Św. Anna Samotrzeć

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Stryszawa
Miejscowość
Stryszawa
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Sucha Beskidzka
Parafia
Św. Anny
Miejsce przechowywania
kaplica południowa
Identyfikator
DZIELO/08223
Kategoria
feretron
Ilość
1
Czas powstania
XIX lub XX wiek
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromia, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
wysokość – 175 cm
Inne wymiary – podstawa: 84 x 59 cm
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Feretron został wymieniony w inwentarzu ekspozytury rzymskokatolickiej w Stryszawie z lat 1928 i 1929.

Opis

Feretron z przedstawieniem św. Anny Samotrzeć pod neogotyckim, ostrołukowym baldachimem. W centrum siedzi św. Anna, która prawą ręką obejmuje stojącą po jej prawej stronie Marię, a na lewym kolanie trzyma małego Chrystusa. Anna ma owalną twarz o wyrazistych rysach, małe oczy, prosty nos i wąskie usta; spogląda przed siebie. Jest ubrana w zieloną, przepasaną suknię oraz brązowy płaszcz podbity białym suknem. Na głowie ma obszyty złotem welon w kolorze sukni i otwartą koronę. Maria stoi zwrócona w stronę Chrystusa, wyciąga obie ręce przed siebie. Ma owalną twarz o delikatnych rysach i jasne, spływające na plecy włosy. Jest ubrana w czerwoną, przepasaną suknię oraz podbity zielenią niebieski płaszcz, którzy przechodzi pod lewą ręką i wokół prawego biodra. Jezus siedzi, unosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma jabłko królewskie. Ma okrągłą twarz o delikatnych rysach i jasne włosy opadające na uszy. Jest ubrany w białą sukienkę obszytą złotem pod szyją, na rękawach i przy dolnej krawędzi. Polichromia postaci w partiach ciała naturalistyczna. Grupa siedzi pod baldachimem opartym na czterech smukłych brązowo-złotych kolumnach o kapitelach utworzonych z liści akantu. Na nich wznosi się ostrołukowy, zielony daszek zdobiony od dołu ażurową koronką, zwieńczony szczytem przeprutym trójliściem i zdobiony na narożach pinaklami zakończonymi kwiatonami. Detale i ornamenty złocone. Podstawa prostopadłościenna.

Zarys problematyki artystycznej

Feretron (łac. feretrum) służył w starożytności do obnoszenia posągów bóstw podczas procesji triumfalnych; podobną funkcję pełni obecnie w kościele katolickim podczas uroczystych procesji. Jest to przenośny, obustronny obraz lub rzeźba na podstawie, w którą wsuwa się drążki, rodzaj przenośnego ołtarzyka.
Motyw św. Anny Samotrzeć (Samotrzeciej) ukazujący Annę z Marią i Dzieciątkiem Jezus pojawił się na przełomie XIII i XIV wieku w sztuce bizantyńskiej, gdzie początkowo trzy osoby święte były ustawione w suprapozycji, tzn. jedna powyżej drugiej. W XIV wieku zaczęto przedstawiać trzy święte postaci w różnych konfiguracjach. Wizerunek umieszczony w stryszawskim feretronie, w którym św. Anna siedzi i trzyma na kolanach błogosławiącego Jezuska, a po jej drugiej stronie stoi mała, spoglądająca na syna Maria, jest jedną z wykształconych w tym czasie wariacji, która pojawiła się równolegle we Włoszech i w Niemczech.
Sztywne pozy postaci, mijające się spojrzenia oraz schematycznie rzeźbione fałdy szat wykazują niski, warsztatowy poziom wykonania. Kontrastuje z nimi szczegółowo oddana, zindywidualizowana twarz św. Anny oraz bogato rzeźbiony, neogotycki baldachim ustawiony na smukłych, wielobocznych kolumnach.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Figura lekko zabrudzona, niewielkie odpryski zaprawy i polichromii na krawędzi płaszcza.

Streszczenie

Neogotycki feretron z przedstawieniem św. Anny Samotrzeć powstał na pewno przed rokiem 1928. Typ przedstawienia, który został wykorzystany przez artystę, wykształcił się w XIV wieku i cieszy się nieprzerwaną popularnością.

Bibliografia

"Lexikon der christlichen Ikonographie", Rom-Freiburg-Basel-Wien 1970
Künstle Karl, "Ikonographie der christlichen Kunst, Bde. 1-2", Freiburg 1928
"Słownik terminologiczny sztuk pięknych", Warszawa 2011

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Św. Anna Samotrzeć", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-anna-samotrzec-4

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności