Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Ambona w kościele w Głogoczowie powstała zapewne około 1812 roku. Stanowiła bowiem nowy element wyposażenia wzniesionej wówczas świątyni parafialnej.

Opis

Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem od strony zaplecka. Kosz jest na planie czworoboku o parze ściętych naroży artykułowanych samodzielnymi i wysuniętymi do przodu oraz wspartymi na wolutach cokolikami z ustawionymi na nich płonącymi wazonami. Pola ścianek kosza wypełniają płyciny w formie stojących prostokątów, boczne zdobi motyw rozety, środkową monogram S(?) ujęty parą związanych gałązek laurowych. Dół kosza obiega fryz. Podwieszenie kosza, o wklęsłych powierzchniach, zakończone jest motywem złoconej szyszki. Parapet ambony jest w formie gzymsu wieńczącego. W polu zaplecka ujętym motywem podwieszonej kotary z kampanullą pośrodku znajdują się prowadzące na ambonę drzwi. Baldachim jest na rzucie czworoboku o parze ściętych naroży ujętych niewielkimi pilastrami zdobionymi rozetami. Dolną krawędź obiega motyw lambrekinu naprzemiennie z motywem guttów. Czoło baldachimu zdobi promienista gloria z trójkątem z okiem Opatrzności Bożej, natomiast podniebie motyw gołębicy Ducha Świętego na tle promienistej glorii. Zwieńczenie baldachimu ma formę kolumny o ściętym, kanelurowanym trzonie z osadzonym na nim płonącym wazonem. Struktura ambony utrzymana jest w kolorze beżu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Jednym z ważniejszych elementów wyposażenia kościoła chrześcijańskiego jest ambona. Dawniej było to miejsce służące odczytywaniu tekstów liturgicznych i głoszeniu homilii. Mimo tego, iż dawna forma ambon we współczesnej liturgii jest już praktycznie nieużywana, pozostają one częścią wystroju większości kościołów. Sposób umiejscowienia ambony – przy pierwszym lub środkowym filarze nawy głównej, wywodzi się z późnego średniowiecza. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach wykształcił się w XVI wieku. Takie usytuowanie sprawiało, iż duchowny stojący w koszu ambony był widoczny dla wiernych, natomiast znajdujący się nad nim baldachim pełnił także funkcję akustyczną.

Wykonana najprawdopodobniej około 1812 roku ambona stanowi jeden z elementów dopełniających wyposażenie wzniesionego wówczas kościoła parafialnego w Głogoczowie. Prezentuje ona typ ściennej, koszowej ambony z zapleckiem i baldachimem. Stosunkowo prosta, pozbawiona nadmiernej dekoracji struktura ambony przejawia cechy późnoklasycystyczne zwłaszcza dzięki formie zwieńczenia przybierającego kształt fragmentu kolumny oraz dekoracji ornamentalnej w postaci lambrekinu, kampanulli czy paludamentum, czyli motywu ozdobnej kotary.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan zachowania jest bardzo dobry.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. I, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 266.

Streszczenie

Stanowiąca element wyposażenia kościoła parafialnego w Głogoczowie ambona powstała prawdopodobnie około 1812 roku. Jej strukturę charakteryzują cechy sztuki późnoklasycystycznej.