Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Krucyfiks pochodzi ze starego kościoła św. Wawrzyńca i stamtąd został przeniesiony do podziemia nowego kościoła pw. Matki Bożej Miłosierdzia w Grojcu.

Opis

Postać ukrzyżowanego Chrystusa została przymocowana do brązowego, drewnianego krzyża za pomocą trzech gwoździ. Pełna ekspresji rzeźba ukazuje Chrystusa z głową uniesioną ponad rozpięte ramiona ułożone w lekkim zwisie. Jezus w esowatym ujęciu został ukazany jako żywy. Jego nogi ugięte są nieznacznie w kolanach. Prawa stopa założona jest na lewą. Głowa Zbawiciela zwrócona jest w prawą stronę. Ciało posiada malowaną jasną karnację. Korpus rzeźbiony jest płasko z charakterystycznym zaznaczeniem żeber oraz z nienaturalnym duktem długiego mostka. Z prawej strony zaznaczono krwawiącą ranę w boku. Zbawiciel ma pociągłą, szczupłą twarz, okoloną zmierzwionymi, brązowymi włosami nieznacznie rozwianymi z lewej strony oraz zarostem. Cechą charakterystyczną twarzy są szeroko otwarte, niebieskie oczy, duży, mięsisty nos oraz wydatne usta nieznacznie rozchylone. Jezus na głowie ma srebrzoną koronę cierniową, spod której spływa krew. Krew została zaznaczona przy gwoździach oraz na ciele. Biodra Zbawiciela okrywa rozwiane srebrzone, perizonium o ekspresyjnym układzie draperii, zawinięte po obu stronach za podwójny sznur widoczny na prawym biodrze. Ponad głową Chrystusa zamocowano na krzyżu titulus w formie srebrzonej, rozwianej banderoli z napisem „IN/RI”.

Zarys problematyki artystycznej

Ukrzyżowanie w Grojcu reprezentuje późnobarokowy typ przetransportowanego przedstawienia określanego jako Cristo vivo – Chrystus żyjący. Typ Cristo vivo, ma swoje źródła w krzyżach ołtarzowych wykonanych dla bazyliki św. Piotra w Rzymie w latach 1658-1659 przez Ercolę Ferratę według projektu Berniniego. Szybko rozpowszechnione przedstawienie trafiło także do Polski, gdzie w kolejnych dziesięcioleciach uległo modyfikacji. Rzeźba w Grojcu pochodzi z lokalnego warsztatu, co wyraża się w zauważalnych dysproporcjach pomiędzy nad wyraz małymi rękami o słabo rzeźbionych dłoniach i krótkich nogach w stosunku do nienaturalnie wydłużonego korpusu, a także w bardzo sumarycznie potraktowanej twarzy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Nieliczne przetarcia i pęknięcia.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 11;
R. Wittkower, Gian Bernini, London 1966, s. 229.

Streszczenie

Krucyfiks z Grojca z drugiej ćwierci XVIII wieku jest transpozycją przedstawień w typie Cristo vivo i zapewnie pierwotnie wisiał przy kropielnicy u wejścia do starego kościoła.