Matka Boska z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Według wielu autorów obraz powstał około 1520 roku i był przenoszony do kolejnych nowo powstających świątyń, zawsze umieszczano go w głównym ołtarzu. Z protokołu wizytacji biskupa Michała Kunickiego w 1629 roku wiadomo, że obraz został ozdobiony koronami, a wokół niego wieszano wota oraz korale. Wizerunek posiadał srebrną sukienkę, lecz została ona zabrana przez władze austriackie na początku XIX wieku.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem Marii ujętej w półfigurze, zwróconej nieznacznie w lewo, z Dzieciątkiem Jezus na lewej ręce. Maria lewą ręką wskazuje na Jezusa, prawą podtrzymuje jego nogi, patrzy na widza. Ma owalną twarz, brązowe oczy, wąski nos i małe, wydatne usta. Dzieciątko patrzy na Matkę, prawą ręką czyni gest błogosławieństwa, lewą przytrzymuje zamkniętą księgę. Ma owalną twarz, prosty nos i wąskie usta oraz krótkie, brązowe włosy. Karnacja obu postaci jest ciemna, światłocień delikatny. Resztę obrazu przykrywają srebrne, złocone sukienki oraz tło. Maria ubrana jest w srebrną suknię oraz złoty, przykrywający głowę płaszcz dekorowany rozwiniętymi kwiatami, spięty pod szyją. Dzieciątko ma na sobie długą, złotą, przewiązaną w pasie sukienkę. Oboje mają na głowach zamknięte korony. Tło dekorowane kratką, na przecięciu listewek rozetki. Obraz ujęty złotą ramą zdobioną wicią roślinną i rocaille’em.

Zarys problematyki artystycznej

Ważnym czynnikiem w procesie chrystianizacji było przyjęcie kultu świętych, a w ramach niego kultu maryjnego. Do Marii, jako matki Boga, zwracano się o pomoc, stała się ona opiekunką i pośredniczką. Do rozwoju kultu przyczyniły się zakony, a powstawanie jego ośrodków należy łączyć z pojawieniem się wizerunków, którym przypisywano nadzwyczajną moc. Były one powszechnie kopiowane, wierzono bowiem, że kopie posiadają choć cząstkę cudownych właściwości, jakie według wiernych, miał oryginał. Obraz z przedstawieniem Matki Bożej z Dzieciątkiem (zwanej Krzęcińską) umieszczony w głównym ołtarzu, uważany za cudowny i pochodzący z XVI wieku, jest wzorowany na jednej z gotyckich Hodegertii polskich powstałych w XV wieku. Ten typ ikonograficzny wykształcił się w kościele wschodnim i z czasem przeniknął do kościoła łacińskiego. Pojawił się i rozpowszechnił na terenie Polski, docierając tutaj przez Bałkany lub Czechy. Pierwowzoru można poszukiwać w czeskim wizerunku Matki Boskiej Doudlebskiej, nazywanym w Polsce Piekarskim, który był popularny w XV wieku w dawnej diecezji krakowskiej. Wizerunek Matki Boskiej Piekarskiej (Doudlebskiej) stał się obok przedstawień Matki Boskiej Częstochowskiej oraz Śnieżnej, najczęściej kopiowanym na terenie Polski. Sukienki oraz tło to najpewniej wyrób z XIX wieku, który naśladuje styl późnobarokowy, poprzednie sukienki zostały zrabowane na początku XIX wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan zachowania obrazu trudny do oceny ze względu na zakrywającą go sukienkę i tło. Był odnawiany w 1789 i 1855 roku.

Streszczenie

Pochodzący z 1520 roku obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem znajdujący się w ołtarzu głównym krzęcińskiego kościoła jest oparty na przedstawieniu Matki Boskiej Doudlebskiej (Piekarskiej), którego odwzorowania rozpowszechniły się w Polsce w XV wieku.

Bibliografia