Św. Antoni Padewski

Dzieje zabytku

Obraz został namalowany prawdopodobnie w czasie powstania całej nastawy ołtarzowej, która została wykonana w drugiej dekadzie XVIII wieku. Jej budowę zlecono po najazdach zbrojnych powstańców węgierskich Franciszka II Rakoczego, którzy w latach 1703-1711 sprofanowali i zdewastowali ołtarze w kościele w Łapszach Niżnych. Po tym wydarzeniu szlachcic węgierski i współwłaściciel Łapsz Wyżnych – Baltazar Görgey ufundował nowy zespół wyposażenia kościelnego. Świadectwem tych fundacji jest napis oraz herb Görgey’a umieszczony na bramkach ołtarza głównego. Z kolei w innych źródłach historycznych – m.in. wizytacjach zakonnych miechowitów umieszczono sprzeczną z powyższą informację, że ołtarze ufundował ówczesny pleban, miechowita Łukasz Kuźnicki w 1718 roku, a koszty ich złocenia, srebrzenia i malowania poniosła w 1720 roku właścicielka części wsi – Judyta Joanelli. Te wykluczające się przekazy wymagają zapewne dalszej kwerendy archiwalnej i ustalenia ostatecznej fundacji. Tymczasem należy przychylić się do sugestii Tadeusza Trajdosa, iż Baltazar Görgey ufundował część sumy na budowę ołtarzy i stąd jego upamiętnienie umieszczone na ołtarzu głównym.

Opis

Obraz w kształcie wydłużonego, stojącego ośmioboku z przedstawieniem św. Antoniego, ukazanego w trzech czwartych do wysokości kolan. Święty zwrócony jest delikatnie w prawo, lewą rękę ma opuszczoną w dół, a w prawej ugiętej w łokciu trzyma kwiat lilii. Twarz pełna o delikatnych rysach z małymi oczami, na głowie tonsura. Ubrany jest w habit franciszkański, przewiązany cingulum z różańcem zawieszonym u lewego boku. Po lewej stronie kompozycji znajduje się stolik nakryty czerwonym obrusem, na którym leży czaszka i oparta o nią księga. Nad stolikiem na chmurze obłoków stoi zwrócone trzy czwarte w lewo Dzieciątko w rozświetlonej poświacie, które lewą dłonią chwyta gałązkę lilii, a prawą podtrzymuje płaszcz. Dzieciątko ma krótkie, kędzierzawe włosy. Ubrane jest w szatę, która odsłania nagi tors i nogi, przewieszoną przez ramiona i biegnącą na wysokości bioder. Powyżej na chmurze obłoków trzy uskrzydlone główki aniołków i jedna na skraju obłoków. Całość ukazana we wnętrzu architektonicznym z oknem po prawej stronie. Za oknem widok na port ze statkami i miastem w oddali. Rama drewniana, profilowana, zdobiona liśćmi wawrzynu.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz został namalowany w drugiej dekadzie XVIII wieku w nieznanym warsztacie malarskim. Przedstawia św. Antoniego Padewskiego. Święty Antoni, czyli Fernando Bullone urodził się około 1195 roku w Lizbonie w Portugalii. W wieku około 15 lat wstąpił do zakonu kanoników regularnych św. Augustyna, przyjmując imię Antoni. W 1220 roku przystąpił do zakonu braci mniejszych. Zmarł w 1231 roku. Na obrazie w kościele w Łapszach Niżnych został ukazany z Dzieciątkiem Jezus na ręku, które bardzo często występuje w ikonografii świętego. Według legendy Dzieciątko miało mu się ukazać, by zapewnić go o miłości Boga. Ponadto na obrazie znajduje się lilia symbolizująca czystość.

Streszczenie

Obraz św. Antoniego Padewskiego został namalowany w drugiej dekadzie XVIII wieku w nieznanym warsztacie malarskim.

Bibliografia