Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Zapewne figura św. Piotra wraz z rzeźbą św. Pawła z drugiej połowy XVIII wieku pierwotnie przynależały do struktury ołtarza głównego w Oświęcimiu, który po pożarze kościoła w 1863 roku przerobiono w 1865, a następnie w latach 1892-1893. Zapewne wtedy ustawiono obie rzeźby na konsolach naprzeciw siebie na bocznych ścianach prezbiterium.

Opis

Rzeźba drążona z tyłu, stoi na prostokątnej podstawie ustawionej na wolutowej konsoli przyściennej. Postać apostoła jest ujęta frontalnie w kontrapoście z głową skierowaną i pochyloną w lewo. W prawej ręce odsuniętej od siebie apostoł trzyma klucze, a lewą podtrzymuje opartą o tors księgę. Piotr ma pociągłą, wychudzoną twarzą o migdałowatych oczach, małym nosie i pełnych ustach. Otacza ja krótka, kręcona broda i mocno kręcone włosy z łysiną na głowie. Postać ubrana jest w długą, przylegającą do ciała tunikę, przewiązaną w pasie oraz płaszcz zarzucony na lewe ramię, opadający na plecy, z fragmentem tkaniny przerzuconym przez prawe biodro, podwiązanym na wysokości pasa. Rzeźba została w całości polichromowana na biało ze złoconymi lamówkami szat i wzorem dekoracyjnym poprowadzonym wzdłuż krawędzi. Klucze i księga zostały wysrebrzone i wyzłocone.

Zarys problematyki artystycznej

Oświęcimska rzeźba św. Piotra Apostoła wyrasta z tradycji rokokowych realizacji kształtowanych "manierą Fontany". Stąd też figura posiada teatralne upozowanie, "grając" powierzoną sobie rolę, aczkolwiek przez to nie jest zdeformowana lub manieryczna. Tendencję tę można było zauważyć np. w twórczości Francesca Placidiego (np. wystrój rzeźbiarski w Morawicy), lub też u Piotra Korneckiego (np. rzeźby u cystersów w Jędrzejowie lub w farze w Bochni), a także w manierze działającego w Krakowie i w okolicy Johanna Georga Lehnera (ok. 1703-1776) i jego uczniów, czy też Piotra Rojowskiego pracującego przy wystroju kaplicy św. Jana Kantego w Kętach. Św. Piotr został przedstawiony zgodnie z tradycyjną ikonografią.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono na przełomie XX i XXI wieku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 25;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 401-402;
B. Braunfels, Petrus Apostel, Bischof von Rom, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 8, Ikonographie der Helligen. Melitius bis Zweiundvierzig Martyrer. Register, Hrgs. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, kol. 158-174;
A. Dettloff, Rzeźba krakowska drugiej połowy XVIII w. Twórcy, nurty i tendencje, Kraków 2013, s. 69-82, 151-154.

Streszczenie

Zapewne figura św. Piotra wraz z rzeźbą św. Pawła z drugiej połowy XVIII wieku pierwotnie przynależały do struktury ołtarza głównego w Oświęcimiu, który po pożarze kościoła w 1863 roku przerobiono w 1865, a następnie w latach 1892-1893. Zapewne wtedy ustawiono obie rzeźby na konsolach naprzeciw siebie na bocznych ścianach prezbiterium.