Ołtarz boczny
Zdjęcie nr 1: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 2: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 3: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 4: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 5: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 6: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 7: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 8: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 9: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 10: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 11: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 12: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.
Zdjęcie nr 13: Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.

Ołtarz boczny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Raciechowice
Miejscowość
Gruszów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Rozesłania Świętych Apostołów
Miejsce przechowywania
południowa strona nawy głównej
Identyfikator
DZIELO/13875
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
druga ćwierć XVIII wieku
Technika i materiał
drewno cięte, rzeźbione, polichromowane, złocone, srebrzone
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Prezentujące zbliżone do siebie formy struktury dwa ołtarze boczne w kościele parafialnym w Gruszowie w Katalogu Zabytków Sztuki Polskiej datowane są na czas około 1700 roku, podobne datowanie pojawia się w opracowaniu Piotra Natanka „Informatorze Archidiecezji Krakowskiej” dotyczącym dziejów parafii i kościołów. W wizytacji 1749 roku ołtarze wzmiankowane są jako stare, być może były to nastawy wcześniejsze od zachowanych obecnie. Retabula prezentują jednak formętypową dla la rozwiązań stosowanych w środowisku krakowskim w drugiej ćwierci XVIII wieku.

Opis

Ołtarz prostopadłościenny, górą wybrzuszony, z ukośnie dostawionymi cokołami, na których kanelowane wolnostojące filary z kompozytowymi kapitelami podtrzymujące wyłamane belkowanie z przerwanym przyczółkiem. Zwieńczenie z lekko wklęsłymi bokami ze spływami wolutowymi zakończone stykającymi się ze sobą wolutami. W partii belkowania kartusz ujęty karbowanymi wstęgami regencyjnymi, wolutami z listkami akantu i zwieńczony muszlą palmetową, w nim napis białą farbą na czarnym tle: „NA PUSZCZY PRZEZ / 7 LAT OD KRUKA / KARMIONY. CUDAMI / SŁYNĄCY. PONIÓSŁ / ŚMIERĆ MĘCZEŃSKĄ / W ANTJOCHJI R. 303”.

Zarys problematyki artystycznej

Struktura ołtarza bocznego wykazuje pewne wpływy twórczości Franciszka Placidiego (1710/1715-1782). Architekturę retabulum charakteryzuje skromność i oszczędność w operowaniu detalami, które ograniczają się do pilastrów ujmujących część środkową nastawy. Typowym dla twórczości Placidiego zabiegiem jest także zastosowanie wybrzuszonego gzymsu czy ciekawej formy zwieńczenia wraz z segmentowym naczółkiem w układzie lustrzanego odbicia (ołtarz boczny z Chrystusem Ukrzyżowanym w kościele parafialnym w Świątnikach Górnych, ołtarz św. Wacława w ambicie katedry wawelskiej, ołtarz w kaplicy Olbrachta w katedrze wawelskiej).
Rokokowa w swym charakterze struktura ołtarza, subtelnie wzbogacona rocaillową ornamentyką, poprzez swą lekkość ewoluuje w kierunku form spokojniejszych. Rezygnacja z bogactwa i kombinacji przestrzennych na rzecz prostych i uspokojonych form, właściwa jest końcowym fazom baroku oraz coraz wyraźniejszym wpływom klasycyzmu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan zachowania bardzo dobry.

Streszczenie

Para ołtarzy bocznych w kościele parafialnym w Gruszowie powstała najprawdopodobniej w drugiej ćwierci XVII wieku, pod wpływem inspiracji retabulów krakowskich. Charakteryzuje je stosunkowo prosta, pozbawiona nadmiaru dekoracji forma barokowa.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, stojąca, z dostępem z prawej strony w postaci jednobiegowych schodów z podestem i balustradą. Kosz wsparty jest na ośmiobocznej, uskokowo profilowanej stopie, a następnie na o ośmiobocznym trzonie dekorowanym płycinami w kształcie pionowych prostokątów. Kosz jest także na rzucie ośmioboku, z wydatną listwą cokołową u nasady, posiadającą formę masywnego wałka i profilowanym gzymsem w partii zwieńczenia. Ścianki kosza wypełnione są płycinami w kształcie pionowych prostokątów zamkniętych półkolistymi łukami nadwieszonymi, z malowanymi przedstawieniami, od lewej: św. Jana Ewangelisty, Jezusa Dobrego Pasterza, św. Łukasza Ewangelisty oraz św. Mateusza Ewangelisty. Wszystkie osoby przedstawione są w półpostaci, ewangeliści ukazani jako piszący w księgach, z atrybutami w narożach obrazów: św. Jan z orłem, św. Łukasz z wołem oraz św. Mateusz z aniołem. Baldachim powtarza rzut kosza ambony, o krawędzi zdobionej lambrekinem; wyżej jest zredukowane belkowanie. Balustrada schodów jest z jedną, sylwetowo wyciętą, dwulalkową tralką z płaskim nodusem. Struktura malowana jest w kolorze jasnobeżowym, detale w kolorze czerwonym, profilowania złocone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Wolnostojąca chrzcielnica w typie kielichowym osadzona jest na okrągłej, profilowanej, wklęsło-wypukłej stopie. Toczony trzon w dolnej partii zdobi gruszkowy nodus przechodzący w ujęty dwoma pierścieniami (talerzykami) wałek. Czara jest cylindryczna, dołem puklowana, o profilowanym wylewie. Struktura czaszy chrzcielnicy jest profilowana, wklęsło-wypukła i zwieńczona złoconym krzyżem o trójlistnych zakończeniach ramion. Całość utrzymana jest w kolorze bieli, część detali jest złocona.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie leżącego prostokąta, ujęty prostą, ciemnobrązową ramą zawiera przedstawienie rozmowy Jezusa z Samarytanką przy studni. Główne postaci ukazane są pośrodku kompozycji. Po lewej stronie studni siedzi, zwrócony na wprost Jezus. Skierowaną profilem w prawo głowę charakteryzują długie, wspierające się na barkach, brązowe włosy i długi zarost oraz delikatne rysy pociągłej twarzy. Jezus ubrany jest w białą suknię z długimi rękawami oraz przerzucony przez lewe ramię, osłaniający biodra i nogi niebieski płaszcz z czerwoną podszewką. Łokieć lewej ręki wspiera na cembrowinie studni, prawą unosi na wysokości klatki piersiowej. Gest dłoni sugeruje moment rozmowy ze stojącą po drugiej stronie studni, w lekkim wykroku młodą kobietą zwróconą profilem w lewo, o nieco pochylonej sylwetce. Pociągłą twarz charakteryzują delikatne rysy o klasycznym profilu, z długim, prostym nosem. Widoczne spod kremowej chusty rudawe włosy są upięte z tyłu głowy. Kobieta ubrana jest w długą, kremową suknię z długimi, drapowanymi rękawami oraz wydatnym dekoltem, pod biustem spiętą szeroką, czerwoną szarfą. Dodatkowo przez prawe ramię przerzucony jest osłaniający biodra i nogi jasnobrązowy płaszcz. Lewą, opuszczoną wzdłuż ciała ręką podtrzymuje połę płaszcza, prawą trzyma uchwyt stojącego na studni naczynia. Postaci ukazane są na tle rozłożystego drzewa. W głębi rozciąga się pagórkowy krajobraz z krętą rzeką i pojedynczymi drzewami. Po lewej stronie znajduje się zabudowa niewielkiego miasta. W przestrzeni pejzażu widoczne są pojedyncze sylwetki postaci. Kolorystyka obrazu jest nasycona, plama barwna miękko, malarsko opracowana.
obraz
Chrystus i Samarytanka
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, ujęty profilowaną, częściowo złoconą, polichromowaną na czarno ramą, zawiera wizerunek Jezusa Ukrzyżowanego w otoczeniu arma Christi. Sylwetkę Jezusa w typie „Cristo morto” charakteryzuje sumarycznie opracowana muskulatura ciała. Głowa wsparta jest na prawym barku. Szeroką twarz charakteryzują wyraziste rysy z długim, prostym nosem i wydatnie zaznaczonymi oczami. Ramiona są w łagodnym zwisie, tors z wyrazistą linią żeber. Biodra przesłania krótkie, związane na lewym boku, białe perizonium. Nogi przebite są jednym gwoździem. Po lewej stronie kompozycji, powyżej poziomego ramienia krzyża jest usytuowany na obłokach kielich. Poniżej znajduje się drabina, włócznia ze skrzyżowanymi płonącymi pochodniami, obok trzcina z zatkniętymi gąbkami. W dole kompozycji, na kamiennej płycie znajduje się dzban, trzy kości do gry, młotek, sakiewka z napisem „30” i wysypującymi się monetami oraz bicz. Prawą stronę kompozycji, powyżej ramienia krzyża zajmuje przedstawienie chusty św. Weroniki na obłokach. Niżej znajduje się dużych rozmiarów kamienny słup w formie tralki opleciony sznurem, którym przytwierdzony jest miecz o głowni zakrzywionej na wzór szabli, pośrodku której jest odcięte ucho. Na słupie stoi zwrócony kogut. Obok znajduje się gorejące serce. U dołu, na kamiennej płycie leżą obcęgi, trzy gwoździe, łańcuch i rękawica. Tło kompozycji jest ciemnoniebieskie.
obraz
Chrystus Ukrzyżowaniu w otoczeniu arma Christii
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty jest profilowaną i dekorowaną złoconym ornamentem ramą. Po środku kompozycji, na jednolitym ciemnym tle ukazany jest ukrzyżowany Jezus w otoczeniu arma Christi. Sylwetkę Jezusa charakteryzuje sumaryczny modelunek. Głowa wsparta jest na prawym barku, ramiona w łagodnym zwisie w kształcie litery "U". Biodra osłonięte są krótkim białym perizonium związanym na prawym boku. Krzyż osadzony jest na czerwonej skale. Po lewej stronie kompozycji znajduje się pionowo ustawiona włócznia ze skrzyżowanymi maczugą i wiązką rózg, niżej jest miecz o zakrzywionej na wzór szabli głowni. W dolnej części kompozycji znajduje się ustawiona ukośnie drabina oraz sakiewka z napisem „30” i wysypującymi się monetami, obcęgi, trzy kości do gry, dzban i młotek. Po prawej stronie analogicznie do włóczni jest usytuowana długa trzcina z gąbką i ze skrzyżowanymi na niej maczugą i płonącą pochodnią, niżej jest bicz. W prawym dolnym rogu znajduje się kamienny słup w formie tralki z przymocowanymi kajdanami; na nim stoi kogut. Tło kompozycji jest jednolite, czarne.
obraz
Chrystus Ukrzyżowany (kopia Chrystusa Kobylańskiego?)
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty jest profilowaną, złoconą i polichromowaną w odcieniu ciemnej czerwieni ramą, zawiera wizerunek Jezusa w typie Ecce Homo. Jezus ukazany jest na wprost, w półpostaci. Zwróconą w trzech czwartych w lewo, przechyloną w bok głowę charakteryzuje owalna twarz o sumarycznie opracowanych rysach, wyraziście zaznaczonych oczach, zwłaszcza dolnych powiekach, szerokich łukach brwiowych, długim prostym nosie, wyraźnym wykroju ciemnych ust. Dodatkowo cechują ją światłocieniowo zaznaczone policzki oraz krótki, dwudzielny, ciemnobrązowy zarost. Długie, skręcone w rurkowe pukle włosy wspierają się na barkach. Częściowo odsłonięty tors Jezusa charakteryzuje sumaryczny modelunek muskulatury oraz zarysu żeber. Na ramiona nałożony jest związany na klatce piersiowej niebieskim troczkiem i przewieszony przez przedramiona czerwony płaszcz. Skrzyżowane w nadgarstkach ręce związane są sznurem. W prawej dłoni Jezus trzyma pojedynczą trzcinę. Głowę wieńczy korona cierniowa i okala promienisty nimb. Na twarzy, szyi, torsie i rękach widoczne są drobne stróżki krwi. Tło przedstawienia jest jednolite, utrzymane w odcieniu ciemnej zieleni. Obraz charakteryzuje intensywna, nasycona kolorystyka. U dołu napis „ECCE HOMO”.
obraz
Chrystus Ecce Homo

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Ołtarz architektoniczny, jednokondygnacyjny, jednoosiowy ze zwieńczeniem. Ołtarz prostopadłościenny, o przednich narożach ujętych pilastrami hermowymi, z drewniana mensą. Antepedium w formie prostokątnej płyciny z płaskorzeźbionym motywem hostii okolonej drobnymi promieniami i ujętej liśćmi i pąkami mniszka lekarskiego. Retabulum osadzone na niewysokim cokole, lekko zryzalitowanym po bokach. Wyżej predella ujęta parą konsoli wolutowych wspierających wyłamujący się ponad nimi gzyms. Cokół wraz z predellą flankowany parą uszaków w formie spływów wolutowych. Część środkowa ujęta parą kolumn o trzonach zdobionych motywem kandelabru, wspierających fryz wyłamujący się ponad nimi oraz gzyms przybierające postać trójboczną. Zwieńczenie w kształcie kwadratu zamkniętego odcinkiem gzymsu o lekko zryzalitowanych bokach. Predellę, część środkową i zwieńczenie ujmują pary ujmują pary uszaków o fantazyjnych wykrojach, zdobione ornamentem okuciowym i wicią roślinną. Uszaki zwieńczenia dodatkowo zdobione parą główek anielskich i medalionów ze św. Barbarą po prawej stronie i św. Katarzyną Aleksandryjską po lewej. Na bokach gzymsu para figur siedzących aniołów. Szczyt w postaci ujętego parą wolut i zwieńczonego krzyżem kartusza z okrągłym medalionem z monogramem imienia Jezus. w predelli obraz w kształcie leżącego prostokąta ze sceną Nawiedzenie św. Elżbiety. Pole środkowe retabulum, ujęte motywami kaboszonów, ma kształt stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, w środku obraz Najświętszego Serca Jezusa. W zwieńczeniu obraz w kształcie stojącego prostokąta, ujęty szeroką ramą z uszakami w narożach, zdobioną ornamentem. W środku wizerunek Matki Boskiej Różańcowej ze św. Teresą z Avila. Struktura polichromowana w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka złocone i srebrzone.
ołtarz

Boczny prawy (południowy)

Zdjęcie nr 1: Nastawa przyścienna, architektoniczna, w kształcie prostokąta, jednoosiowa. W formie późnogotyckiego portalu o otworze wejściowym prostokątnym o zaokrąglonych narożach, ujętym cienkimi kolumienkami na cylindrycznych cokołach oraz laskowaniem, przechodzącymi na prostokątne nadproże z krzyżującymi się laskami. W polu środkowym obraz z przedstawieniem siedzącego na tronie świętego Józefa z Dzieciątkiem na kolanach. Obraz w obramieniu z motywem pręta owiniętego spiralną taśmą. Poniżej prostokątna płyta w takim samym obramieniu, z inskrypcją po polsku, literami stylizowanymi na gotyckie: BOGARODZICO.
ołtarz

Nastawa ołtarza Świętego Józefa

Zdjęcie nr 1: Na wolutowo-wywiniętych przyczółkach zwieńczenia usadzona jest para aniołów. Anioł po lewej stronie ukazany jest w pozycji siedzącej, zwrócony trzy czwarte w lewo z lewą nogą podwiniętą, a prawą opuszczoną w dół; lewą rękę składa na piersi, a prawą wyciąga do przodu; głowę ma uniesioną do góry. Twarz szeroka z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, szerokim na końcu nosem i dużym oczami. Włosy krótkie i kędzierzawe, ciemnobrązowe z loczkiem zawiniętym nad czołem. Anioł ubrany jest z złoconą tunikę ze srebrzoną podszewką, odsłaniającą nagi tors i prawą nogę powyżej uda. U ramion ma duże, złocone i rozpięte na boki skrzydła. Po prawej stronie ołtarza znajduje się drugi anioł o antytetycznym układzie sylwetki z rękami ugiętymi w łokciach i rozłożonymi na boki oraz głową skierowaną delikatnie w lewo. Szaty, skrzydła i twarz analogiczne, jak u pierwszego anioła. Wyżej, na wolutowym zakończeniu boków zwieńczenia usadzona jest para małych aniołków z niewielkimi skrzydłami, opasanymi w biodrach złotą przepaską. Aniołki ukazane są w ruchu o esowato wygiętej sylwetce, z jedną nogą uniesioną do góry i rękami odwiedzionymi na jeden bok. Twarze szerokie z pulchnymi policzkami, nosami o szerokich końcach i dużymi oczami, włosy krótkie i kędzierzawe. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i skrzydła złocone.
rzeźba

Cztery anioły w zwieńczeniu ołtarza bocznego

Zdjęcie nr 1: Na wolutowo-wywiniętych przyczółkach zwieńczenia usadzona jest para aniołów. Anioł po lewej stronie ukazany jest w pozycji siedzącej, zwrócony trzy czwarte w lewo z lewą nogą podwiniętą, a prawą opuszczoną w dół; na piersi składa skrzyżowane ręce, głowę ma skierowaną w lewo. Twarz szeroka z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, szerokim na końcu nosem i dużym oczami. Włosy długie i kręcone, ciemnobrązowe. Anioł ubrany jest z złoconą tunikę ze srebrzoną podszewką odsłaniającą nagi tors i prawą nogę poniżej uda. U ramion ma duże, złocone i rozpięte na boki skrzydła. Po prawej stronie ołtarza znajduje się drugi anioł o antytetycznym układzie sylwetki z rękami ugiętymi w łokciach i skierowanymi w prawo. Szaty, skrzydła i twarz są analogiczne, jak u opisanego poprzednio anioła. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i skrzydła złocone oraz srebrzone.
rzeźba

Dwa anioły w zwieńczeniu ołtarza

Zdjęcie nr 1: Podstawa w formie prostego prostopadłościanu na niskim cokoliku, zwieńczona gzymsem, wyżej przechodząca w zwężający się, profilowany cokół na planie prostokąta, na którym osadzony jest krucyfiks. Ramiona krzyża ujęte przy krawędzi bordową opaską, wewnątrz złocone i karbowane. Figura Chrystusa ścięta z tyłu, przybita do krzyża trzema gwoździami. Ciało w delikatnym zwisie o szeroko rozłożonych ramionach, głowa opada na prawe ramię, nogi są ugięte w kolanach, kolana przylegają do siebie, a stopy są przebite w układzie prawa na lewą. Twarz szczupła o ostrym profilu nosa, okolona krótką brodą. Włosy długie, silnie skręcone w pukle i opadające na tył głowy i prawe ramię. Ciało szczupłe o delikatnie podkreślonej muskulaturze oraz uwypuklonej formie klatki piersiowej, szczególnie linii żeber z zaznaczonymi śladami męki. Na głowie korona cierniowa. Przez biodra przewiązane jest złocone perizonium w formie krótkiej skręconej tkaniny, zawieszonej na sznurze, odsłaniającej prawe biodro, ze zwisem na prawym boku. Na zakończeniu pionowej belki titulus w formie zwoju z napisem „IN / RI”. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała Chrystusa delikatnie sina, perizonium, krzyż i detale złocone oraz srebrzone, postument polichromowany na czarno.
rzeźba

Krzyż ołtarzowy

Zdjęcie nr 1: Mensa w typie sarkofagowym ustawiona na czterech lwich łapach. Ściana frontowa jest dekorowana trzema płycinami. Zewnętrzne mają kształt leżących prostokątów z wklęsłą wewnętrzną krawędzią, a środkowa jest okrągła, wypełniona chrystogramem. Mensa w kolorze jasnoszarego kamienia, łapy białe.
ołtarz

Mensa ołtarzowa

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Ołtarz boczny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-177

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności