Odnalezienie Jezusa w świątyni

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Poręba Wielka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Bartłomieja Apostoła
Kościół
Św. Bartłomieja Apostoła
Miejsce przechowywania
północna ściana prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/13062
Kategoria
polichromia ścienna
Dookreślenie zabytku
Polichromia ścienna
Ilość
1
Czas powstania
1916-1917
Technika i materiał
olej na deskach
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka, Sławomir Majoch
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Polichromię wykonał Adam Giebułtowski w latach 1916-1917.

Opis

Malowidło w kształcie leżącego prostokąta zamkniętego łukiem, ujęte jest bordiurą w formie stylizowanego ornamentu roślinnego. We wnętrzu, na pierwszym planie zgrupowanych jest osiem postaci. W centrum na podeście z pulpitem, stoi ujęty na wprost młodzieńczy Jezus, w otoczeniu pięciu Żydów. Dwóch stoi po jego obu bokach a jeden z nich wspiera się na dekoracyjnie rzeźbionym pulpicie; kolejny z lewej siedzi a pozostali przysiedli po obu stronach podestu. Ich fizjonomie oraz wiek są zróżnicowane. Ubrani są w zielone, czerwone, niebieskie i żółte stroje składające się z tunik, płaszczy oraz kefiji. Łysy jest tylko stojący z lewej mężczyzna. Dwóch z nich trzyma księgi, a dwaj inni ukazani są ze zwojami. Z prawej kroczą Maria z Józefem.

Jezus w białej tunice oblamowanej niebieską taśmą, przepasaną jest ugrową szarfą. Prawą rękę unosi na wysokość piersi, lewą wskazuje na otwartą księgę, leżącą na kolanach siedzącego Żyda. Ujętą w trzech czwartych głowę kieruje na lewo. Głowy Jezusa, Marii i Józefa okalają świetliste nimby. Maria odziana jest w błękitną suknię i białą, osłaniającą głowę chustę, z sandałami na stopach. Za nią Józef w brązowej tunice, trzymający w dłoniach laskę.

Scena we wnętrzu o podłodze z szachownicy płytek, flankowana jest na drugim planie parą monumentalnych kolumn o przekroju koła, osadzonych na wysokich cokołach, z układającym się w kwadrat pasem ornamentu szachownicowego.

Zarys problematyki artystycznej

Stosunkowo rzadko występującym tematem ikonograficznym, zaczerpniętym z historii dzieciństwa Jezusa, jest fragment Ewangelii św. Łukasza (Łk 2, 41-50) przybliżający wyprawę Marii, Józefa i dwunastoletniego Jezusa do świątyni jerozolimskiej. W drodze powrotnej do Nazaretu rodzice zauważyli nieobecność syna, którego poszukiwania trwały kolejne trzy dni. Tymczasem Jezus pozostał w Jerozolimie, gdzie nauczał w świątyni i wdawał się w dyskusje z uczonymi w Piśmie.

Wydarzenie to jest jednym z pierwszych epizodów publicznej działalności Jezusa, jednocześnie zamykającym okres jego dzieciństwa. Samodzielne pozostanie dwunastoletniego Jezusa w świątyni stanowi o jego dojrzałości, a także o świadomości jego roli i boskiego posłannictwa. Obraz ukazuje moment, w którym rodzice po powrocie do Jerozolimy, wchodzą ponownie do świątyni, gdzie znajdują Jezusa stojącego pośród słuchających w wielkim zdziwieniu i skupieniu jego nauk faryzeuszy i uczonych w piśmie. Gest wyciągniętej ręki Marii, zwracającej się ku synowi, zdaje się potwierdzać moment, w którym zadaje mu pytanie: „Synu, czemuś nam to uczynił? Oto ojciec Twój i ja z bólem serca szukaliśmy Ciebie” (Łk 2, 48).

Autorem polichromii jest Adam Giebułtowski (zm. 1968), związany z Oświęcimiem (od 1912 r.), twórca dekoracji kościołów w Rabce Zdroju (kościół św. Marii Magdaleny), Łodygowicach, Głębowicach, Bielsku-Białej oraz Machowej. Malowidła te charakteryzuje młodopolska stylistyka poprzez intensywną, zróżnicowaną kolorystykę oraz stylizowaną ornamentykę roślinną.

Giebułtowski wykorzystał grafikę wykonaną wg obrazu Heinricha Hofmanna z 1881 w drezdeńskiej Galerie Neue Meister, umieszczając kompozycję w szerszej przestrzeni świątyni. Heinrich Hofmann (1824 Darmstadt - 1911 Drezno) był niemieckim malarzem i ilustratorem, wykształconym w Düsseldorfie (u Theodora Hildebrandta i Wilhelma von Schadow) oraz Antwerpii. Po pobycie we Włoszech (1854-55) działał w Darmstadt i Dreźnie, jako malarz religijny, portrecista i kopista. Sygnowany szkic Hofmanna "Odnalezienie Jezusa w świątyni" znajduje się w zbiorach klasztornych Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów w Krakowie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, poziome spękania warstwy malarskiej.

Literatura

Tajemnice kościoła, "Oświęcimska gmina" 2009, nr 5, s. 13.

Streszczenie

Ściany wnętrza kościoła parafialnego w Porębie Wielkiej pokryte są wykonaną na początku XX wieku polichromią autorstwa Adama Giebułtowskiego wg obrazu Heinricha Hofmanna.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Parafialne, Liber memorabilium.
Sławomir Majoch, fototeka zbiorów artystycznych braci Kapucynów w Krakowie.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, Sławomir Majoch, "Odnalezienie Jezusa w świątyni", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/odnalezienie-jezusa-w-swiatyni-1

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności