Kościół św. Jakuba w Palczowicach

Dzieje zabytku

Kościół parafialny w Palczowicach wzmiankowany był już w latach 1325-1327, jako kościół pod wezwaniem św. Jakuba Młodszego. Obecny drewniany (poświęcony 8 grudnia 1894) stoi na miejscu również drewnianej (z drewna jodłowego) świątyni z 1498 roku, która spłonęła. W 1564 roku Zygmunt Palczowski zmienił kościół na zbór ewangelicki, który został zwrócony katolikom w 1594 roku przez Sykstusa Lubomirskiego. W 1770 roku dziedziczką Palczowic była Krystyna ze Starowieyskich Łodzińska, wdowa po Mikołaju Radwanie z Chorągwicy Łodzińskim burgrabi zamku krakowskiego. Świątynia neogotycka, nawiązująca do tradycyjnych kościołów drewnianych. Założenie jednonawowe z prezbiterium i z zakrystią dobudowaną od strony południowej. Kościół orientowany, dlatego też wieża dostawiona jest od strony zachodniej. Nawa i prezbiterium mają odrębne dachy,
o tym samym stopniu nachylenia, podbite są gontem. Czworoboczny trzon wieży, z nadwieszoną, ośmioboczną izbicą, nakryta jest stromym, ostrosłupowym, gontowym dachem .
W kościele znajdują się dwa dzwony – jeden pochodzący jeszcze z czasów powstania pierwszej świątyni, drugi – mniejszy z 1595 roku. Ponadto wymieniane są również: monstrancja klasycystyczna, relikwiarz rokokowy z 1777 roku, dwa ornaty haftowane z XVIII wieku., ornat z pasa polskiego, dwa ołtarze późnorenesansowe boczne między 1602, a 1617, ambona późnorenesansowa. Obraz Ukrzyżowania z postaciami fundatorów, renesansowy z końca XVI wieku, obraz św. Jakuba Młodszego (wykonany przez tego samego malarza, co poprzedni), obraz Matki Bożej Niepokalanie Poczętej z herbami Radwan i Biberstein (barokowy z datą odnowienia ołtarza), kielich rokokowy z cechą imienną M L złotnika krakowskiego Marcina Lekszyckiego, sprawiony do kaplicy w Tokarni 1795.
W archiwach parafialnych znajdują się: Poczet wizyt biskupich od roku 1594 roku, Poczet proboszczów od 1529 roku; Metryki od 1676 roku.

Opis

Kościół św. Jakuba w Palczowicach został wybudowany w roku 1894 w miejsce wcześniejszego kościoła z roku 1498. Kościół halowy, na kamiennej podmurówce, wzniesiony z drewna. Kościół jest jednonawowy, orientowany. Po jego zachodniej stronie szeroka, czworoboczna wieża nakryta ośmiobocznym hełmem. Pod hełmem również ośmioboczny szeroki, drewniany kandelabr. Hełm strzelisty, kryty gontem, zwieńczony metalowym krzyżem. Z czterech stron hełmu metalowe wykusze okienne ze stylizowanymi sterczynami. Po czterech stronach korpusu wieży w jego wysokości małe otwory okienne zwieńczone ostrokątnie. Korpus halowy nakryty dwuspadowym dachem z gontu. We wschodniej części dachu ośmioboczna metalowa sygnaturka również zwieńczona krzyżem. Jej hełm strzelisty z pokryciem metalowym. W korpusie od południa i północy po dwa prostokątne otwory okienne z bliźniaczymi zamkniętymi ostrołukowo kwaterami. Prezbiterium niższe i węższe w stosunku do nawy, kryte osobnym, dwuspadowym dachem gontowym, zamknięte trójbocznie. Po południowej stronie prezbiterium dwa otwory okienne analogiczne do zlokalizowanych w nawie. Po północnej stronie prezbiterium dobudowana murowana, tynkowana zakrystia z dachem jednospadowym, krytym blachą. W zakrystii jeden czworokątny otwór okienny i osobne wejście po stronie wschodniej. Nad głównym wejściem do kościoła, z czworobocznymi, dwuskrzydłowymi drzwiami wysunięte dwuspadowe zadaszenie Po bokach drzwi w połowie ich wysokości symetrycznie ułożone, czworokątne otwory okienne. Do południowej ściany nawy głównej przylegająca drewniana kruchta na planie prostokątnym z dwuspadowym zadaszeniem zwieńczonym krzyżem. Po obu stronach drzwi otwory okienne zwieńczone ostrokątnie.

Streszczenie

Kościół parafialny w Palczowicach wzmiankowany był już w latach 1325-1327, jako świątynia pod wezwaniem św. Jakuba Młodszego. Obecna drewniana budowla powstała pod koniec XIX wieku i stoi na miejscu również drewnianej (z drewna jodłowego) świątyni z 1498 roku, która spłonęła. Obecny kościół został poświęcony 8 grudnia 1894 roku.

Bibliografia