Ołtarz boczny Najświętszego Serca Jezusa

Dzieje zabytku

W 1894 roku zapisano w księdze wydatków na budowę kościoła kwotę wydaną na „podróż do Kent (Kęt) po szkło i rzeźby”. W tym samym roku zapisano kwotę wydaną na zadatek na ołtarz boczny, drugi zadatek wypłacono kilka miesięcy później, kolejny w 1896 roku. Wszystkie przyjął autor ołtarza – Stanisław Jarząbek. W 1896 roku Andrzej Krzesowiak wykonał stopnie do bocznego ołtarza. W 1925 roku ołtarz został pokryty pokostem i polakierowany. W inwentarzu ekspozytury rzymskokatolickiej w Stryszawie z 1928 roku opisano figurę Najświętszego Serca Jezusa jako polichromowaną, zaś boczne figury św. Stanisława i św. Wojciecha jako „niekolorowe”. W 1995 roku określono je jako kolorowe. W 1950 oraz między 1980 a 2000 rokiem ołtarz był odnawiany.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, trójosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Mensa skrzyniowa, prostopadłościenna. Antepedium z trzema prostokątnymi płycinami. W środkowej monogram IHS, boczne wypełnione symetrycznym ornamentem roślinnym. Predella wysoka, dekorowana fryzem arkadkowym, ostrołukowym. W pierwszej kondygnacji retabulum trzy nisze prostokątne zamknięte od góry wimpergą na tle szczytu. Środkowa nisza wyższa i szersza od bocznych, rama dekorowana wyschniętą wicią roślinną, wszystkie zdobione ażurowym ornamentem ostrołukowym i żabkami; szczyty wypełniają pola wypełnione łukiem trójlistnym, ostrym. Boczne nisze zwieńczone ustawionymi skośnie ażurowymi kapliczkami z pinaklami, zdobionymi żabkami i kwiatonami. W środkowej niszy figura Najświętszego Serca Jezusa, w bocznych św. Wojciech i św. Stanisław. W zwieńczeniu ażurowa kapliczka powtarzająca kształt kapliczek wieńczących osie boczne pierwszej kondygnacji z niszą, w której figura św. Antoniego Padewskiego.
Struktura brązowa, niektóre detale malowane na zielono, ornamenty, profile i kolumny złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz boczny Najświętszego Serca Jezusa powstał niemal jednocześnie z bryłą budowli i tak jak ona został wykonany w stylu neogotyckim. Można to odnieść do popularnej w dobie nowożytnej idei Gesamtkunstwerk, a więc chęci ujednolicenia stylistycznego i wzajemnego dopełnienia się elementów architektury, wyposażenia i ich oddziaływania na widza. W stylu neogotyckim czerpano ze wzorów średniowiecznych – gotyckich, powielając lub wykorzystując dawne formy oraz ornamenty, komponując z nich nową całość. W trójosiowym ołtarzu bocznym złożono takie elementy stosowane w architekturze gotyckiej, jak ażurowe wieżyczki zwieńczone pinaklami, dekorujące je kwiatony oraz żabki, łuki ostre oraz o zamknięciu trójlistnym, czy maswerki. Liczne detale podkreślono złoceniem, co jeszcze dodało ołtarzowi ozdobności. Wraz z wypełniającymi go figurami ołtarz jest dobrym przykładem rzemieślniczej twórczości XIX wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

W 1950 oraz między 1980 a 2000 rokiem ołtarz był odnawiany.

Streszczenie

Ołtarz boczny Najświętszego Serca Jezusa w kościele w Stryszawie powstał niemal jednocześnie z bryłą budowli i tak jak ona został sporządzony w stylu neogotyckim. Jego autorem jest Stanisław Jarząbek z Kęt, który wykonał wszystkie ołtarze znajdujące się w nawie głównej.

Bibliografia