Św. Jan Chrzciciel

Dzieje zabytku

Ołtarz najpierw nosił wezwanie św. Józefa, później kult koncentrował się w nim wokół wizerunku św. Jana Nepomucena (i św. Augustyna). Jeszcze w 1948 roku Jerzy Szablowski wymienił w głównym polu obraz św. Jana Chrzciciela, odnosząc się do ołtarza przytęczowego prawego, a więc przeciwległego. W omawianym ołtarzu wizerunek Jana Chrzciciela pojawił się w opisach dopiero w 2004 roku. W 2008 roku znajdował się na zasuwie.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta w profilowanej, złoconej i srebrzonej ramie z przedstawieniem św. Jana Chrzciciela. Święty stoi w centrum kompozycji w lekkim kontrapoście, skręcony delikatnie w prawo, z głową obróconą na lewe ramię. Prawą rękę unosi do boku, w lewej trzyma długie drzewce zakończone krzyżem z przewiązaną banderolą z napisem „ECCE AGNUS DEI”. Ma szczupłą, owalną twarz z wysokim czołem, wąskim nosem i dużymi, ciemnymi oczami. Nosi wąsy i krótką brodę, a długie włosy spływają mu na plecy. Święty ma narzucony czerwony, podbity brązem płaszcz przewiązany na lewym ramieniu szarfą, przerzucony przez prawe przedramię i otaczający biodra. U jego stóp, po lewej stronie kompozycji, na księdze w czerwonej oprawie leży niewielki baranek. Z prawej strony u dołu widać wznoszącą wzrok na świętego rodzinę złożoną ze starszego mężczyzny w niebieskiej sukni i żółtym płaszczu, kobiety w jasnych szatach i dziecka. Święty Jan został ukazany na tle ciemnego lasu lub bloku skalnego i skłębionego, szarego obłoku, ponad którym unosi się główka anielska. Przy prawej krawędzi widoczny fragment szerokiego krajobrazu stanowiącego brzeg rzeki lub morza.

Zarys problematyki artystycznej

Przedstawiony na obrazie Jan Chrzciciel, jeden z powszechnie występujących świętych, ukazany został zgodnie z tradycyjną konwencją ikonograficzną: szczupły, z bujnym zarostem, w płaszczu narzuconym na nagie ciało oraz boso. Co ważne, u jego stóp leży baranek, będący nawiązaniem do słów wypowiedzianych przez świętego: „Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata” (J 1, 29), które odnosiły się do Chrystusa. Pierwszą część tej sentencji wypisano na banderoli w języku łacińskim. Jan w młodości wyprowadzony przez anioła na pustynię i obdarowany zwierzęcą skórą żył jak pustelnik, a ukończywszy 30 lat został kaznodzieją i chrzcicielem – ochrzcił również Jezusa. To wydarzenie stało się popularnym tematem przedstawień w sztuce chrześcijańskiej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

W latach 1986-1987 B. Jaskowska i Z. Jaskowski wykonali pełną konserwację obrazu. Kolejna miała miejsce po 2008 roku.

Streszczenie

Obraz z przedstawieniem Jana Chrzciciela został wykonany w drugiej połowie XVIII wieku i wisiał najpierw w przeciwległym ołtarzu. Jako główne przedstawienie lewego ołtarza przytęczowego jest wymieniany dopiero od 2004 roku.

Bibliografia