstwa i rzeźby o wyraźnych cechach twórczości ludowej jest zdecydowanie bardziej rozwinięta aniżeli w epokach poprzednich, co wynikało głównie z upadku miast m.in. jako ośrodków twórczych oraz dużego zapotrzebowania na przedmioty o treści religijnej powodowanego zauważalnym rozwojem dewocji, kultem cudownych wizerunków czy licznymi fundacjami wotywnymi. Warsztaty rzemieślnicze działające w dużej mierze odtwórczo, wykorzystywały głównie wzorniki, grafiki, kopiowano także dzieła różnych epok, często je przekształcając celem dostosowania do aktualnych potrzeb.
Stan zachowania / Prace konserwatorskie
Dostateczny, liczne ubytki warstwy malarskiej i zaprawy, silne zabrudzenia.
Literatura
1. Steibert Jutta, Koronacja Marii, [w:] "Leksykon sztuki chrześcijańskiej: tematy, postacie, symbole, Kielce 2007, s. 160-161.
2. Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 655-662.
Streszczenie
Znajdujący się w kościele parafialnym w Porębie Wielkiej obraz Koronacji Matki Boskiej powstał prawdopodobnie w XVII wieku i stanowi przykład oddziaływania sztuki barokowej na twórczość prowincjonalnych artystów.
Inne dzieła z tego miejsca
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po technice i materiale
Feretron z figurą Matki Boskiej Niepokalanej
Chrystus Ukrzyżowany i polichromie Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty
Drewniany strop z dekoracja rzeźbiarską grupy Koronacja Marii i muzykujących aniołów
Adoracja Matki Boskiej
![Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5761632794eef3d32613ba97/WorkImage/5b446d5a4d9d597226db9bba/5b446d5a4d9d597226db9bba_home.jpg?rand=1713610143)
Adoracja Matki Boskiej przez św. Józefa Kalasantego
Adoracja Matki Boskiej Śnieżnej przez świętych Wojciecha i Jerzego
![Zdjęcie nr 1: Balustrada ganku obiegająca ścianę zachodnią, północną i południową z malowanymi scenami Litanii Loretańskiej umieszczonymi w płycinach o różnorodnych kształtach, przeważnie stojącego prostokąta z modyfikacjami: o ściętych narożach, zamkniętych półkoliście, zamkniętych uszakami lub innych. Poszczególne osie wydzielone są pilastrami hermowymi, wspartymi na bazach i niskich cokołach. Podpory podtrzymują imposty zdobione rombami oraz niepełne belkowanie w postaci profilowanego gzymsu, wyłamanego na ich osi. Pod oraz ponad obrazami umieszczone są złocone napisy. Balustrada ujęta jest od dołu fantazyjnie wykrojonymi kartuszami, ozdobionymi kaboszonami i rautami. Struktura jest polichromowana na czarno, pilastry i detale na czerwono, ornamentyka i profilowania złocone oraz srebrzone. Poszczególne sceny opatrzone są napisami:
Na ścianie południowej, od lewej:
1. „S. VIRGO VIRGINVM, OR(A PRO NOBIS)”, „PANNO NAD PANNAMI, MODL(SIĘ ZA NAMI)”
2. „MATTER VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO ŻYJĄCYCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „MATER PVLCHRAE DILECTIONIS, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO JEZVSOWEJ MIŁOSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „MATER SANCTAE SPEI, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO S. NADZIEJI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „MATER HONORIFICATA, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO PRZESŁAWNA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „LIGNVUM VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DRZEWO ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „VENA VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „STRVMIENIV ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „NAVIS INSTITORIS ETC, OR(A PRO NOBIS)”, „OKĘCIE CHLEB ŻŸWŸ NIOSACŸ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „FAVVS DISTILANS, OR(A PRO NOBIS)”, „SŁODKOŚCI PŁŸNACA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „FONS SIGNATVS, OR(A PRO NOBIS)”, „ZDROJV ZAPIECZĘTOWANY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PVTEVS AQVARVM VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „STVDNICO WOD ŻŸWŸCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „TORRENS MELLIS ET BVTYRI, OR(A PRO NOBIS)”, „POTOKV Z MIŁOSCIA CIEKACY: M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „DOMVS SAPIENTIAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DOMIE MADROSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „SPECVLM SINE MACVLA, OR(A PRO NOBIS)”, „ZWIERCIADŁO BEZ ZMAZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie zachodniej, od lewej:
1. „THRONVS SALAMONIC, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON SALOMONA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „MVLIER AMICTA SOLE, OR(A PRO NOBIS)”, „NIEWIASTA W SŁONCE ODZIANA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „PVLCHRA VT LVNA, OR(A PRO NOBIS)”, „PIEKNA JAK KSIEŻYC, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „ELECTA VT SOL, OR(A PRO NOBIS)”, „WYBRANA JAK SŁOŃCE, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „HONORIFICENTIA POPVLI NOSTRI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEDMIOT CZCI NARODU NASZEGO”
6. „VIRGA MOYSIS, OR(A PRO NOBIS)”, „LASKA MOJŻESZOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „CIVITAS REFVGII, OR(A PRO NOBIS)”, „MIASTO UCIECZKI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „CLYPEVS OMNIB, IN TE SPERATIB, OR(A PRO NOBIS)”, „TARCZA WSZYSTKICH TOBIE UFAJ[ĄCY]M”
9. „TVRRIS EBVRNEA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO Z KOSCI SŁONIOWEJ M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie północnej, od lewej:
1. „TVRRIS DAVIDICA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO DAWIDOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „PARADISVS VOLVPTATIS, OR(A PRO NOBIS)”, „RAJU ROZKOSZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „DESIDERIVM COLLIVEM ETERNORV, OR(A PRO NOBIS)”, „PRAGNIENIE PAGÓRKÓW WIECZny do, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „LILIVM INTER SPINAS, OR(A PRO NOBIS)”, „LILIA MIĘDZY CIERNIAMI”
5. „RVBVS ARDENS INCONBVSTVS, OR(A PRO NOBIS)”, „KRZAK OGNISTY CIERNIowy, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „THALAMVS SPONSI, OR(A PRO NOBIS)”, „KOMNATA OBLUBIEŃCÓW, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „TABERNACVLVM FOEDERIS, OR(A PRO NOBIS)”, „NAMIOT PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „AVRORA CONSVRGENS, OR(A PRO NOBIS)”, „JUTRZENKA WSCHODZĄCA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „SANCTVARIVM DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „SANKTUARIUM BOGA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „ARCA TESTAMENTI, OR(A PRO NOBIS)”, „ARKA PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PROPITIATORIVM ALTISSIMI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEBŁAGANIE PRZEDWIECZNEGO, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „GLORIA IERVSALEM, OR(A PRO NOBIS)”, „CHWAŁA JERUSALEM, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „SOLVM GLORIA DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON CHWAŁY BOŻEJ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „REGINA CAELI, OR(A PRO NOBIS)”, „KRÓLOWA NIEBA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/59a3f97fed050f099cb97de9/WorkImage/5b44798b70d08872201b7e0c/5b44798b70d08872201b7e0c_home.jpg?rand=1713610143)
Jak cytować?
Paulina Chełmecka, "Koronacja Matki Boskiej", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/koronacja-matki-boskiej-1