Matka Boska Niepokalanie Poczęta

Dzieje zabytku

Obraz namalował w 1886 roku krakowski malarz Izydor Jabłoński.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej. Maria stoi na kuli ziemskiej w delikatnym kontrapoście z lewą nogą zgiętą w kolanie. Lewą stopą depcze głowę węża. Ma skrzyżowane ręce na piersiach, a w lewej trzyma gałązkę białej lilii. Twarz pełna z długim nosem i małymi oczami oraz ustami, włosy bujne, ciemnobrązowe, opadające na ramiona i plecy. Maria ubrana jest w różową suknię, na którą ma narzucony ciemnobłękitny płaszcz, którego prawa poła zawija się przy jej stopach. Wokół głowy ma wieniec z 12 białych gwiazd. Wąż leży na globie ziemskim, w pysku trzyma jabłko. Tło przybiera odcienie brązów w dolnej części, a żółci w części górnej wokół postaci Marii. W tle widoczne są uskrzydlone główki aniołków. Na ramie, na odwrociu przyklejona kartka z odręcznym napisem „Ad Maiorem Dei Gloriam et Beatae Virginis Mariae / pinxit: Dominus Isidorus Jabłoński – Cracoviae / cura: Admodum Reverendi Domini Ignati Wojs Parochi loci / (…) Imaculatae Conceptionis Beatae Virginis Mariae / (…) / Sosnka die 10. Julii 1886. (Anno Domini) MDCCCLXXXVI”.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawiający Najświętszą Marię Pannę Niepokalanie Poczętą wykonał krakowski malarz Izydor Jabłoński (1835-1905). Artysta studiował w latach 1848-1856 oraz 1857/1858 w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych u najwybitniejszych polskich malarzy tego okresu. Po otrzymaniu stypendium Tadeusza Dernałowicza kontynuował studia w akademii monachijskiej. Następnie odbył podróż po Szwajcarii i Włoszech, gdzie w 1859 roku przybył do Rzymu i rozpoczął naukę w Akademii św. Łukasza. W tym czasie przygotowywał szkice dekoracji ściennych i obrazów ołtarzowych dla kościołów w posiadłościach Dernałowicza na Podlasiu (które jednak ostatecznie nie zostały zrealizowane). Od 1860 roku podróżował po Bałkanach i Bliskim Wschodzie, z historykiem Aleksandrem Jabłonowskim zwiedził Ateny i Konstantynopol, następnie Jerozolimę i Egipt. Po powrocie do kraju na krótko zamieszkał na Podlasiu i następnie osiedlił się w Krakowie. Warto zaznaczyć, że Ignacy Jabłoński był jednym z najbliższych przyjaciół Jana Matejki. W 1894 roku spisał swoje wspomnienia, które w 1912 roku zostały wydane pod tytułem: „Wspomnienia o Janie Matejce”. Na wniosek samego mistrza Ignacy Jabłoński został powołany na stanowisko nauczyciela Szkoły Sztuk Pięknych, a następnie profesora malarstwa i rysunku. Jabłoński był przede wszystkim malarzem religijnym. Między innymi wykonał polichromie na sklepieniu kościoła Misjonarzy na Stradomiu w Krakowie, kilka obrazów do Czermina koło Mielca, obraz „Wniebowzięcie Panny Marii” do kościoła Dominikanów w Żółkwi, a także inne dzieła do kościołów w Krasławiu, Czyżewie, Dominikanów w Krakowie, św. Katarzyny w Krakowie, bazyliki Mariackiej w Krakowie. Ponadto odnowił polichromie w kaplicy Lipskich na Wawelu i kaplicy Świętokrzyskiej. Malarz był również autorem licznych portretów znanych osobistości. Obraz w Sance stanowi nieznany przykład twórczości tego artysty.

Matka Boska została ukazana w tradycyjnej konwencji ikonograficznej, w nawiązaniu do słów z Apokalipsy św. Jana: „I wielki znak ukazał się na niebie: Niewiasta w słońce obleczona, I księżyc pod jej stopami, a na jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu” (Ap 12, 1). Symbolika księżyca pod stopami Marii jest wieloznaczna. Przeważnie tłumaczy się go jako symbol zła. Według komentatorów Apokalipsy rogi księżyca powinny być skierowane ku dołowi, gdyż oświetlało go z góry słońce, w które odziana jest Niewiasta. Zwykle jednak, ze względów kompozycyjnych artyści kierowali je ku górze, podobnie jak na obrazie w kościele w Sance. Wąż z jabłkiem w pysku umieszczony pod stopami Marii również oznacza walkę ze złem. Nawiązuje też do wydarzeń Starego Testamentu, w których postać Ewy odczytuje się jako prefigurację Matki Boskiej.

Streszczenie

Obraz przedstawiający Najświętszą Marię Pannę Niepokalanie Poczętą wykonał krakowski malarz Izydor Jabłoński (1835-1905) w Krakowie.

Bibliografia