Św. Augustyn, św. Jan Ewangelista i św. Mikołaj

Dzieje zabytku

Obraz powstał w 1850 roku.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Augustyna, św. Jana Ewangelisty i św. Mikołaja. W centrum św. Jan zwrócony delikatnie w lewo, z głową skierowaną w prawo, dłonie uniesione: w lewej trzyma kielich z wężem w czarze, a prawą ma złożoną w geście błogosławieństwa. Twarz owalna o młodzieńczych rysach z wysokim czołem i długim nosem. Długie i jasne włosy opadają mu na plecy. Ubrany jest w zieloną suknię oraz przewieszony przez lewe ramię czerwony płaszcz. U dołu wyobrażony czarny orzeł ze złotym kałamarzem w dziobie. Po lewej stronie stoi św. Augustyn zwrócony delikatnie w lewo, w prawej ręce trzyma pastorał, a w lewej księgę. Twarz podłużna, okolona długą i siwą brodą. Ubrany jest w białą albę przewiązaną sznurem, niebieską kapę z różową podszewką, stułę i infułę w kolorze błękitnym ze złoconymi lamówkami. U jego stóp siedzi mały chłopiec z łyżką w prawej dłoni. Po prawej stronie obrazu św. Mikołaj. W lewej ręce trzyma pastorał oraz księgę, na której ułożone są trzy złote kule. Ubrany jest w albę, białą komżę i czerwoną kapę z niebieską podszewką, a na głowie ma czerwoną infułę. U spodu postaci szaflik z popiersiami trzech modlących się młodzieńców. W prawym dolnym narożu sygnatura „1850. malowany”. Tło w odcieniach brązu. Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, na brzegach i pośrodku boków zdobiona stylizowaną dekoracją roślinną.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz został namalowany w 1850 roku przez nieznanego artystę. Przedstawia trzech świętych z przypisanymi im atrybutami: św. Augustyna, św. Jana Ewangelistę i św. Mikołaja. Święty Augustyn był biskupem i doktorem Kościoła, który nawrócił się dzięki modlitwie swojej matki św. Moniki i nauczaniu św. Ambrożego. Na obrazie został ukazany w towarzystwie małego chłopca z łyżką w dłoni. Chłopiec nawiązuje do legendy z życia świętego, według której św. Augustyn miał go spotkać, spacerując nad brzegiem morza i rozważając tajemnicę Trójcy Świętej. Chłopiec wlewał muszlą wodę z morza do dołka wykopanego w piasku. Święty Augustyn zrozumiał to jako znak, że prędzej chłopiec przeleje wodę z morza do dołka, niż on pojmie tajemnicę Trójcy Świętej. Z kolei w centrum obrazu ukazano św. Jana Ewangelistę i orła trzymającego w dziobie złoty kałamarz. Święty Jan został ukazany w charakterystycznym typie ikonograficznym, jako młodzieniec, bez zarostu, z długimi włosami o łagodnej twarzy i delikatnym spojrzeniu. Również jego szaty namalowano w kolorach zwyczajowo mu przypisywanych: czerwonym płaszczu i zielonej sukni. W ręku trzyma kielich z wężem wyłaniającym się z czary, który nawiązuje do legendy, według której św. Jan miał wypić kielich wypełniony trucizną i nie doznać żadnej szkody. Interesującym elementem tej sceny jest orzeł ze złotym kałamarzem w dziobie. Motyw ten pojawił się już w grafice Gottfrieda Bernharda Götza „Św. Jan Ewangelista” po 1744 roku oraz na gruncie polskim, np. na fragmencie polichromii w kościele Bernardynów w Leżajsku z lat około 1757-1758 wykonanej przez Stanisława Stroińskiego i Macieja Millera (?), na koszu ambony w kościele Przenajświętszej Trójcy w Bieńkówce i obrazie w kościele Najświętszej Marii Panny w Igołomi z XVIII wieku. Święty Jan był autorem czwartej Ewangelii, Apokalipsy i trzech listów kanonicznych. Z kolei po prawej stronie ukazany jest św. Mikołaj, biskup Miry, który żył na przełomie III i IV wieku. Atrybuty przedstawione na obrazie nawiązują do legend związanych z żywotem świętego biskupa. Trzy złote kule symbolizują dar, jaki św. Mikołaj ofiarował trzem ubogim pannom na posag, a trójka półnagich dzieci w szafliku nawiązuje do legendy o ocaleniu przez świętego biskupa trzech młodzieńców.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Drobne spękania warstwy malarskiej, spłowiały werniks.

Streszczenie

Obraz został namalowany w 1850 roku przez nieznanego artystę. Przedstawia trzech świętych z przypisanymi im atrybutami: św. Augustyna, św. Jana Ewangelistę i św. Mikołaja. Święty Augustyn był biskupem i doktorem Kościoła. Na obrazie został ukazany w towarzystwie małego chłopca z łyżką w dłoni. Z kolei w centrum obrazu ukazano św. Jana Ewangelistę i orła trzymającego w dziobie złoty kałamarz. Święty Jan został ukazany w charakterystycznym typie ikonograficznym, jako młodzieniec, bez zarostu, z długimi włosami o łagodnej twarzy i delikatnym spojrzeniu. W ręku trzyma kielich z wężem wyłaniającym się z czary. Z kolei po prawej stronie ukazany jest św. Mikołaj, biskup Miry, który żył na przełomie III i IV wieku. Atrybuty przedstawione na obrazie nawiązują do legend związanych z żywotem świętego biskupa.

Bibliografia