ołtarz boczny Ukrzyżowania

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Andrychów
Miejscowość
Andrychów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Macieja Apostoła
Miejsce przechowywania
lewa nawa boczna
Identyfikator
DZIELO/24229
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza połowa XIX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i snycerskie, polichromia, złocenia, srebrzenia
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Ołtarz Ukrzyżowania powstał w pierwszej połowie XIX wieku.

Opis

Ołtarz boczny przyjął formę przyściennej, jednokondygnacyjnej i jednoosiowej struktury architektonicznej ze zwieńczeniem. Drewniany stipes ołtarzowy w formie sarkofagu na cokole ustawiono na trójstopniowym podeście. Całą nastawę ustawiono na wysokim, dwustrefowym postumencie, na którym wsparto niski cokół, podtrzymujący zwielokrotnione pilastry o gładkich trzonach i głowicach korynckich oraz flankujący kondygnację dwie pary kolumn. Podpory wspierają wklęsło-wypuklę belkowanie wyłamane na osi kolumn, z umieszczonym na nim na osi pola obrazowego fantazyjnym kartuszem z przedstawieniem gołębicy jako Ducha Świętego. Na belkowaniu, na osi kolumn skrajnych, usytuowano rzeźby stojących aniołów, a na osi kolumn środkowych elementy półkolistego, przerwanego przyczółku z siedzącymi dwoma aniołkami. Zwieńczenie uzyskało kształt leżącego prostokąta o wklęsłych bokach, przechodzących w spływy wolutowe z pilastrami flankującymi pole obrazowe, podtrzymujące wyłamany na osi pilastrów i nadwieszone nad polem obrazowym profilowany gzyms koronujący. Na osi pilastrów ustawiono na nim dwa przyczółki faliste, a na osi retabulum promienistą glorię z chrystogramem "IHS" otoczonym obłokami. Pole obrazowe w kondygnacji uzyskało kształt stojącego prostokąta ujętego profilowaną ramą o nieznacznie wklęsłych bokach i podstawie, zwieńczonego łukiem nadwieszonym z uskokiem. W nim na złoconym tle zawieszono drewniany krucyfiks. Poniżej pola widoczna jest podłużna, prostokątna płycina. W polu zwieńczenia w kształcie obramionego profilem stojącego prostokąta zamkniętego nadwieszonym łukiem odcinkowym zainstalowano obraz z okiem Bożej Opatrzności. Całość retabulum polichromowano na czarno, natomiast kolumny, głowice pilastrów, profile o szaty aniołów i ich skrzydła wyzłocono. Rzeźby aniołów uzyskały polichromię naturalistyczną.

Zarys problematyki artystycznej

Powstały w pierwszej połowie XIX wieku ołtarz Ukrzyżowania został wykonany jeszcze w duchu późnego baroku, za czym przemawia artykulacja jego struktury. Jednakże klasycyzujący kształt sarkofagowego stipesu oraz ornamentyka kapiteli kolumn i głowic pilastrów wyraźnie zdradza wpływ klasycyzmu, co w jakiejś mierze jest też widoczne w bliźniaczych dwóch innych ołtarzach Bocznych Serca Jezusowego i Niepokalanego Poczęcia w Andrychowie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono na początku XXI wieku.

Literatura

T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 534-536.

Streszczenie

Pźnobarokowy ołtarz Ukrzyżowania z widocznymi elementami klasycyzmu powstał w pierwszej połowie XIX wieku.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "ołtarz boczny Ukrzyżowania", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-ukrzyzowania-4

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności