Chrystus Zmartwychwstały

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Poręba Wielka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Bartłomieja Apostoła
Kościół
Św. Bartłomieja Apostoła
Miejsce przechowywania
plebania
Identyfikator
DZIELO/13212
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza połowa XVI wieku
Technika i materiał
drewno rzeźbione, polichromowane, złocone
Wymiary podstawowe
wysokość – 71 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury – 61 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Domena Publiczna

Opis

Rzeźba pełna, ustawiona na podstawie na planie nieregularnego koła przedstawia całopostaciowy wizerunek Chrystusa Zmartwychwstałego stojącego frontalnie, w kontrapoście, w lewej ręce trzymającego chorągiew paschalną, z prawą uniesioną w geście błogosławieństwa. Twarz jest szczupła, pociągła, o wysokim czole, delikatnie rzeźbionych rysach i wystających kościach policzkowych, niewielkich oczach zwróconych ku górze, prostym nosie i rozchylonych ustach, okolona krótką brodą skręconą w dwa pukle oraz falowanymi włosami opadającymi na ramiona. Jezus ubrany jest w czerwony płaszcz ze złotą lamówką, odsłaniający tors, zapięty na piersi, opadający na ramiona i plecy, zarzucony z przodu na lewe przedramię, przesłaniając partie nóg. Ciało jest szczupłe, o delikatnym modelunku z zaznaczonymi śladami męki. Polichromia naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Figura stanowi przykład dzieła, które powstało w warsztacie prowincjonalnym podlegającym w pewnym stopniu wpływom sztuki cechowej większych ośrodków. Jak w przypadku wielu tego typu wyrobów łączy w sobie ekspresję i niektóre cechy typowe dla drewnianej rzeźby małopolskiej początku XVI wieku. Sumaryczność i drobne deformacje partii struktury figury są przejawem tendencji ludowych. Analogiczna do prezentowanej rzeźby szczególnie pod względem sposobu drapowania płaszcza i zachowanej polichromii jest figura Chrystusa Zmartwychwstałego w Kamionce Małej. Owe podobieństwa pozwalają uznać omawiany zabytek za wyrób późnego gotyku. Z rzeźbami początku XVI wieku figurę łączy także kilka cech stylowych w sposobie opracowania fizjonomii, takich jak słabo zaznaczona linia żeber różnicująca partię torsu i brzucha, pociągła twarz z wysokim czołem, długi, prosty nos, blisko osadzone oczy, charakterystyczny sposób opracowania zarostu z dwudzielną brodą w formie pary krótkich, skręconych pukli stanowiących ślad pośredniego wpływu sztuki Wita Stwosza w małopolskiej rzeźbie początku XVI wieku.

Począwszy od okresu średniowiecza figury Chrystusa Zmartwychwstałego pełniły istotną rolę w liturgii Wielkiej Niedzieli, były używane często jako „rekwizyty” dramatów liturgicznych. Wykorzystywano je również w czasie mszy rezurekcyjnej podczas rytuału elevatio crucis. Wówczas, wymiennie z wyjmowanym z grobu Chrystusa krucyfiksem, niesiono je przed ołtarz główny. Tak wyeksponowane pozostawały do niedzieli Wniebowstąpienia, kiedy podczas dramatyzowanej liturgii rzeźbiona figura Zmartwychwstałego była uroczyście wciągana do góry, aż niknęła w otworze jednego ze zworników sklepienia prezbiterium. W późniejszych epokach figury Chrystusa Zmartwychwstałego noszono jedynie podczas procesji rezurekcyjnej i pozostawiano w obrębie ołtarza w okresie wielkanocnym.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Literatura

- Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 652-655.

- Walanus Wojciech, Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce 1490-1540, Kraków 2007, s. 94-100, 239-268.

Streszczenie

Figura Chrystusa Zmartwychwstałego stanowi przykład późnośredniowiecznego wyrobu łączącego zarówno charakter warsztatu cechowego, jak i prowincjonalnej twórczości ludowej.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Chrystus Zmartwychwstały", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrystus-zmartwychwstaly-21

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności