Ewangelista

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Wieliczka
Miejscowość
Wieliczka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wieliczka
Parafia
Św. Klemensa
Miejsce przechowywania
ołtarz w prezbiterium, ściana północna
Identyfikator
DZIELO/14736
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromia, złocenie
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Rzeźba został wykonana w XVIII wieku i miała najprawdopodobniej zdobić ambonę dawnego kościoła. W nowym kościele umieszczona była w ołtarzu św. Józefa, a w 1996 roku została przeniesiona do zakrystii. W 2006 roku wkomponowano ją w ołtarz boczny w prezbiterium.

Opis

Figura pełna na cokole. Ewangelista ukazany w całej postaci, stojący frontalnie (choć przesunięcie cokołu powoduje, że postać sprawia wrażenie skierowanej w bok), w kontrapoście, z lewą nogą zgiętą w kolanie, jej stopą odsuniętą do tyłu, opartą na palcach. Prawą rękę święty unosi do góry na wysokość piersi, lewą, zgiętą w łokciu podtrzymuje otwartą, ułożoną poziomo księgę; patrzy przed siebie. Ma owalną twarz o okrągłych, szeroko otwartych oczach, ponad którymi widoczne uniesione brwi, o prostym nosie i szerokich ustach; na policzkach rumieńce. Włosy zwinięte w pukle zasłaniają uszy, grube wąsy i jakby rozwiana broda okalają twarz. Ewangelista jest ubrany w niebieską suknię, która grubymi fałdami marszczy się na rękawach, a w części głównej równoległymi fałdami opada w dół, zawijając się nieznacznie w lewą stronę na wysokości kostek. Skośnie przez przód i plecy ma zarzucony złoty płaszcz. Włosy i zarost brązowe, polichromia w odsłoniętych partiach karnacji traktowana naturalistycznie.

Zarys problematyki artystycznej

Omawiana figura jest jedną z czterech, podobnych stylistycznie rzeźb przedstawiających męskie postaci. Każda z nich została przedstawiona z księgą, a dodatkowo jedna jako młodzieniec, co wskazuje jednoznacznie, że są to przedstawienia czterech ewangelistów. Początkowo stanowiły grupę, która zdobiła ambonę, obecnie figury zostały wtórnie użyte do dekoracji dwóch naprzeciwległych ołtarzy.
Rzeźba powstała w XVIII wieku, zaś o jej silnych związkach z tradycją barokową świadczą: układ sukni podkreślającej budowę ciała oraz obszerny, łamany grubymi fałdami płaszcz. Warto zwrócić uwagę na typowe dla tego okresu ułożenie zarostu, który jakby rozwiewał się pod wpływem wiatru. Rzeźbę cechuje poprawne odwzorowanie anatomii, jednak schematycznie ujęta twarz i nienaturalnie sztywne dłonie dowodzą, iż jest ona wyrobem warsztatu, który seryjnie powielał wzory stojące na wyższym od jego produkcji poziomie artystycznym, choć starał się przy tym indywidualizować poszczególne ujęcia.

Streszczenie

Rzeźba jest jedną z czterech figur ewangelistów, które zostały wykonane w XVIII wieku jako dekoracja ambony w kościele św. Klemensa. Jej forma jest osadzona w tradycji baroku, o czym przede wszystkim świadczy charakterystyczny układ fałdów szat.

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Ewangelista", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ewangelista-2

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności