Ołtarz przytęczowy lewy Matki Boskiej Różańcowej

Dzieje zabytku

W kronice parafialnej napisani, że „w roku 1905 zakupił Michał Pająk (zwany Korzonkiem) sześć lichtarzy metalowych na ołtarz Matki Boskiej Różańcowej za kwotę 240 kor., on to sprawił także obraz w ołtarzu Matki Boskiej Różańcowej".

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem i ażurowymi uszakami o falistym brzegu. Mensa prostopadłościenna z portatylem, antepedium ujęte profilowanymi listwami z polem wewnętrznym dekorowanym silnie stylizowanym, malowanym ornamentem o esowatym przebiegu i wolutowych końcach. Na mensie tabernakulum prostopadłościenne, na planie wklęsło-wypukłym, ujęte na narożach taśmami o skręconych końcach, zamknięte falującym gzymsem, pośrodku którego rocaille. Drzwiczki prostokątne, pozłacane z płaskorzeźbionym kielichem z hostią, zamknięte łukiem nadwieszonym. Tabernakulum marmoryzowane na jasnokremowy odcień. Retabulum ujęte parą kolumn kompozytowych ustawionych na niskich cokołach z rozetką, wspierających belkowanie wyłamujące się ponad nimi, z wydatnym, profilowanym gzymsem. Fryz dekorowany girlandami kwiatów w części środkowej, po bokach rozetkami. Nad belkowaniem na osiach kolumn ustawione wazony o żłobionej w dwóch strefach powierzchni. Pole środkowe z niszą ujętą prostokątną, profilowaną ramą, zamkniętą łukiem nadwieszonym. W niszy figura Matki Boskiej z Lourdes. Nad łukiem pozłacana korona otwarta i rozetki. Zwieńczenie półkoliste, ujęte spływami wolutowymi, na których rzeźby uskrzydlonych aniołków. Pośrodku zwieńczenia owalny obraz z przedstawieniem św. Józefa z Dzieciątkiem ujęty ramą uformowaną z obłoków z odchodzącymi promieniami. Nad zwieńczeniem rzeźbiona, złocona korona zamknięta. Całość struktury ołtarza marmoryzowana na kolor niebieski z ciemniejszymi żyłkami; kolumny jasnobrązowe z malowaną z wicią roślinną; ornamenty i profile złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz wykonano w pierwszej połowie XIX wieku, jednak jego forma nawiązuje wyraźnie do sztuki baroku. Wykorzystano strukturę wykształconą w epoce nowożytnej, konstruując nastawę jednokondygnacyjną, z rzeźbą w polu środkowym pierwszej kondygnacji i mniejszym obrazem w zwieńczeniu. Ołtarz flankują kolumny, a zwieńczenie wypełnia gloria promienista.
Można zatem określić go wciąż jako barokowy i wskazać jako przykład sztuki prowincjonalnej, charakteryzującej się długim zapóźnieniem form, aż po pierwszą połowę XIX wieku, czyli około wiek dłużej. W strukturę wpleciono dodatkowo stojące na wyłamanych częściach belkowania wazony będące elementami zaczerpniętymi ze sztuki klasycystycznej oraz detale już stricte dziewiętnastowieczne – np. kwiaty współtworzące uszaki nastawy. Dekorujące zwieńczenie anioły stanowią przykład sztuki ludowej, cechuje je uproszczona budowa ciała, schematyczne ujęcie twarzy oraz sztywna poza.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Boczny ołtarz z figurą Matki Boskiej z Lourdes powstał w pierwszej połowie XIX wieku i jest przykładem długiego trwania tradycji barokowej w sztuce prowincjonalnej. Jego strukturę uzupełniają elementy nawiązujące do sztuki klasycystycznej oraz ludowej.

Bibliografia