Pana Jezusa Bielańskiego

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Osiek
Miejscowość
Głębowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Matki Boskiej Szkaplerznej
Miejsce przechowywania
południowa kaplica boczna
Identyfikator
DZIELO/12957
Kategoria
ołtarz
Dookreślenie zabytku
ołtarz boczny
Ilość
1
Czas powstania
po 1931 roku
Fundator
Tytus Dunuin
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i snycerskie, polichromowanie, złocenie
Wymiary podstawowe
szerokość – 3, 65 m
wysokość – 5, 5 m
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Nastawa, wraz z ołtarzem bocznym w kaplicy południowej, została ufundowana przez kolatora kościoła w Głębowicach Tytusa Dunina (zm. 1939) ze Skrzynna, herbu Łabędź, po przebudowie prezbiterium i obu kaplic w 1931 roku. W ołtarzu umieszczono osiemnastowieczny wizerunek Pana Jezusa Bielańskiego w typie Ecce Homo.

Opis

Przyścienna, jednokondygnacyjna nastawa ze zwieńczeniem uzyskała strukturę architektoniczną na rzucie łuku odcinkowego. Stipes ołtarzowy z drewnianą mensą z portatylem wykonano w kształcie sarkofagowym, ustawiając go na wysokim, fazowanym postumencie. Na nim znalazło się prostopadłościenne tabernakulum ujęte w czterech narożach pilastrami, o trzonach przyjmujących formę wolut, ustawionych pod kątem. Podpory dźwigają imposty połączone ze sobą gzymsem przyjmującym nad drzwiczkami formę łuku falistego. Drzwiczki uzyskały kształt stosującego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym. W ich polu znalazła się płaskorzeźbiona chusta Weroniki. Nad tabernakulum usytuowano tron wystawienia w formie profilowanego cokołu. Retabulum wsparto na dwuczęściowym, wysokim cokole. Kondygnację ujęto ustawionymi pod kątem opilastrowanymi, wklęsłymi filarami, przed którymi znalazła się para ustawionych pod kątem kolumn o kapitelach kompozytowych, usteweionyuch na postumentach o bokach dekorowanych prostokątnymi płycinami obramienionymi profilowanymi ramkami. Podpory dźwigają wyłamane imposty połączone ze sobą gzymsem. W polu głównym umieszczono obraz Pana Jezusa Bielańskiego w typie Ecce Homo ujęty ramą w formie stojącego prostokąta z uskokami w górnych narożach. Nad polem obrazowym przepruto okulus ujęty profilowaną ramą otwarty na przeszklenie witrażowe z wyobrażeniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zwieńczenie utworzono w formie stojącego prostokąta zamkniętego fragmentem gzymsu w formie łuku półkolistego nadwieszonego, ujęte pilastrami o trzonach przechodzących w spływy wolutowe. W polu znalazł się obraz ze św. Stanisławem wskrzeszającym Piotrowina ujęty ramą w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym nadwieszonym, z wklęsłym dolnym bokiem i ściętymi narożami. Górna strefa cokołu i fryz dekorowane stylizowanym ornamentem roślinnym z elementami muszli, akantu i rozet. Na gzymsie zwieńczenia usytuowano parę siedzących puttów. Struktura została polichromowana w kolorze beżowym, ornamentyka, profile i ramy pozłocono.
Na odwrocie portatylu napisy dotyczące konsekracji i wizytacji:
„Anno 1776 Die 27 Aprilis Illmus’ ac Re[verendis]simus D[ominus] D[omini] / […] DEJV Apostolica Apartia Episcopus / Abderitamensis(?) hoc Altare Porta ille consecravit et Reliqvias / A. S. Clementis ac Gemenasi(?) M.M. imposuit/ Datum ut A[…]/ Cracovie”
„Obsigillatum in Visitatione Ca/nonica Ilusstrissime ac reverentis / sine (?) Eppi[scopi] Cracoviensis Albini / Die 16 Junii 1883”
„Revisum et de nava obsigillatum / tempore Visitationis Canonice / in Głębowice die 2. M. Junii 1965. a. / peraetare / + Julianus Groblicki / Ep[isco]pus […] Cracov[iensis].”

Zarys problematyki artystycznej

Głebowickie nastawy ołtarzy bocznych reprezentują charakterystyczne dla okresu międzywojennego formy inspirowane rozwiązaniami barokowymi, bardzo popularnymi w środowisku Małopolskim, zwłaszcza w kościołach prowincjonalnych.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Nastawa od 2018 roku jest w trakcie konserwacji przeprowadzanej przez Monikę Domańską-Tomczyk. Podczas ostatniej konserwacji przywrócono pierwotną, beżową polichromię struktury architektonicznej nastawy.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 462.

Streszczenie

Nastawa, wraz z ołtarzem bocznym w kaplicy południowej, została ufundowana przez kolatora kościoła w Głębowicach Tytusa Dunina (zm. 1939) ze Skrzynna, herbu Łabędź, po przebudowie prezbiterium i obu kaplic w 1931 roku. W ołtarzu umieszczono osiemnastowieczny wizerunek Pana Jezusa Bielańskiego w typie Ecce Homo.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Pana Jezusa Bielańskiego", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/pana-jezusa-bielanskiego

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności