Św. Ambroży w pracowni
Zdjęcie nr 1: Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta, ujętego prostą, malowaną na jasnobrązowo ramę. Przedstawienie św. Ambrożego w pracowni zostało wkomponowane w pole w kształcie stojącego prostokąta ujętego u dołu i u góry przeciwstawną parą odcinkowych łuków nadwieszonych. Wokół pola obrazowego widoczne jest w odcieniach ciemnego drewna mazerowanie. Centrum kompozycji stanowi sylwetka siedzącego świętego w pracowni przy nakrytym żółtą tkaniną stole o wolutowych, rzeźbionych nogach. Ambroży zwrócony jest w trzech czwartych w prawo z nogami nieznacznie odchylonymi w lewo. Jego pociągłą twarz okala siwiejący krótki zarost. W prawej ręce trzyma otwartą księgę w czerwonej oprawie, zaś lewą podtrzymuje złoty pastorał o zdobnej krzywaśni, z której końca zwisa paniselus. Ubrany jest we wzorzystą jasną kapę podbitą niebieską podszewką. Okrywa ona białą albę. Na jego rękach widoczne są rękawiczki pontyfikalne, a na głowie mitra biskupia z tej samej tkaniny co kapa. Na blacie pomiędzy innymi leży na pulpicie otwarta księga. Widoczny jest także kałamarz oraz zwisający z krawędzi blatu zwój pergaminu przyciśnięty księgą. Przed stołem z lewej strony stoi pleciony słomiany ul. W głębi pracowni-komnaty widoczne jest łoże z jasnym namiotowym baldachimem i zielonymi zasłonami. Z prawej strony widać fragment architektonicznego obramienia kominka, a z lewej półokrągłe okno wypełnione gomółkami.
Zdjęcie nr 2: Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta, ujętego prostą, malowaną na jasnobrązowo ramę. Przedstawienie św. Ambrożego w pracowni zostało wkomponowane w pole w kształcie stojącego prostokąta ujętego u dołu i u góry przeciwstawną parą odcinkowych łuków nadwieszonych. Wokół pola obrazowego widoczne jest w odcieniach ciemnego drewna mazerowanie. Centrum kompozycji stanowi sylwetka siedzącego świętego w pracowni przy nakrytym żółtą tkaniną stole o wolutowych, rzeźbionych nogach. Ambroży zwrócony jest w trzech czwartych w prawo z nogami nieznacznie odchylonymi w lewo. Jego pociągłą twarz okala siwiejący krótki zarost. W prawej ręce trzyma otwartą księgę w czerwonej oprawie, zaś lewą podtrzymuje złoty pastorał o zdobnej krzywaśni, z której końca zwisa paniselus. Ubrany jest we wzorzystą jasną kapę podbitą niebieską podszewką. Okrywa ona białą albę. Na jego rękach widoczne są rękawiczki pontyfikalne, a na głowie mitra biskupia z tej samej tkaniny co kapa. Na blacie pomiędzy innymi leży na pulpicie otwarta księga. Widoczny jest także kałamarz oraz zwisający z krawędzi blatu zwój pergaminu przyciśnięty księgą. Przed stołem z lewej strony stoi pleciony słomiany ul. W głębi pracowni-komnaty widoczne jest łoże z jasnym namiotowym baldachimem i zielonymi zasłonami. Z prawej strony widać fragment architektonicznego obramienia kominka, a z lewej półokrągłe okno wypełnione gomółkami.
Zdjęcie nr 3: Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta, ujętego prostą, malowaną na jasnobrązowo ramę. Przedstawienie św. Ambrożego w pracowni zostało wkomponowane w pole w kształcie stojącego prostokąta ujętego u dołu i u góry przeciwstawną parą odcinkowych łuków nadwieszonych. Wokół pola obrazowego widoczne jest w odcieniach ciemnego drewna mazerowanie. Centrum kompozycji stanowi sylwetka siedzącego świętego w pracowni przy nakrytym żółtą tkaniną stole o wolutowych, rzeźbionych nogach. Ambroży zwrócony jest w trzech czwartych w prawo z nogami nieznacznie odchylonymi w lewo. Jego pociągłą twarz okala siwiejący krótki zarost. W prawej ręce trzyma otwartą księgę w czerwonej oprawie, zaś lewą podtrzymuje złoty pastorał o zdobnej krzywaśni, z której końca zwisa paniselus. Ubrany jest we wzorzystą jasną kapę podbitą niebieską podszewką. Okrywa ona białą albę. Na jego rękach widoczne są rękawiczki pontyfikalne, a na głowie mitra biskupia z tej samej tkaniny co kapa. Na blacie pomiędzy innymi leży na pulpicie otwarta księga. Widoczny jest także kałamarz oraz zwisający z krawędzi blatu zwój pergaminu przyciśnięty księgą. Przed stołem z lewej strony stoi pleciony słomiany ul. W głębi pracowni-komnaty widoczne jest łoże z jasnym namiotowym baldachimem i zielonymi zasłonami. Z prawej strony widać fragment architektonicznego obramienia kominka, a z lewej półokrągłe okno wypełnione gomółkami.
Zdjęcie nr 4: Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta, ujętego prostą, malowaną na jasnobrązowo ramę. Przedstawienie św. Ambrożego w pracowni zostało wkomponowane w pole w kształcie stojącego prostokąta ujętego u dołu i u góry przeciwstawną parą odcinkowych łuków nadwieszonych. Wokół pola obrazowego widoczne jest w odcieniach ciemnego drewna mazerowanie. Centrum kompozycji stanowi sylwetka siedzącego świętego w pracowni przy nakrytym żółtą tkaniną stole o wolutowych, rzeźbionych nogach. Ambroży zwrócony jest w trzech czwartych w prawo z nogami nieznacznie odchylonymi w lewo. Jego pociągłą twarz okala siwiejący krótki zarost. W prawej ręce trzyma otwartą księgę w czerwonej oprawie, zaś lewą podtrzymuje złoty pastorał o zdobnej krzywaśni, z której końca zwisa paniselus. Ubrany jest we wzorzystą jasną kapę podbitą niebieską podszewką. Okrywa ona białą albę. Na jego rękach widoczne są rękawiczki pontyfikalne, a na głowie mitra biskupia z tej samej tkaniny co kapa. Na blacie pomiędzy innymi leży na pulpicie otwarta księga. Widoczny jest także kałamarz oraz zwisający z krawędzi blatu zwój pergaminu przyciśnięty księgą. Przed stołem z lewej strony stoi pleciony słomiany ul. W głębi pracowni-komnaty widoczne jest łoże z jasnym namiotowym baldachimem i zielonymi zasłonami. Z prawej strony widać fragment architektonicznego obramienia kominka, a z lewej półokrągłe okno wypełnione gomółkami.
Zdjęcie nr 5: Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta, ujętego prostą, malowaną na jasnobrązowo ramę. Przedstawienie św. Ambrożego w pracowni zostało wkomponowane w pole w kształcie stojącego prostokąta ujętego u dołu i u góry przeciwstawną parą odcinkowych łuków nadwieszonych. Wokół pola obrazowego widoczne jest w odcieniach ciemnego drewna mazerowanie. Centrum kompozycji stanowi sylwetka siedzącego świętego w pracowni przy nakrytym żółtą tkaniną stole o wolutowych, rzeźbionych nogach. Ambroży zwrócony jest w trzech czwartych w prawo z nogami nieznacznie odchylonymi w lewo. Jego pociągłą twarz okala siwiejący krótki zarost. W prawej ręce trzyma otwartą księgę w czerwonej oprawie, zaś lewą podtrzymuje złoty pastorał o zdobnej krzywaśni, z której końca zwisa paniselus. Ubrany jest we wzorzystą jasną kapę podbitą niebieską podszewką. Okrywa ona białą albę. Na jego rękach widoczne są rękawiczki pontyfikalne, a na głowie mitra biskupia z tej samej tkaniny co kapa. Na blacie pomiędzy innymi leży na pulpicie otwarta księga. Widoczny jest także kałamarz oraz zwisający z krawędzi blatu zwój pergaminu przyciśnięty księgą. Przed stołem z lewej strony stoi pleciony słomiany ul. W głębi pracowni-komnaty widoczne jest łoże z jasnym namiotowym baldachimem i zielonymi zasłonami. Z prawej strony widać fragment architektonicznego obramienia kominka, a z lewej półokrągłe okno wypełnione gomółkami.

Św. Ambroży w pracowni

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Osiek
Miejscowość
Głębowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Matki Boskiej Szkaplerznej
Miejsce przechowywania
plebania
Identyfikator
DZIELO/12995
Kategoria
obraz
Dookreślenie zabytku
obraz z zaplecka stalli
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza połowa XVII w.
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
olej na desce, mazerowanie
Wymiary podstawowe
szerokość – 58,5 cm
wysokość – 83 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 72,5 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz „Św. Ambroży w pracowni”, jako jedno z czerech przedstawień ojców Kościoła, pochodzi z zaplecka wczesnobarokowych stalli ustawionych w prezbiterium kościoła. W późniejszym czasie obrazy zostały wprawione do nowych stalli z XVIII wieku, ustawionych w lewej kaplicy bocznej. Obecnie są wymontowane i przechowywane na plebanii.

Opis

Obraz uzyskał kształt stojącego prostokąta, ujętego prostą, malowaną na jasnobrązowo ramę. Przedstawienie św. Ambrożego w pracowni zostało wkomponowane w pole w kształcie stojącego prostokąta ujętego u dołu i u góry przeciwstawną parą odcinkowych łuków nadwieszonych. Wokół pola obrazowego widoczne jest w odcieniach ciemnego drewna mazerowanie. Centrum kompozycji stanowi sylwetka siedzącego świętego w pracowni przy nakrytym żółtą tkaniną stole o wolutowych, rzeźbionych nogach. Ambroży zwrócony jest w trzech czwartych w prawo z nogami nieznacznie odchylonymi w lewo. Jego pociągłą twarz okala siwiejący krótki zarost. W prawej ręce trzyma otwartą księgę w czerwonej oprawie, zaś lewą podtrzymuje złoty pastorał o zdobnej krzywaśni, z której końca zwisa paniselus. Ubrany jest we wzorzystą jasną kapę podbitą niebieską podszewką. Okrywa ona białą albę. Na jego rękach widoczne są rękawiczki pontyfikalne, a na głowie mitra biskupia z tej samej tkaniny co kapa. Na blacie pomiędzy innymi leży na pulpicie otwarta księga. Widoczny jest także kałamarz oraz zwisający z krawędzi blatu zwój pergaminu przyciśnięty księgą. Przed stołem z lewej strony stoi pleciony słomiany ul. W głębi pracowni-komnaty widoczne jest łoże z jasnym namiotowym baldachimem i zielonymi zasłonami. Z prawej strony widać fragment architektonicznego obramienia kominka, a z lewej półokrągłe okno wypełnione gomółkami.

Zarys problematyki artystycznej

„Św. Ambroży w pracowni”, podobnie jak i trzy przedstawienia pozostałych ojców Kościoła, wpisuje się w tradycję przedstawień opartych na typie ikonograficznym określanym jako Uczony w pracowni. Genezy tego rozwiązania kompozycyjnego należy upatrywać w najstarszych przedstawieniach wczesnochrześcijańskich i bizantyńskich, ilustrujących pracę natchnionych autorów, pojawiających się w kodeksach rękopiśmiennych zawierających teksty biblijne lub na plakietkach z kości słoniowej. Występują w nich najczęściej przedstawienia proroków, ewangelistów, ojców Kościoła, uczonych teologów, prawników i historyków. W tym celu wykształcony został schemat ukazujący autora siedzącego na katedrze, na ogół w profilu, w zamyślonej pozie bądź piszącego przy pulpicie pisarskim. Układ ten, wielokrotnie powtarzany, z pokolenia na pokolenie nabrał cech raczej ogólnych typów niż rzeczywistych podobizn. Przedstawienia te, oprócz samych autorów, ukazywały także ich otoczenie, warsztat, czego przykład stanowi całostronicowa miniatura ukazująca Ezdrasza przy pracy w Biblii zwanej Codex Amiatinus z około 700 roku (Florencja, Biblioteka Medicea Laurenziana, Ms. Amatinus I, fol. Vr.). Starotestamentowy pisarz został ukazany, pisząc w trzymanym na kolanach kodeksie, na tle otwartej szafy z księgami. Inne przedmioty pisarskie zostały rozmieszczone na niskim pulpicie i wokół niego. W ten sposób narodziła się idea pracowni z włoska nazywanej „studiolo”. Idea takiej pracowni, będącej odpowiednim miejscem pracy dla uczonego, literata, filozofa, pojawiła się już w czasach starożytnych. Wzmiankują o tym chociażby przekazy literackie autorstwa Cycerona i Pliniusza Starszego. W wieku XIV pojęcie „studiolo” było znane i rozumiane w myśl starożytnych. Jednakże tylko nieliczni mogli sobie pozwolić na posiadanie osobnego miejsca pracy. W „Vita solitaria” Petrarka akcentował konieczność życia w samotności, z daleka od zgiełku codziennych spraw po to, by móc rozwijać się intelektualnie i duchowo. Jego pracownia urządzona w Arqua pod Padwą szybko stała się po jego śmierci w 1374 roku miejscem pielgrzymek włoskich humanistów, mając wpływ na dalsze kształtowanie idei „studiolo”.
Szczególne miejsce w tego rodzaju przedstawieniach zajmowały wyobrażenia czterech ojców Kościoła – św. Grzegorza Wielkiego (zm. 604), św. Augustyna (zm. 430), św. Ambrożego (zm. 397) i św. Hieronima (zm. 420). Poprzez ukazywanie przy pracy intelektualnej prowadzonej we wnętrzu pracowni wypełnionej rozmaitymi sprzętami podkreślano ich wkład w rozwój myśli ludzkiej oraz udział w poznawaniu prawd objawionych. Jednocześnie w ten sposób była to czytelna inspiracja dla wszystkich, którzy kroczyli podobną drogą. Dlatego w połowie wieku XV Angelo Decembrio zalecał urządzenie humanistycznego studia w następujący sposób: „Obok instrumentów muzycznych, wizerunków dawnych bogów i bohaterów oraz książek winno znajdować się tam przedstawienie św. Hieronima zajętego pisaniem na pustyni, ponieważ wizerunek taki zachęca do pracy twórczej i kieruje umysł człowieka ku kontemplacji”. Także chętnie sięgano do przedstawień św. Ambrożego, ukazując go najczęściej podczas intelektualnego trudu w pracowni, ubranego w szaty biskupie, często z nieodłącznym atrybutem, jakim był pszczeli ul. Obecność ula nawiązywała do legendy mówiącej, że tuż po narodzinach rój pszczół usiadł na ustach niemowlęcia nie czyniąc mu krzywdy, co było zapowiedzią słodyczy jego słów. Ten sam rój ponownie wskazał Ambrożego, gdy w Mediolanie pośród zebranych w kościele szukano nowego biskupa. Do najstarszych przedstawień wyobrażających siedzącego przy pracy św. Ambrożego można zaliczyć m.in. całostronicową miniaturę w zbiorze kazań biskupa Eginona z Werony „Sermones legendi in festivitatibus Ecclesiae” (Berlin, Deutsche Staatsbibliothek, Ms. Phill. 1676) z lat 796-799 lub późniejsze dzieło Michaela Pachera „Czterej ojcowie Kościoła”, około 1483 roku (Monachium, Alte Pinakothek).
Także na gruncie polskim temat uczonego w pracowni był obecny w sztukach plastycznych. W tym względzie szczególne miejsce zajmują malowane awersy tryptyku „Rozesłania Apostołów” z Mikuszowic z około 1470 roku (Kraków, Muzeum Narodowe, Pałac Biskupa Erazma Ciołka), gdzie na czterech kwaterach przedstawiono ojców Kościoła w swoich pracowniach. W podobnym typie zakomponowano szafę Poliptyku Fromborskiego z 1504 roku (Frombork, katedra Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja), gdzie rzeźbione postacie czterech ojców Kościoła, siedzących przy pulpitach pod baldachimami, zajmują miejsce po obu stronach stojącej Madonny z Dzieciątkiem. Czterej ojcowie Kościoła zostali przedstawieni także na rewersach skrzydeł tryptyku Zaśnięcia NMP z fundacji biskupa Jana Konarskiego, wykonanego w 1521 roku do katedry krakowskiej przez Michała Lancza z Kitzingen (Kraków, Muzeum Narodowe, Pałac Biskupa Erazma Ciołka). Osobne miejsce zajmuje w tym kontekście epitafium Filipa Buonaccorsiego zw. Kallimachem (zm. 1496), wykonane w norymberskim warsztacie Piotra Vischera, według projektu Wita Stwosza, po 1506 roku (Kraków, bazylika Trójcy Świętej OO. Dominikanów). Sekretarz królewski został przedstawiony na brązowej płycie, jak siedzi przy pulpicie pisarskim we wnętrzu swojej pracowni, wypełnionej różnymi sprzętami.
W ten bogaty kontekst wpisują się wszystkie cztery wyobrażenia ojców Kościoła w Głębowicach. Tworzą one niezwykle dekoracyjny cykl, który wyszedł spod ręki lokalnego artysty. W komponowanych scenach można dostrzec pewną archaizację wynikającą z korzystania z wcześniejszych wzorów graficznych, które musiały powstać w dobie późnego renesansu. Przemawia za tym koncepcja wnętrza, charakterystyczny kształt mitr biskupich, pojawiające się przedmioty jak np. lustro czy też zegar stołowy oraz gomółkowe okna. Malarz z upodobaniem do swoich kompozycji wprowadza wielość piętrzących się ksiąg, przyborów pisarskich oraz motyw zwisającego z krawędzi stołu karteluszka lub dokumentu z woskowymi pieczęciami. Ich obecność w stallach kościoła w Głębowicach jest także świadectwem mocnego nacisku na akcentowanie przez reformę trydencką roli, jaką w nauczaniu Kościoła odgrywa Tradycja. Stąd też przedstawienie czterech głównych ojców Kościoła występuje np. na późnorenesansowej polichromii z 1597 roku odsłoniętej w 2017 roku w kościele parafialnym w Bestwinie, gdzie ojcowie Kościoła zostali przedstawieni w medalionach w półpostaci z atrybutami i podpisami. Podobne medaliony znajdowały się na polichromii Fabiana Sobinowicza z roku 1630 w nawie kościoła parafialnego w Łękawicy koło Żywca, spalonego w roku 1992. W podobny sposób należy interpretować obecność rzeźbionych postaci czterech ojców Kościoła w ołtarzu głównym z drugiej ćwierci wieku XVIII w kościele św. Marcina w Lesznej Górnej na Śląsku Cieszyńskim.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Konserwację wyjętych obrazów w 2001 roku przeprowadziła prof. Grażyna Korpal i Karol Haberny.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 462;
P. Skubiszewski, Rzeźba nagrobna Wita Stwosza, Warszawa 1957, s. 77-90;
Z. Waźbiński, Portret renesansowego amatora sztuki, „Rocznik Historii Sztuki”, t. 7 (1969), s.163-176;
P. Skubiszewski, Malarstwo karolińskie i przedromańskie, Warszawa 1973, s. 145, il. 44.
E. Sauser, Ambrosius, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, t. 5, Ikonographie der Heiligen. Aaron bis Crescentianus von Rom, Rom-Freiburg-Basel-Wien 1994, kol. 115-119;
Wawel 1000-2000. Kultura artystyczna dworu królewskiego i katedry. Katedra Krakowska - biskupia, królewska, narodowa, Katalog, t. 1, red. M. Podlewska-Reklewska, Kraków 2000, s. 80;
P. Skubiszewski, Sztuka Europy łacińskiej od VI do IX wieku, Lublin 2001, s. 51-52;
A. Jasińska, Portret uczonego w malarstwie. Zarys historii i rozwoju typów ikonograficznych, [w:] Uczony i jego pracownia. Katalog wystawy w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. M. Reklewska, Kraków 2005, s. 9-24;
Sz. Tracz, Obraz „Św. Hieronim w pracowni” z kolekcji Lanckorońskich na Wawelu – iluzja i realizm na styku malarstwa włoskiego i niderlandzkiego przełomu XV i XVI w., [w:] „Świat i Słowo”, nr 1 (22) 2014, s. 19-34.

Streszczenie

Obraz „Św. Ambroży w pracowni” przynależy do cyklu przedstawień czterechojców Kościoła z pierwszej połowy XVII wieku, umieszczonych najpierw w zapleckach wczesnobarokowych stalli, a następnie przeniesionych do nowych stalli z XVIII wieku w kościele w Głębowicach. Wizerunek reprezentuje popularny typ ikonograficzny, określany jako Uczony w pracowni.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

AKKM, AV 35, k. 406 (721);

Osoby związane z dziełem

Zdjęcie nr 1 dla osoby: Ambroży św.
Ambroży św.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Epitafium w kształcie stojącego prostokąta wsparte na wysuniętym do przodu gzymsie, obwiedzione profilowanym obramieniem, zwieńczone krenelażem wypełnionym ślepym maswerkowaniem i rozetkami. W polu płyty, nad tablicą inskrypcyjną tarcza z godłem herbu Łabędź, labrami, koroną i klejnotem. Poniżej inskrypcja „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) | Tu spoczywa / Teodor ze Skrzynna Dunin / zmarły 13go czerwca 1853 / w 38mym roku życia swego / pozostały brat prosi / o wstawienie | / do Boga / za Jego duszę”
płyta nagrobna
Epitafium Teodora ze Skrzynna Dunina
Zdjęcie nr 1: Grupa na tęczy składa się z na wpół ludowo rzeźbionego centralnie krucyfiksu z martwym Chrystusem, po bokach którego stoi pełnorzeźbiona Matka Boska Bolesna i św. Jan Ewangelista. Zbawiciel do krzyża został przymocowany trzema gwoździami. Jezus został ukazany jako martwy z zamkniętymi oczami i głową opadającą na piersi. Jego postać jest wysmukła z nienaturalnie potraktowaną muskulaturą korpusu. Ciało jest wychudzone o zapadłej klatce piersiowej z podkreśloną linią żeber i mostkiem. Z prawej strony widoczny jest przebity bok. Nieznacznie rozchylone nogi są sztywne w kolanach. Prawa stopa założona jest na lewą. Pociągła twarz Chrystusa została miękko opracowana bez szczególnej dbałości o szczegóły anatomiczne. Chrystus ma zamknięte oczy, prosty nos oraz lekko otwarte usta otoczone ciemnobrązowym zarostem, przechodzącym w brodę nieznacznie rozdwojoną na końcu. Jego ciemnobrązowe włosy z lekkim puklowaniem opadają pasmem z prawej strony na ramię, a z lewej na kark, odsłaniając wydatną małżowinę lewego ucha. Chrystus ma na głowie srebrzoną laserunkowo, cierniową koronę, spod której na czoło spływają krople krwi. Krew widoczna jest również na jego rękach, torsie i nogach. Charakterystycznie rzeźbione są nieproporcjonalnie duże dłonie o dwóch zgiętych palcach. Biodra Zbawiciela przepasane są złoconym, krótkim perizonium w formie chusty zawiązanej na duży węzeł z festonem opadającym wzdłuż prawego boku. Ponad głową Chrystusa zawieszony jest titulus w formie tabliczki o faliście wycinanych brzegach ze złotym napisem: „INRI”. Stojąca na lekkim wzgórku Matka Boska Bolesna ukazana została w ujęciu trzy czwarte w lewo w nieznacznym kontrapoście. Zgięte w łokciach ręce o nieproporcjonalnie dużych dłoniach ma skrzyżowane na piersi. Maria ma podłużną twarz pozbawioną cech szczególnych. Jej głowę osłania złocona chusta opadająca na ramiona, spod której widoczne są pasma brązowych włosów. Ubrana jest w długą, ciemnoochrową suknię, malowaną laserunkiem, przepasaną w tali oraz płaszcz narzucony na ramiona. Spod sukni widać czubki stóp. Święty Jan Ewangelista został zwrócony trzy czwarte w prawo w lekkim kontrapoście. Stojąc na niewielkim wzgórku, trzyma na wysokości brzucha splecione nieproporcjonalnie duże dłonie. Święty ma pociągłą twarz okoloną półdługimi, mocno kręconymi włosami, których pasma z lewej strony odsłaniają wydatną małżowinę uszną. Bardzo mocno zaakcentowano jego krtań. Apostoł ubrany jest w długą tunikę z charakterystycznym kołnierzykiem, malowaną laserunkiem na ciemnooliwkowo oraz złocony płaszcz narzucony na lewe ramię, którego połę zdaje się przyciskać do pasa prawą ręką. Spod tuniki widoczne są czubki stóp. Na zachowanym fragmencie oryginalnej belki tęczowej widnieje czerwona inskrypcja: „[...]IT ET IN HONOREN SANCTE MARIE / MAGDALE”.
rzeźba
Grupa Ukrzyżowania
Zdjęcie nr 1: Feretron uzyskał formę dwuczęściowej konstrukcji. Górną tworzy wydłużone, owalne obramienie z ażurowej wici akantowo-roślinnej, dekorowanej przy szczycie wydatną rozetą, przechodzące w ścięty po bokach postument, zdobiony na środku z jednej strony płaskorzeźbioną, uskrzydloną główką aniołka, a z drugiej trupią czaszką, którym towarzyszy wić roślinna. Obramienie przymocowane jest do brązowej podstawy w kształcie leżącego graniastosłupa przeprutego dwoma kwadratowymi otworami przeznaczonymi na zakładanie drążków procesyjnych. Obramienie ujmuje pełnoplastyczną rzeźbę dwustronną z przedstawieniem stojącej w lekkim kontrapoście Matki Boskiej w złotej, zamkniętej koronie na głowie. Na wysokości ramion otacza ją promienista mandorla. Na awersie Madonna na wysokości piersi ma złożone ręce do modlitwy. Jej twarz o jasnej karnacji jest pociągła. Ma prosty, wydatny nos i wąskie usta. Spod korony spływają dwa pasma brązowych włosów, układających się na ramionach okrytych złotym płaszczem. Jego poły równolegle wzdłuż postaci opadają ku ziemi, odsłaniając długą, czerwoną tunikę lamowaną pod szyją i przy rękawach złotą taśmą. Z kolei na rewersie Maria prawą rękę ma przyłożoną do piersi, a w lewej, wyciągniętej przed siebie, trzymała niezachowane berło. Także tu Madonna ma mocno pociągłą twarz o prostym nosie i wąskich ustach. Spływające spod korony brązowe włosy układają się na jej ramionach. Ubrana jest w złoty płaszcz, którego poły opadają wzdłuż jej postaci, odkrywając złoty gorset i sięgającą kolan spódnicę, pod którą widoczna jest długa, złota tunika.
feretron
Feretron z przedstawieniem Matki Boskiej
Zdjęcie nr 1: Pole obrazowe feretronu uzyskało kształt owalu ujętego w złoconą, ażurową ramę skomponowaną z liści akantu. Całość obramienia wieńczy zamknięta, korona z krzyżykiem na globie, wypełniona purpurą z obręczą naśladującą kameryzację. Na awersie w polu obrazowym feretronu przedstawiono Chrystusa Bolesnego w typie Ecce Homo. Postać ukazana została w półpostaci z głową lekko przechyloną w prawą stronę. Chrystus ma ręce związane w nadgarstkach. W prawej ręce trzyma trzcinę. Zarówno twarz, jak i tors otrzymały jasną karnację. Jego umęczone oblicze charakteryzuje prosty nos, szeroko otwarte oczy oraz wydatne, czerwone usta. Głowę okalają jasnobrązowe włosy, odsłaniające lewe ucho, które puklami opadają na ramiona. Wokół twarzy widoczny jest krótki zarost przechodzący w charakterystycznie zawiniętą podwójnie brodę. Na głowie ma małą koronę cierniową, spod której ciekną strużki krwi, widoczne na czole, skroniach, włosach, torsie i rękach. Chrystus na ramionach ma narzucony purpurowy płaszcz zakrywający prawe ramię, którego obie poły są zawinięte na wysokości skrępowanych dłoni. Jego postać otaczają delikatnie zaznaczone jasne promienie widoczne na jasnoniebieskim tle całego przedstawienia. Na rewersie pola obrazowego feretronu namalowano wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej. Madonna została ukazana frontalnie w półpostaci. Prawą ręką wskazuje na trzymane na lewym ramieniu Dzieciątko Jezus. Jej podłużną twarz o ciemnej karnacji charakteryzuje wydatny, prosty nos, migdałowe oczy, mięsiste usta oraz dwa równoległe cięcia widoczne na prawym policzku. Na głowie ma ciemnoniebieski maforion podbity czerwienią i lamowany ciemnoochrową taśmą, odsłaniający fragment szkarłatnej sukni na piersi oraz prawy jej rękaw. Pod szyją namalowano potrójny sznur pereł z zawieszonym na nim srebrnym krzyżykiem. Maria ma na głowie wysoką koronę o obłych sterczynach, dekorowaną imitacją pereł oraz kamieni szlachetnych. Dzieciątko zostało ujęte w trzech trzecich, z głową zwróconą w prawą stronę. Prawą rękę wznosi w geście błogosławieństwa, w lewej natomiast trzyma gruby kodeks Ewangelii w szkarłatnej okładce. Mały Jezus ma owalną twarz o ciemnej karnacji. Widoczny jest wydatny nos i usta oraz szeroko otwarte oczy. Ma na sobie szkarłatnoczerwoną tunikę zdobioną srebrnymi rozetkami i lamowaną ciemnoochrową grubą taśmą. Głowę Chrystusa wieńczy wysoka korona, kształtem i dekoracją zbliżona do korony Madonny. Głowy postaci otaczają złocistoochrowe nimby, poszerzone o czerwonożółty otok ze złotymi gwiazdami oraz dodatkowo malowane jasne promienie widoczne na jasnoniebieskim tle obrazu.
feretron
Feretron dwustronny z Ecce Homo i Matką Boską Częstochowską
Zdjęcie nr 1: Pole obrazowe feretronu uzyskało kształt nieregularny. Ujmuje je wklęsło-wypukła profilowana rama, otoczona spływami wolutowymi oraz motywami rocaille. Niski, fazowany postument do którego przymocowano górną cześć feletronu przepruto dwoma kwadratowymi otworami umożliwiającymi włożenie drążków do noszenia. Na awersie feretronu w polu obrazowym ukazano w ujęciu en trois quarts pokutującą świętą Marię Magdalenę ujętą w pozycji półsiedzącej przed grotą. Święta lewą nogę wspiera na kamiennym stopniu. Ma głowę uniesioną w stronę nieba. Prawą rękę wspiera na piersi, w lewej zaś trzyma drewniany krucyfiks oparty o otwartą księgę. Księga spoczywa na skalnej półce. Pod nią widoczna jest zwisająca włosienica, a przed nią leży trupia czaszka. Maria Magdalen ma jasną karnację, duże, zalane łzami oczy, wydatny nos i pełne, rumiane policzki oraz niskie czoło. Głowę otaczają długie, jasnobrązowe włosy rozczesane na środku głowy i opadające do połowy ramion oraz promienisty nimb. Postać odziana jest w sięgającą ziemi niebieską suknię przepasaną cienką, złotą taśmą, z długimi rękawami podwiniętymi do łokci. Przez lewe ramię ma przerzucony jasno różowy płaszcz, którego poła opada za nią. Na kamiennym stopniu, o który nogą wspiera się święta, stoi kulista waza, a obok niej leży dyscyplina. Skały groty porośnięte są trawą. Za Marią Magdaleną na tle wstającej jutrzenki rozpościera się pejzaż z widocznym fragmentem wzgórza oraz drzewem. Na rewersie feretronu w polu obrazowym przedstawiono pokutującą św. Rozalię. Pokutnica została ukazana w 2/3 postaci w ujęciu en trois quart, siedząc przy wejściu do groty. Święta na wysokości piersi ma ręce złożone do modlitwy. O jej lewe ramię oparty jest drewniany krucyfiks. Rozalię charakteryzuje owalna twarz z rumianymi policzkami, prosty, wydatny nos, pełne usta i oczy zwrócone ku górze. Na głowie ma różany wianek spod którego na ramiona opadają długie jasnobrązowe włosy. Ubrana jest w jasnofioletową suknię z długimi rękawami, w partii dekoltu obszytą wąską, złotą taśmą. Na ramionach ma narzucony zielony płaszcz, podbity jasną ochrą, którego wywinięta poła prawie w większości okrywa jej postać. Pod prawym łokciem widoczna jest leżąca na skalnej półce otwarta księga, przed którą leży trupia czaszka. Za Rozalią rozpościera się górzysty pejzaż z motywem niebiesko różowego nieba. U spodu skalnej półki, na której leży księga i czaszka, tuż przy ramie obrazu, widoczny jest napis: „S. Rozalia R:P: 1862.”
feretron
Feletron dwustronny ze św. Marią Magdaleną i św. Rozalią
Zdjęcie nr 1: Pole obrazowe feretronu uzyskało kształt nieregularny. Ujmuje je rzeźbiona, wklęsło-wypukła profilowana rama, otoczona spływami wolutowymi oraz motywami rocaille. Niski, fazowany postument, do którego przymocowano górną część feretronu, przepruto dwoma kwadratowymi otworami umożliwiającymi włożenie drążków do noszenia. Na awersie feretronu w polu obrazowym przedstawiono Matkę Boską z Dzieciątkiem. Maria została ukazana frontalnie, w półpostaci. Na lewym ramieniu trzyma Dzieciątko, któremu prawą ręką podaje jabłko. Madonna ma jasną karnację z rumianymi policzkami. Jej twarz charakteryzuje wydatny, prosty nos, duże, ciemne oczy oraz wyraziste usta. Na głowie ma ciemnogranatowy maforion podbity zielenią, lamowany złotą taśmą dekorowaną naśladownictwem kameryzacji. Spod maforionu wokół głowy widać białą chustę. Maforion jest spięty pod szyją złotą fibulą w kształcie stylizowanego kwiatu. Okrywa on ramiona Marii odsłaniając jednocześnie na piersi i pod prawą ręką fragmenty fioletowej sukni spodniej, także lamowanej złotą taśmą z imitacją kameryzacji. Na prawym ramieniu maforion ozdobiony jest złotą, ośmioramienną gwiazdą w otoku. Matka Boska ma na lekko pochylonej w lewo głowie złotą, zamkniętą koronę, zwieńczoną globem z krzyżykiem. Obręcz i pałąki korony zdobione są malowanymi kamieniami szlachetnymi. Siedzący na lewym ramieniu mały Jezus ujęty został w trzech czwartych. W lewej ręce trzyma kodeks Ewangelii, a prawą sięga po jabłko trzymane przez Matkę w prawej ręce. Dzieciątko o rumianych policzkach ma jasną karnację. Jego twarz jest owalna. Charakteryzują ją duże, ciemne oczy, wydatny nos i czerwone usta. Na głowie ma krótkie, brązowe włosy z charakterystycznymi lokami i kosmykiem wychylającym się spod korony na czole. Mały Jezus ubrany jest w lamowaną złotą taśmą z imitacją kameryzacji szkarłatną tunikę, przewiązaną taką samą taśmą w pasie. Spod niej widoczne są częściowo obie jego stopy obute w sandały. Jezus ma na głowie zamkniętą złotą koronę, zwieńczoną krzyżykiem. Zarówno obręcz, jak i pałąki dekorowane są malarską imitacją kameryzacji. Postacie zostały przedstawione na brązowym tle, rozjaśnionym świetlistymi nimbami widocznymi wokół głowy Madonny i Dzieciątka. Na rewersie feretronu przedstawiono św. Józefa z Dzieciątkiem na rękach. Józef został ukazany stojąc w dwóch trzecich postaci. Ujęty został w trzech czwartych w prawo. Jest to starszy mężczyzna z wyraźnie zwróconą głową w prawą stronę. Nad jego głową widać nieznacznie zaznaczony nimb talerzowy z gwiazdą w środku. Ma siwe włosy i taki sam krótki zarost. Jego twarz jest pociągła o śniadej karnacji z wydatnym nosem, ustami i szeroko otwartymi niebieskimi oczami. Ma na sobie ciemnoniebieską tunikę oraz osuwający się z ramion ciemnoochrowy płaszcz zakrywający zgięte w łokciach ręce, którymi podtrzymuje Dzieciątko. Mały Jezus został ujęty nago w trzech czwartych w lewo z wyraźnie zwróconą głową w tę samą stronę. Odchyla się od Józefa, trzymając w uniesionych rączkach drobne gałązki różanego krzewu. Ma jasną karnację. Jego twarz charakteryzuje wysokie czoło, częściowo zasłonięte przez krótkie, pofalowane włosy. Dzieciątko ma kształtnie malowany nos i usta oraz deltę nosową z lekko przymkniętymi oczami. Biodra Pana Jezusa okrywa biała chusta, odsłaniająca jego nóżki, spod której widać dłonie Józefa. Głowę małego Jezusa otacza świetlisty nimb.
feretron
Feretron dwustronny z Matką Boską z Dzieciątkiem i św. Józefem

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. W centrum kompozycji znajduje się św. Franciszek, usytuowany nieco z lewej strony obrazu, w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z rękami rozłożonymi szeroko na boki. Ma podłużną twarz, z krótkim i jasnym zarostem, z oczami skierowanymi na Chrystusa, na głowie tonsurę. Święty ubrany jest w habit franciszkański przewiązany sznurem, a na stopach ma założone sandały. W górnej części obrazu, po prawej stronie znajduje się Chrystus jako serafin, z którego ran wychodzą czerwone promienie tworzące stygmaty u świętego Franciszka. Przed świętym, na wysokim wzniesieniu ułożone są: otwarta księga oraz czaszka. W tle, pośrodku widać zakonnika, ukazanego w pozycji siedzącej, czytającego księgę. W oddali widać pejzaż górski i pochmurne niebo. W dolnej części obrazu słabo czytelna sygnatura „Wład(ysław) P. Bąkowski 1886.” Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, zdobiona stylizowanymi rocaille'ami.
obraz

Stygmatyzacja św. Franciszka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem. Święty został ukazany w ujęciu do kolan, zwrócony w lewo, w stronę Dzieciątka stojącego na blacie przykrytym czerwonym obrusem. Głowa świętego jest delikatnie przechylona w lewo, lewa ręka obejmuje Dzieciątko, prawa opuszczona trzyma kwiat lilii. Święty ma owalną twarz o młodzieńczych rysach, na głowie tonsurę. Jest ubrany w habit franciszkański. Dzieciątko ukazane zostało niemal nagie, z białą chustą okrywającą biodro i przerzuconą przez prawe ramię. Prawą ręką Chrystus dotyka brody świętego, lewą wyciąga w jego stronę. U stóp Dzieciątka leży otwarta księga. Wokół głów postaci złote nimby. Tło kompozycji jednolite, ciemnobrązowe. Na odwrocie napis malowany farbą „Fundator Walenty / Tekiela. / 1840. / 24 lipca”.
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie prostokąta zbliżonego do kwadratu ujęty złoconą, profilowaną ramą. W centrum kompozycji przedstawiony św. Benedykt w postawie stojącej, w ujęciu frontalnym z głową zwróconą w trzech czwartych w prawo. Święty ubrany w obszerny czarny habit benedyktyński z kapturem i szerokimi rękawami. Ukazany jako mężczyzna o pozbawionej zarostu okrągłej twarzy z wydatnym nosem oraz szeroko otwartymi, skierowanymi na wprost oczami. Wokół głowy tonsura oraz złocony nimb. Święty w swojej prawej ręce podtrzymuje oprawioną na czerwono księgę. Lewą dłoń składa na piersi na wysokości serca. Po prawej stronie obrazu widoczny fragment stołu przykrytego zieloną tkaniną, na którym widoczna biała mitra. Na drugim planie, po lewej stronie nieco za postacią świętego przedstawiono fragment wysokiego cokołu stanowiącego podstawę dla kolumny. Tło złocone, wytłaczane w motywy roślinno-kwiatowe.
obraz

Św. Benedykt

Zdjęcie nr 1: Obraz przedstawiający św. Izydora Oracza w kształcie stojącego prostokąta, podzielony na dwie strefy. W dolnej strefie został ukazany anioł orzący pole za pomocą pary wołów i pługa. Anioł ubrany jest ciemnozieloną tunikę, ma również czerwone skrzydła. Powyżej ukazana jest niewielka scenka rodzajowa przedstawiająca pasterza, ubranego w strój krakowski: niebieską sukmanę i czerwony kapelusz, stado białych owieczek oraz latające wrony. W górnej strefie obrazu, po prawej stronie został ukazany św. Izydor, który klęczy przed przydrożnym krzyżem ze złożonymi w geście modlitwy rękami. Święty ubrany jest w brunatno-zieloną sukmanę, szare spodnie i czarne buty z wysokimi cholewami. Twarz z dużymi oczami, krótkim zarostem okolona długimi i brązowymi włosami. Wokół głowy ma trójstrefowy nimb: brązowy kolisty, niebieski okrągły i żółty utworzony z przerywanej kreski. Sylwetki postaci, draperie oraz brzegi szat oddane są konturem i wypełnione płaską plamą barwną. Po lewej stronie obrazu widoczne murowane zabudowania z jasnobrązowymi dachami. Krzyż prosty, a wokół jego ramion jest namalowana żółto-pomarańczowa poświata. Tło obrazu jednolite, niebieskie. Rama drewniana, prosta, pokryta bejcą.
obraz

Św. Izydor Oracz

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.
obraz

Adoracja Matki Boskiej przez św. Józefa Kalasantego

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Ambroży w pracowni", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-ambrozy-w-pracowni

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności