ołtarz boczny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Liszki
Miejscowość
Morawica
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Bartłomieja Apostoła
Kościół
Św. Bartłomieja Apostoła
Miejsce przechowywania
kościół, ściana południowa
Identyfikator
DZIELO/24864
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
połowa XVIII wieku
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromowane, złocone
Autor noty katalogowej
Józef Skrabski
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0

Dzieje zabytku

Ołtarz powstał w połowie XVIII wieku. W inwentarzu z 1831 roku napisano, że był niebieski. W 1906 roku został ponownie konsekrowany przez biskupa Anatola Nowaka. Wówczas umieszczono w nim relikwie św. Gerwazego i Protazego.

Opis

Ołtarz jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Podwójny cokół z wąską, drewnianą mensą ołtarzową, wybrzuszoną. Na niej stoi tabernakulum ujęte kolumienkami i spływami wolutowymi, zwieńczone dwoma zwróconymi do siebie naczółkami z niewielką figurą baranka na tle promieni. Retabulum flankowane dwiema ćwierć kolumnami skierowanymi po ukosie na zewnątrz, z których każda ujęta parą korynckich, kanelowanych pilastrów dźwigających przełamujące się nad nimi belkowanie i dwa faliste naczółki. Na tle pilastrów, na konsolach stoją dwie figury egzotycznych mężczyzn. Zwieńczenie ujęte spływami wolutowymi, zakończone profilowanym, lekko falistym gzymsem z dwiema stykającymi się wolutami. W polu głównym szeroka, złocona, prostokątna rama z obrazem "Męczeństwo św. Bartłomieja", w zwieńczeniu owalny obraz w złoconej ramie z przedstawieniem Anioła Stróża.
Figury egzotycznych (o typach wschodnich) mężczyzn ukazane w kontrapoście, o prawidłowych proporcjach ciała, z rękami uniesionymi przed siebie, na wysokości klatki piersiowej. Ich twarze są pełne, okrągłe o szerokich nosach i wydatnych, lekko otwartych ustach, na głowie krótkie, kręcone, ciemne włosy przytrzymane na czole złoconymi opaskami. Biodra okalają sięgające kolan spódniczki ze srebrnych piór. Mężczyzna po lewej stronie trzyma skórę z twarzą św. Bartłomieja osłaniającą część jego ciała, a postać po prawej nosi na plechach płaszcz sięgający stóp. Na dekorację ornamentalną składają się drobne motywy roślinne, kampanule na ćwierćkolumnach, kartusz ujęty drobnymi rocaille’ami, zwisy róż i gałązek palm wokół obrazu w zwieńczeniu i efektowna podwójna muszla palmetowa w zwieńczeniu.

Zarys problematyki artystycznej

Wyposażenie kościoła w Morawicy stanowi dobry przykład jednorodnej aranżacji powstałej według projektu tego samego architekta. Był nim zapewne Francesco Placidi, autor projektu kościoła, który doskonale wkomponował struktury ołtarzowe w płytkie nisze między filarami. O autorstwie Placidiego świadczą takie detale ołtarzy jak dynamicznie zestawione ćwierćkolumny z filarami, faliste naczółki oraz kształt zwieńczenia z owalnym polem i gzymsem z dwiema stykającymi się wolutami spiętymi muszlą. Takie same elementy występują w innych dziełach tego architekta, głównie na terenie Krakowa.
Wykonawcą wyposażenie stolarskiego i snycerskiego był zapewne artysta związany z Placidim, zapewne działający na terenie Krakowa. Stałym współpracownikiem architekta był Ludwik Ladislaw z Opawy, czynny w Krakowie od 1741 roku. Wykonał on figury do ołtarza głównego w katedrze w Sandomierzu, który zaprojektował Placidi. W dorobku artysty znalazły się takie zespoły jak dwa ołtarze w kościele Kanoników laterańskich w Mstowie, grupa Ukrzyżowania na belce tęczowej i ołtarz w kaplicy bocznej w kościele Bernardynów w Świętej Annie koło Przyrowa, czy przypisywane mu rzeźby w ołtarzach św. Jana Chrzciciela w kościele Mariackim lub w ołtarzu głównym kościoła św. Barbary w Krakowie.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Kwaśnik Maria, "Morawica. Bogactwo wieków. Dzieje kościoła i parafii", Karniowice 2010

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Parafialne w Morawicy, Inwentarz kościoła parafialnego w Morawicy od roku 1831 roku, s. 5r.

Jak cytować?

Józef Skrabski, "ołtarz boczny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-117

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności