Św. Barbara

Dzieje zabytku

Obraz św. Barbary umieszczono w ołtarzu, który powstał po pożarze kościoła w 1718 roku, powstałym z fundacji rodziny Różyckich i pierwotnie dedykowanym św. Annie. Ołtarz konsekrował biskup Jan Tarło 28 sierpnia 1721. Obecnie w polu głównym ołtarza znajduje się wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej. W XIX wieku obraz św. Barbary poddano pracom renowacyjnym, w trakcie których domalowano aureolę i promienie przy hostii, łącznie z napisem IHS. W znacznej mierze przemalowano również tło, szaty i karnację ciała świętej. Z inicjatywy gwardiana o. Franciszka Śliwy ołtarz wraz z obrazami poddano również konserwacji w czasie drugiej wojny światowej. Konserwację obrazu wykonał wtedy artysta-malarz Stefan Chmiel z Wieliczki. Wszelkie przemalówki z obrazu usunięto podczas ostatniej konserwacji przeprowadzonej w latach 1992-1993.

Opis

Obraz o nieregularnym, wklęsło-wypukłym kształcie dopasowanym do zwieńczenia ołtarza przedstawia św. Barbarę. W centrum kompozycji znajduje się święta ukazana frontalnie, w półpostaci, w prawej dłoni trzyma kielich z hostią, w lewej rękojeść miecza. Twarz owalna o delikatnych rysach, z oczami skierowanymi ku górze, małymi i drobnymi ustami; włosy długie, jasne i kręcone spływają na plecy i lewe ramię; dłonie smukłe; karnacja jasna. Święta ubrana jest w białą koszulę z długimi rękawami, niebieską suknię, czerwony płaszcz z białą podszewką przewieszony przez prawe ramię oraz żółtą chustę przewieszoną z przodu. Po prawej stronie obrazu znajduje się wysoka wieża, w dolnej części oszkarpowana, w górnej z trzema okrągłymi okienkami. Tło ciemno-szare. Rama drewniana, profilowana, złocona, od wewnątrz malowana na zielono.

Zarys problematyki artystycznej

Na obrazie została ukazana św. Barbara w klasycznej konwencji ikonograficznej z tradycyjnymi atrybutami w dłoniach – kielichem z hostią, który przed straceniem miał jej przynieść anioł do więzienia oraz mieczem, którym został ścięta. Święta Barbara wywodziła się z zamożnej, pogańskiej rodziny. Z wiarą chrześcijańską zetknęła się podczas nauki w Nikomedii. Ojciec świętej, usiłując zmusić ją do wyparcia się wiary chrześcijańskiej, zamknął ją w wieży. Około 306 roku została ścięta. W tle obrazu widoczna jest wieża, w której była więziona. Charakterystyczne dla przedstawień ze św. Barbarą jest ukazywanie w wieżach przy jej wizerunkach trzech okrągłych okien, które mają symbolizować Trójcę Świętą. Choć sama struktura ołtarza powstała między 1718, a 1721 rokiem obraz zdaje się, że został wykonany później, dopiero w drugiej połowie XVIII wieku. Niestety nieznany jest autor dzieła.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz św. Barbary powstał w drugiej połowie XVIII wieku. Przedstawia św. Barbarę w klasycznej konwencji ikonograficznej z tradycyjnymi atrybutami w dłoniach – kielichem z hostią, który przed straceniem miał jej przynieść anioł do więzienia oraz mieczem, którym został ścięta. Święta Barbara wywodziła się z zamożnej, pogańskiej rodziny. Z wiarą chrześcijańską zetknęła się podczas nauki w Nikomedii. Ojciec świętej, usiłując zmusić ją do wyparcia się wiary chrześcijańskiej, zamknął ją w wieży. Około 306 roku została ścięta. Obraz umieszczono w zwieńczeniu ołtarza, który powstał po 1718 roku. W XIX wieku obraz św. Barbary poddano pracom renowacyjnym, w trakcie których domalowano aureolę i promienie przy hostii, łącznie z napisem IHS. W znacznej mierze przemalowano również tło, szaty i karnację ciała świętej. Wszelkie przemalówki z obrazu usunięto podczas ostatniej konserwacji przeprowadzonej w latach 1992-1993.

Bibliografia