Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Zator
Miejscowość
Palczowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Zator
Parafia
Św. Jakuba
Miejsce przechowywania
prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/05214
Kategoria
ambona
Czas powstania
XVII wiek
Technika i materiał
drewno; polichromowanie, złocenie
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Domena Publiczna

Opis

Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem schodami od strony prezbiterium. Kosz jest na planie pięcioboku z ośmioboku ze ściankami wydzielonymi wąskimi pilastrami na wysokich cokołach, o trzonach zdobionych motywem liści laurowych. Pola ścianek wypełniają płyciny w formie stojącego prostokąta pokryte ornamentem kandelabrowym. Kosz dołem obiega gzyms w kształcie półwałka. Ujęty ornamentem sznurowym parapet jest w formie gzymsu. Spód kosza w postaci wklęsło-wypukłego, zdobionego czterema kabłąkami w formie S-kształtnych wolut, ostrosłupa z podwieszeniem w formie kuli. Schody są jednobiegowe z balustradą w kształcie ścianki wypełnioną parą romboidalnych płycin z motywem koła i pary trójkątów o wklęsłej podstawie. Struktura polichromowana w kolorach zielonym, niebieskim i fioletowym, detal architektoniczny i ornamentyka złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Jednym z ważniejszych z punktu widzenia liturgicznych działań elementów wyposażenia kościoła chrześcijańskiego jest ambona. Dawniej było to miejsce służące odczytywaniu tekstów liturgicznych i głoszeniu homilii. Mimo tego, iż dawna forma ambon współcześnie jest już praktycznie nieużywana, pozostają one częścią wystroju większości kościołów. Sposób umiejscowienia ambony – przy pierwszym lub środkowym filarze nawy głównej, wywodzi się z późnego średniowiecza. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach wykształcił się w XVI wieku. Takie usytuowanie sprawiało, iż duchowny stojący w koszu ambony był widoczny dla wiernych, natomiast znajdujący się nad nim baldachim pełnił także funkcję akustyczną.
Z wykonanej najprawdopodobniej w XVII lub w pierwszej połowie XVIII wieku ściennej, koszowej ambony w kościele w Palczowicach zachował się jedynie kosz. Jego strukturę cechuje stosunkowo prosta forma artykułowana ujmującymi płyciny kosza pilastrami zdobionymi motywem liści laurowych, typowe dla plastyki barokowej motywy kandelabrów oraz ażurowe podwieszenie w formie spiętych ze sobą S-kształtnych kabłąków.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-92

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności