Wszyscy Święci
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Kocmyrzów-Luborzyca
Miejscowość
Wysiołek Luborzycki
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wawrzeńczyce
Parafia
Podwyższenia Krzyża Świętego
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/03812
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
1628-1650
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość –
201 cm
wysokość –
316 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Dzieje zabytku
Obraz Wszystkich Świętych został wykonany w latach około 1628-1650. Prawdopodobnie pierwotnie znajdował się w dawnym, siedemnastowiecznym ołtarzu głównym w kościele Wszystkich Świętych w Krakowie. Po wystawieniu nowego ołtarza głównego w XVIII wieku razem z innym obrazem autorstwa Łukasza Orłowskiego, dawny wizerunek zniesiono. Krakowski kościół Wszystkich Świętych przez wzgląd na zły stan zachowania został zamknięty dla kultu w 1820 roku i rozebrany w latach 1835-1838. Jego wyposażenie uległo rozproszeniu. Najpewniej siedemnastowieczny obraz Wszystkich Świętych trafił do kościoła w Luborzycy pomiędzy 1819 a 1827 rokiem, gdyż w tym ostatnim roku po raz pierwszy wymieniony był w inwentarzu tego kościoła. Obraz był odnawiany około 1910 roku. W 1995 roku dzieło poddano konserwacji w pracowni Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie.
Opis
Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. Kompozycja dwustrefowa. W górnej strefie na obłokach ukazane duże postacie tronującego Boga Ojca oraz Chrystusa i Marii, nad którymi unosi się gołębica Ducha Świętego. Po prawej stronie obrazu Bóg Ojciec siedzący na tronie, zwrócony w trzech czwartych w prawo, prawą rękę wyciąga przed siebie, lewą przytrzymuje jabłko królewskie na kolanie. Ukazany jako starzec, z długimi, siwymi brodą i włosami. Ubrany jest w niebieską tunikę oraz malowany na złoto wzorzysty płaszcz zarzucony na ramiona i zapięty pod szyją. Po lewej stronie obrazu Chrystus w pozycji stojącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, pochylony, w lewej wyciągniętej do przodu ręce trzyma koronę zamkniętą i berło, prawą przytrzymuje krzyż oparty o jego ramię. Ukazany jako dojrzały mężczyzna z krótką brązową brodą i włosami opadającymi na ramiona. Przez biodra ma zawiązane białe perizonium, na ramiona ma narzucony różowy płaszcz zawiązany pod szyją. Ciało ma wychudzone z zaznaczonymi śladami męki. Przy prawym boku Chrystusa klęczy Matka Boska, zwrócona w trzech czwartych w lewo, prawą rękę wyciąga przed siebie, lewą wskazuje na pierś. Twarz ma owalną, o dużych oczach, prostym nosie i pełnych ustach, okoloną jasnymi włosami. Ubrana jest w czerwoną suknię przepasaną w talii, niebieski płaszcz zarzucony na lewe ramie oraz biały welon na głowie. W górnej części obrazu, nad postaciami unosi się gołębica Ducha Świętego w glorii promienistej i w otoku z uskrzydlonych główek anielskich. Poniżej niewielka grupa archaniołów: Gabriela, Michała i Rafała. Pomiędzy Chrystusem a Bogiem, w tle ukazana grupa niewielkich postaci starotestamentowych i świętych: Mojżesza, Zachariasza, króla Dawida, Abrahama oraz św. Joachima i św. Józefa. Wszystkie postacie otoczone obłokami z uskrzydlonymi główkami anielskimi. W dolnej strefie kilka grup świętych siedzących i stojących pośród obłoków. Na pierwszym planie duże postacie św. Stanisława wskrzeszającego Piotrowina, za nim św. Wojciecha, obok św. Katarzyny Aleksandryjskiej, św. Marii Magdaleny pokutującej, za nimi św. Agnieszki z barankiem oraz św. Anny. Pomiędzy Stanisławem a Agnieszką, w tle niewielkie postacie św. Sebastiana i św. Barbary. W lewej części obrazu św. Florian, św. Kazimierz i św. Jan Kanty. Za nimi grupa świętych zakonników, wśród nich św. Franciszek i św. Dominik. Przed nimi św. Jan Chrzciciel. Pośrodku, w tle grupa apostołów, pośród których można rozpoznać św. Piotra, św. Pawła, św. Macieja, św. Jakuba Większego, św. Andrzeja oraz czterech ewangelistów: św. Marka, św. Mateusza, św. Jana i św. Łukasza. Po ich lewej stronie św. Wawrzyniec i św. Szczepan. Po prawej stronie obrazu, na osobnym obłoku wyodrębniona grupa czterech ojców Kościoła: św. Grzegorza Wielkiego, św. Hieronima, św. Augustyna i św. Ambrożego. Wszystkie postacie ukazane na żółtym tle nieba.
Zarys problematyki artystycznej
Kult bezimiennych męczenników narastał od okresu wczesnochrześcijańskiego, do tego stopnia, że w 608 roku papież Bonifacy IV poświęcił Matce Bożej i świętym męczennikom rzymski Panteon, dawną świątynię pogańską wszystkich bóstw. Kult został sformalizowany dopiero przez papieża Jana XI, który w 935 roku ustanowił święto Wszystkich Świętych w dniu 1 listopada. Święto to ma uczcić wszystkich Świętych Pańskich, zwłaszcza tych, którzy nieznani są z imienia i nie mają swoich świąt w roku liturgicznym. Przedstawienia Wszystkich Świętych odnoszą się do wizji św. Jana opisanej w Apokalipsie: „Potem ujrzałem: a oto wielki tłum, którego nie mógł nikt policzyć, z każdego narodu i wszystkich pokoleń, ludów i języków, stojący przed tronem i przed Barankiem. Odziani są w białe szaty, a w ręku ich palmy” (Ap 7, 9).
W przedstawieniach Wszystkich Świętych odzwierciedlona jest rola, jaką w dziele zbawienia odegrali poszczególni święci. Na pierwszym miejscu Kościół wyróżnia Matkę Boską, czasem św. Józefa, później św. Jana Chrzciciela, następnie apostołów, z postaciami św. Piotra i św. Pawła na czele, a dalej już różnych świętych. W ikonografii tych przedstawień ukazani są znani z imienia święci, których dobór jest różny, związany najczęściej z lokalnym kultem, na tle całej rzeszy bezimiennych świętych. W omawianym obrazie Maria została wyróżniona i ukazana razem z Trójcą Świętą w górnej strefie obrazu. W dolnej zaś ukazano grupy świętych: ówczesnych patronów Królestwa Polskiego, świętych dziewic, świętych zakonników, apostołów i doktorów Kościoła oraz pozostałych świętych cieszących się dużym kultem.
Stan zachowania / Prace konserwatorskie
Dobry. Obraz był odnawiany w 1910 i 1995 roku.
Streszczenie
Obraz Wszystkich Świętych został wykonany w latach około 1628-1650. Przeniesiono go do świątyni w Luborzycy z dawnego kościoła Wszystkich Świętych w Krakowie (zamknięty w 1820 i rozebrany 1835-1838) pomiędzy 1819 a 1827 rokiem. W przedstawieniach Wszystkich Świętych odzwierciedlona jest rola, jaką w dziele zbawienia odegrali poszczególni święci. Na pierwszym miejscu Kościół wyróżnił Matkę Boską. W ikonografii tych przedstawień ukazani są znani z imienia święci, których dobór jest różny, związany najczęściej z lokalnym kultem, na tle całej rzeszy bezimiennych świętych.
Bibliografia
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Zaleski Wincenty, "Święci na każdy dzień", Warszawa 1989
Wiśniewski Jan, "Dekanat miechowski", Radom 1917
Inne dzieła z tego miejsca
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po tagach
Po technice i materiale
![Zdjęcie nr 1: Balustrada ganku obiegająca ścianę zachodnią, północną i południową z malowanymi scenami Litanii Loretańskiej umieszczonymi w płycinach o różnorodnych kształtach, przeważnie stojącego prostokąta z modyfikacjami: o ściętych narożach, zamkniętych półkoliście, zamkniętych uszakami lub innych. Poszczególne osie wydzielone są pilastrami hermowymi, wspartymi na bazach i niskich cokołach. Podpory podtrzymują imposty zdobione rombami oraz niepełne belkowanie w postaci profilowanego gzymsu, wyłamanego na ich osi. Pod oraz ponad obrazami umieszczone są złocone napisy. Balustrada ujęta jest od dołu fantazyjnie wykrojonymi kartuszami, ozdobionymi kaboszonami i rautami. Struktura jest polichromowana na czarno, pilastry i detale na czerwono, ornamentyka i profilowania złocone oraz srebrzone. Poszczególne sceny opatrzone są napisami:
Na ścianie południowej, od lewej:
1. „S. VIRGO VIRGINVM, OR(A PRO NOBIS)”, „PANNO NAD PANNAMI, MODL(SIĘ ZA NAMI)”
2. „MATTER VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO ŻYJĄCYCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „MATER PVLCHRAE DILECTIONIS, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO JEZVSOWEJ MIŁOSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „MATER SANCTAE SPEI, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO S. NADZIEJI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „MATER HONORIFICATA, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO PRZESŁAWNA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „LIGNVUM VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DRZEWO ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „VENA VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „STRVMIENIV ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „NAVIS INSTITORIS ETC, OR(A PRO NOBIS)”, „OKĘCIE CHLEB ŻŸWŸ NIOSACŸ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „FAVVS DISTILANS, OR(A PRO NOBIS)”, „SŁODKOŚCI PŁŸNACA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „FONS SIGNATVS, OR(A PRO NOBIS)”, „ZDROJV ZAPIECZĘTOWANY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PVTEVS AQVARVM VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „STVDNICO WOD ŻŸWŸCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „TORRENS MELLIS ET BVTYRI, OR(A PRO NOBIS)”, „POTOKV Z MIŁOSCIA CIEKACY: M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „DOMVS SAPIENTIAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DOMIE MADROSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „SPECVLM SINE MACVLA, OR(A PRO NOBIS)”, „ZWIERCIADŁO BEZ ZMAZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie zachodniej, od lewej:
1. „THRONVS SALAMONIC, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON SALOMONA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „MVLIER AMICTA SOLE, OR(A PRO NOBIS)”, „NIEWIASTA W SŁONCE ODZIANA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „PVLCHRA VT LVNA, OR(A PRO NOBIS)”, „PIEKNA JAK KSIEŻYC, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „ELECTA VT SOL, OR(A PRO NOBIS)”, „WYBRANA JAK SŁOŃCE, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „HONORIFICENTIA POPVLI NOSTRI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEDMIOT CZCI NARODU NASZEGO”
6. „VIRGA MOYSIS, OR(A PRO NOBIS)”, „LASKA MOJŻESZOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „CIVITAS REFVGII, OR(A PRO NOBIS)”, „MIASTO UCIECZKI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „CLYPEVS OMNIB, IN TE SPERATIB, OR(A PRO NOBIS)”, „TARCZA WSZYSTKICH TOBIE UFAJ[ĄCY]M”
9. „TVRRIS EBVRNEA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO Z KOSCI SŁONIOWEJ M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie północnej, od lewej:
1. „TVRRIS DAVIDICA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO DAWIDOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „PARADISVS VOLVPTATIS, OR(A PRO NOBIS)”, „RAJU ROZKOSZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „DESIDERIVM COLLIVEM ETERNORV, OR(A PRO NOBIS)”, „PRAGNIENIE PAGÓRKÓW WIECZny do, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „LILIVM INTER SPINAS, OR(A PRO NOBIS)”, „LILIA MIĘDZY CIERNIAMI”
5. „RVBVS ARDENS INCONBVSTVS, OR(A PRO NOBIS)”, „KRZAK OGNISTY CIERNIowy, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „THALAMVS SPONSI, OR(A PRO NOBIS)”, „KOMNATA OBLUBIEŃCÓW, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „TABERNACVLVM FOEDERIS, OR(A PRO NOBIS)”, „NAMIOT PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „AVRORA CONSVRGENS, OR(A PRO NOBIS)”, „JUTRZENKA WSCHODZĄCA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „SANCTVARIVM DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „SANKTUARIUM BOGA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „ARCA TESTAMENTI, OR(A PRO NOBIS)”, „ARKA PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PROPITIATORIVM ALTISSIMI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEBŁAGANIE PRZEDWIECZNEGO, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „GLORIA IERVSALEM, OR(A PRO NOBIS)”, „CHWAŁA JERUSALEM, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „SOLVM GLORIA DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON CHWAŁY BOŻEJ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „REGINA CAELI, OR(A PRO NOBIS)”, „KRÓLOWA NIEBA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/59a3f97fed050f099cb97de9/WorkImage/5b44798b70d08872201b7e0c/5b44798b70d08872201b7e0c_home.jpg?rand=1713402208)
![Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie leżącego prostokąta zbliżonego do kwadratu z przedstawieniem bł. Michała Giedroycia. Kompozycja podzielona na pole główne oraz dwanaście okalających je scen ukazujących wątki z życia błogosławionego oraz jego cuda, ujęte w złote ramki w kształcie prostokątów o ściętych narożach. Centralne przedstawienie ukazuje bł. Michała Giedroycia, klęczącego przed ołtarzem, zwróconego trzy czwarte w lewo z rozłożonymi szeroko na boki rękami. Twarz podłużna z delikatnym zarostem, wokół głowy, złoty i kolisty nimb. Błogosławiony ubrany jest w biały habit, udrapowany w gęste, pionowe fałdy, u dołu rozłożony na podłodze. Na ramionach ma pelerynę z kapturem, a na piersi czerwone serce z krzyżem - godło zakonu marków. Po prawej stronie obrazu znajduje się krucyfiks i obraz Matki Boskiej, ustawione na ciemnozielonym, prostopadłościennym ołtarzu, który stoi na niskim, szarym, dwustopniowym cokole. Na prawym boku ołtarza znajduje się kartusz, zwieńczony mitrą książęcą z herbem Poraj w polu na czerwonym tle. Z ust Chrystusa na krucyfiksie biegnie złoty napis zawijający się na kształt banderoli: „MICHAEL ESTO PATIENS VSQ[?] AD MORTEM ET HABEBIS CORONAM VITAE”. Wnętrze, w którym usytuowana jest scena ma kolor ciemnobrunatny, po prawej stronie wisi czerwona kotara, a po lewej jest otwór okienny z miejskim widokiem, przedstawiający pożar i uciekających ludzi z dobytkiem. Nad sceną główną znajduje się inskrypcja w polu o kształcie leżącego prostokąta ze ściętymi narożami: „BEATVS MICHAEL GIEDROYC DVX LITHA / ORDINIS CANONICI FRATRVM DE PAENITENTIA / BEATORVM MARTIRVM SVB REGVLA D. AVG/STINI MILITANTIVM MIRACVLIS CLARVS / ET GLORIOSVS.” Po bokach inskrypcji widoczne są dwie sceny. Po lewej stronie wyrzucenie złego ducha z opętanej Katarzyny Rybitiwki vel Rybarki, mieszczki z ul. Wiślnej: „OBSSESAM A DEMONIO LIBERAVIT”, a po prawej bł. Michał Giedroyć klęczy przed krucyfiksem wymierzając sobie razy dyscypliną: „DISCIPLINAM AGIT”.
Wokół pola głównego rozmieszczone są poszczególne sceny z życia błogosławionego, opatrzone w górnych częściach ramek inskrypcjami. Od góry, po lewej stronie: przyjęcie habitu zakonnego przez Michała Giedroycia w klasztorze w Bystrzycy, opisana u góry napisem: „SVSCIPIT HABITVM”; pod spodem scena gaszenia pożaru kamienicy Śmieszkowskiej, naprzeciw kościoła św. Marka przez błogosławionego : „INCĒDIVM MAGNVM MITIGAVIT”. Kolejne przedstawienie ukazuje bł. Giedroycia przepowiadającego przyszłość dwóm chłopcom, przyprowadzonym przez rodziców (jeden z nich miał zostać złoczyńcą, drugi księdzem): „PROPHETIA DE DVOBVS FILLIS”. Następnie scena ukazuje przepowiadanie przyszłości mężczyźnie i kobiecie, scenie towarzyszy napis: „FVTVRA PRAENVNCIAT”. Kolejna to nękanie bł. Michała Giedroycia przez dwa demony w czasie modlitwy: „A DAEMONIBVS VEREERATVR”. Cykl z prawej strony obrazu rozpoczyna od góry przedstawienie narady braci zakonnych nad miejscem pochówku bł. Giedroycia: „MAGNO TOTIVS POPVLI CONCVRSV FVNVS B. MICHAELIS […VR]”. Poniżej, kolejna scena ukazuje uratowanie upadającego z konia mężczyzny, której towarzyszy ukazujący się w chmurach Giedroyć, nad przedstawieniem napis: „SANVS REMANSIT”. Następnym przedstawieniem jest cud uratowanie trzech topiących się mężczyzn za wstawiennictwem bł. Giedroycia: „SVBMERSVM LEVAVIT”. Kolejna scena ukazuje kobietę z omdlałym, przedwcześnie urodzonym dzieckiem na rękach, żonę w połogu i męża, którzy proszą o wstawiennictwo bł. Giedroycia: „ABORTIVM PEPERIT”. Ostatnia scena po tej stronie obrazu przedstawia chorych udających się po pomoc do grobu błogosławionego: „MVLTOS EGROTOS SANAT”. Obraz zawiera również w dolnej partii dwa portrety fundatorów, a pomiędzy nimi wizerunek, który przedstawia sześciu świętych krakowskiego kościoła XV wieku: św. Szymona z Lipnicy (w jasnobrązowym habicie bernardyńskim), św. Jana Kantego ubranego w czarną togę profesorską z białą załogą pod szyją – tzw. pelerynką, następnie bł. Michała Giedroycia w białym habicie kanoników regularnych od pokuty, dalej bł. Stanisława Kazimierczyka w stroju kanonika laterańskiego, sługę Bożego Izajasza Bonera (w ciemnym habicie augustiańskim) i Świętosława Milczącego (w sutannie i komży); u góry napis „FOELIX SECVLVM”, a u dołu data „1624”. Rama obrazu drewniana, malowana na czarno. Wokół astragal, w narożach i w środkowych częściach listew związane tasiemkami wiązki liści; u dołu niski cokół zakończony astragalem, a u góry analogicznie zdobiony rozbudowany gzyms.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5d0769457811c2aa4c9ea136/WorkImage/5d359bc9e176c63c7b8834ad/5d359bc9e176c63c7b8834ad_home.jpg?rand=1713402208)
Jak cytować?
Paulina Kluz, "Wszyscy Święci", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/wszyscy-swieci